Không để hộ kinh doanh bị bỏ lại phía sau trong cuộc chuyển đổi thuế khoán

Ba nhóm hộ kinh doanh theo ngưỡng doanh thu

Phát biểu tại tọa đàm trực tuyến "Thay đổi mô hình quản lý thuế, hộ kinh doanh cần lưu ý gì?" do Cục Thuế (Bộ Tài chính) phối hợp tổ chức ngày 12/11, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cho biết sau khi bỏ thuế khoán, ngành thuế chuyển sang mô hình quản lý hộ kinh doanh dựa trên ngưỡng doanh thu và mức độ phát triển hoạt động, gồm ba nhóm.

Thứ nhất, nhóm hộ có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống được miễn thuế và không sử dụng hóa đơn điện tử.

‎Thứ hai, nhóm có doanh thu trên 200 triệu đến 3 tỉ đồng/năm sẽ khai thuế theo quý, áp dụng chế độ kế toán. Trong đó, hộ có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm phải dùng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

‎Thứ ba, nhóm có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm sẽ áp dụng chế độ kế toán đầy đủ hơn, kê khai thuế tương tự doanh nghiệp nhỏ.

Ông Mai Sơn nhấn mạnh, mục tiêu của đề án không phải tăng gánh nặng thuế, mà là tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, đồng thời giúp hộ kinh doanh nâng cao năng lực quản trị.

"So với cơ chế thuế khoán, đây là bước thay đổi căn bản cả về cách quản lý và xác định nghĩa vụ thuế. Bộ Tài chính sẽ ban hành chế độ kế toán hộ kinh doanh theo từng ngưỡng: hộ nhỏ chỉ cần ghi chép doanh thu - chi phí cơ bản; hộ lớn hơn áp dụng sổ sách tương tự doanh nghiệp siêu nhỏ", ông Sơn nói thêm.

Theo số liệu quản lý thuế đến tháng 10/2025, cả nước có 3,83 triệu hộ kinh doanh. Trong đó, khoảng 1,7 triệu hộ (44,4%) có doanh thu dưới 200 triệu đồng được miễn thuế; 883.000 hộ (23%) có doanh thu từ 200 triệu đến 3 tỉ đồng là nhóm chịu tác động chính; và 39.000 hộ (1%) có doanh thu trên 3 tỉ đồng đã kê khai nên ít bị ảnh hưởng.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng, nhiều hộ kinh doanh muốn tuân thủ tốt nghĩa vụ thuế, nhưng lo ngại bị truy thu khi doanh thu kê khai cao hơn mức khoán trước đây hoặc gặp vướng mắc trong xử lý hàng tồn kho, triển khai hóa đơn điện tử. Những vướng mắc này, theo bà Cúc, cần được tháo gỡ sớm để tạo sự yên tâm cho người nộp thuế.

Từ thực tiễn triển khai, bà Nguyễn Thị Cúc cho rằng thời gian tới cần đặc biệt quan tâm tới phần mềm dùng chung và cơ chế kết nối đồng bộ.

"Trong Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị có giao Bộ Tài chính chịu trách nhiệm cung cấp phần mềm dùng chung. Tuy nhiên, việc này không đơn giản. Hiện có nhiều phần mềm nổi tiếng như Sapo, Misa… nên không thể chỉ chọn một đơn vị. Quan trọng là phải chuẩn hóa và kết nối được tất cả để hộ kinh doanh dễ dàng áp dụng," bà Nguyễn Thị Cúc phân tích.

Lộ trình tự nhiên để hộ kinh doanh lên doanh nghiệp

Theo ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế: Với mô hình mới, hộ có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm sẽ được quản lý thuế tương tự doanh nghiệp nhỏ, về kế toán, hóa đơn điện tử và kê khai thuế. Đây là bước chuẩn bị cho quá trình phát triển tự nhiên từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp.

Hộ kinh doanh nên chuyển lên doanh nghiệp khi có quy mô doanh thu, lao động, mặt bằng sản xuất lớn; thường xuyên giao dịch với tổ chức, doanh nghiệp khác; cần ký hợp đồng, mở rộng tín dụng, tham gia đấu thầu hoặc xuất nhập khẩu – những hoạt động đòi hỏi tư cách pháp nhân.

Lợi ích của việc chuyển đổi khá rõ: có tư cách pháp nhân, thuận lợi hơn khi vay vốn, ký kết hợp đồng và được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào. Khi chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ hoặc siêu nhỏ, các hộ sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong hai năm đầu, sau đó hưởng mức thuế suất ưu đãi 15–17% tùy quy mô doanh thu.

Tuy nhiên, ông Mai Sơn cũng cho rằng, không phải hộ nào cũng cần lên doanh nghiệp. 

"Với những hộ nhỏ, hoạt động mang tính gia đình, doanh thu ổn định, không cao, giao dịch chủ yếu là bán lẻ, không cần pháp nhân, thì vẫn nên duy trì mô hình hộ kinh doanh để tránh phát sinh chi phí quản lý không cần thiết", đại diện Cục Thuế lưu ý. 

Doanh nghiệp đồng hành cùng chiến dịch 60 ngày hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi

Để đồng hành cùng quá trình này, ngành thuế vừa phát động chiến dịch "60 ngày cao điểm chuyển đổi từ khoán sang kê khai", với các giải pháp hỗ trợ toàn diện. Cụ thể, cơ quan thuế khảo sát, phân loại hộ kinh doanh theo độ tuổi, ngành nghề, địa bàn để có hình thức hướng dẫn phù hợp.

Ví dụ, với hộ lớn tuổi, ngành thuế tổ chức tập huấn trực tiếp tại các chợ, tuyến phố; với hộ trẻ, kinh doanh online, sẽ cung cấp video hướng dẫn, Fanpage, Zalo, chatbot để hỗ trợ trực tuyến.

Đáng chú ý, trong tháng 11, cơ quan thuế sẽ nâng cấp ứng dụng eTax Mobile, xây dựng cổng trải nghiệm kê khai mới và tích hợp chatbot AI giúp người nộp thuế tra cứu nghĩa vụ thuế tự động. Ngành thuế cũng phối hợp với các nhà cung cấp công nghệ để cung cấp phần mềm, hóa đơn điện tử miễn phí hoặc giá ưu đãi, đồng thời hỗ trợ cài đặt và đào tạo sử dụng.

Ông Mai Sơn khẳng định: Mục tiêu là không để hộ nào bị bỏ lại phía sau, tạo điều kiện thuận lợi nhất để hộ kinh doanh phát triển bền vững và tuân thủ pháp luật một cách tự tin, chủ động."

Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam đề xuất thành lập ban thường trực kết nối trên toàn quốc. Khi hộ kinh doanh gặp vướng mắc vượt thẩm quyền của cơ quan thuế, ban này sẽ liên hệ trực tiếp với các bộ, ngành liên quan để kịp thời hỗ trợ.

Đồng hành cùng chiến dịch 60 ngày cao điểm chuyển thuế khoán, Công ty Cổ phần MISA cho hay, DN này đang triển khai mạnh mẽ chương trình "Tặng phần mềm miễn phí cho 2 triệu hộ kinh doanh", thu hút gần 65.000 hộ đăng ký chỉ sau chưa đầy 3 tuần phát động kể từ ngày 23/10/2025. 

Bước sang tuần thứ 2 của Chiến dịch 60 ngày cao điểm, MISA phối hợp cùng ngành Thuế đồng loạt ra quân tại các Cục Thuế tỉnh, thành phố trên toàn quốc, trao tận tay phần mềm miễn phí đến từng hộ kinh doanh, đảm bảo 100% bà con được tiếp cận và sử dụng phần mềm đúng quy định, không phát sinh bất kỳ chi phí ẩn nào. Đặc biệt, trong những ngày cao điểm cận kề, MISA huy động lực lượng quy mô lớn gồm 4.000 cán bộ nhân viên, 6.000 đối tác là chuyên gia kế toán dịch vụ, đại lý thuế, cùng hàng nghìn cộng tác viên sinh viên, đoàn viên thanh niên tại các xã, phường tỏa đi từng dãy phố, khu chợ truyền thống để hướng dẫn, cài đặt và hỗ trợ bà con làm quen sử dụng phần mềm ngay tại điểm kinh doanh. Đáng chú ý, thời gian tới, đại diện MISA tiếp tục cam kết miễn phí trọn đời phần mềm khai thuế cho các hộ kinh doanh chưa phát sinh nghĩa vụ thuế. Khi hộ kinh doanh phát triển và bắt đầu thực hiện kê khai, nộp thuế, chi phí duy trì phần mềm chỉ 100.000 đồng/tháng – mức chi phí tối ưu để hộ kinh doanh vận hành hiệu quả, kê khai đúng, nộp thuế chuẩn và minh bạch.

Anh Minh