Kinh tế Việt Nam khẳng định sức bật mới: Năng lực chống chịu tạo nền tảng bứt phá

Đánh giá về Báo cáo tóm tắt kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và 5 năm 2021- 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội năm 2026 do Thủ tướng Chính phủ trình bày sáng 20/10 tại Quốc hội, chuyên gia kinh tế Doãn Hữu Tuệ nhận định: Với nền tảng vĩ mô ổn định, động lực tăng trưởng mới đang hình thành và quyết tâm cải cách thể chế mạnh mẽ, Việt Nam đang mở ra triển vọng bước vào giai đoạn tăng trưởng chất lượng cao hơn, tiến vững chắc hơn trên con đường trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao trong những năm tới.

Chuyên gia này cũng khẳng định, những kết quả đạt được trong nhiệm kỳ 2021- 2025 thể hiện rõ năng lực điều hành của Chính phủ, đặc biệt ở tính chủ động, linh hoạt và dám chuyển trạng thái kịp thời. Kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng cao, quy mô GDP mở rộng, thu hút FDI đứng trong nhóm dẫn đầu khu vực, xuất siêu lớn và đầu tư công tạo hiệu ứng lan tỏa thực chất. Những kết quả này minh chứng cho mô hình điều hành vĩ mô ổn định, lấy cải cách thể chế và hiệu quả sử dụng nguồn lực làm trọng tâm, qua đó củng cố niềm tin thị trường và tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển bứt phá tiếp theo.

Tăng trưởng thuộc nhóm dẫn đầu, củng cố vững chắc nền tảng vĩ mô và vị thế quốc gia

Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh, dù bối cảnh quốc tế còn nhiều biến động, Việt Nam vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng thuộc nhóm cao hàng đầu thế giới, đồng thời tạo dựng nền tảng vĩ mô ổn định, từng bước chuyển từ phục hồi sang bứt phá phát triển. Theo chuyên gia này, kết quả đạt được trong năm 2025 và cả giai đoạn 2021- 2025 cho thấy nền kinh tế Việt Nam không chỉ đứng vững trước tác động bên ngoài mà còn tận dụng hiệu quả cơ hội thị trường mới, qua đó nâng tầm vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

Việc GDP năm 2025 dự kiến tăng trên 8% có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh kinh tế thế giới chậm lại, già hóa tăng trưởng tại nhiều nền kinh tế lớn, xung đột địa chính trị gia tăng, thương mại toàn cầu đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật mới. 

"Nếu năm 2021 kinh tế chịu cú sốc lớn do đại dịch, tăng trưởng chỉ đạt 2,55%, thì bằng sự điều hành chủ động, linh hoạt, năm 2025 đã ghi nhận mức phục hồi vượt xa dự kiến. Kinh tế Việt Nam không "quay lại vạch xuất phát" mà tiến lên một nấc thang phát triển mới: Vững vàng hơn, hội nhập sâu hơn và hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư quốc tế", ông Tuệ đánh giá.

Chuyên gia này nói thêm, quy mô nền kinh tế tăng mạnh từ 346 tỷ USD năm 2020 lên 510 tỷ USD năm 2025, đưa Việt Nam tăng 5 bậc lên vị trí 32 thế giới đã minh chứng cho năng lực mở rộng quy mô thị trường, hấp thụ vốn và cải thiện năng suất tổng hợp. GDP bình quân đầu người đạt khoảng 5.000 USD, gấp 1,4 lần năm 2020, đưa Việt Nam tiến gần hơn tới nhóm nước có thu nhập trung bình cao.

Động lực tăng trưởng tiếp tục phát huy hiệu quả

Theo ông Tuệ, nhìn từ cơ cấu tăng trưởng, có thể thấy các trụ cột truyền thống như xuất khẩu, đầu tư công và đầu tư nước ngoài tiếp tục đóng vai trò đầu kéo, song theo hướng chất lượng hơn và bền vững hơn. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt khoảng 33,2% GDP, cho thấy niềm tin thị trường và khả năng mở rộng đầu tư tư nhân vẫn duy trì tích cực. Đáng chú ý, vốn đầu tư công đạt khoảng 3,4 triệu tỷ đồng, tăng gần 55% so với nhiệm kỳ trước. Nếu trước đây đầu tư công thường bị đánh giá là "dàn trải", thì nhiệm kỳ này số dự án sử dụng ngân sách trung ương giảm mạnh từ 11.000 xuống còn 4.600 cho thấy sự tập trung nguồn lực có trọng tâm, trọng điểm, giảm tầng nấc trung gian và nâng cao hiệu quả lan tỏa.

Bên cạnh đó, đầu tư trực tiếp nước ngoài tiếp tục là điểm sáng khi tổng vốn FDI trong nhiệm kỳ đạt 185 tỷ USD, tăng gần 9% so với giai đoạn trước, cũng đã đưa Việt Nam vào nhóm 15 quốc gia đang phát triển thu hút FDI lớn nhất thế giới. "Đây là kết quả của việc cải thiện môi trường đầu tư, nâng cấp hạ tầng, cải cách thủ tục và từng bước chuẩn hóa thể chế theo thông lệ quốc tế", ông nói.

Thương mại quốc tế tiếp tục là trụ cột ổn định của nền kinh tế, với tổng kim ngạch đạt khoảng 900 tỷ USD trong năm 2025, tăng mạnh so với 545,4 tỷ USD năm 2020. Việt Nam duy trì xuất siêu lớn, đạt 88,3 tỷ USD - gấp hơn 2 lần nhiệm kỳ trước. Ông Tuệ nhấn mạnh, đây là yếu tố then chốt góp phần ổn định tỷ giá, củng cố niềm tin thị trường và tạo nguồn lực bền vững cho chính sách tài khóa.

Lĩnh vực du lịch phục hồi nhanh, ước đón 22 - 23 triệu lượt khách quốc tế, cao nhất từ trước đến nay. Điều này không chỉ giúp ngành dịch vụ tăng trưởng mà còn thúc đẩy nâng cấp chất lượng điểm đến, nguồn nhân lực và sản phẩm du lịch xanh, sạch, bền vững.

Nền tảng tài khóa - thương mại vững giúp gia tăng dư địa điều hành

Ông Tuệ cho rằng, dư địa chính sách là yếu tố cốt lõi để duy trì ổn định phát triển trong trung hạn. Nguồn thu ngân sách được cải thiện, chi tiêu công hiệu quả hơn, nợ công trong ngưỡng an toàn, giúp Chính phủ có điều kiện duy trì chính sách hỗ trợ tăng trưởng ở mức hợp lý.

Xuất siêu lớn và dòng vốn FDI ổn định cũng đã tạo thêm "phễu" hấp thụ ngoại tệ, góp phần củng cố dự trữ quốc gia, giảm áp lực tỷ giá - yếu tố then chốt trong bối cảnh USD và lãi suất quốc tế còn biến động.

Mặt khác, sự chuyển dịch từ tăng trưởng theo chiều rộng sang chiều sâu, thông qua đầu tư vào hạ tầng chiến lược, logistics, năng lượng sạch và kinh tế số, đang hình thành không gian phát triển mới, dựa trên năng suất, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây chính là bước mở đường cho giai đoạn tăng trưởng chất lượng cao trong giai đoạn 2026- 2030.

Một số giải pháp trong giai đoạn tới

Từ phân tích về nền tảng vĩ mô hiện nay, chuyên gia Doãn Hữu Tuệ kiến nghị một số định hướng chính sách trong thời gian tới.

Trước hết, cần tiếp tục ưu tiên giữ ổn định kinh tế vĩ mô. Trong đó, tỷ giá, lạm phát, nợ công và cân đối ngân sách cần được tiếp tục điều hành chặt chẽ. Ổn định là điều kiện tiên quyết để thu hút dòng vốn dài hạn và gia tăng niềm tin thị trường.

Thứ hai, cần nâng cao chất lượng FDI, ưu tiên những nhà đầu tư có công nghệ cao, đứng đầu chuỗi và có cam kết liên kết với doanh nghiệp Việt Nam. Bên cạnh đó, cần chuyển từ "số lượng" sang "chất lượng", gắn thu hút với đổi mới sáng tạo và chuyển giao tri thức.

Thứ ba, cần phát triển mạnh khu vực doanh nghiệp trong nước. Để đi xa trong chuỗi giá trị toàn cầu, cần hình thành lực lượng doanh nghiệp nội địa đủ năng lực tự chủ; tiếp tục giảm chi phí tuân thủ, cải cách thủ tục hành chính; ưu tiên mở rộng tín dụng hướng vào kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất.

Thứ tư, cần đẩy mạnh hơn nữa kinh tế số - chuyển đổi số toàn diện, coi đây là trụ cột tăng trưởng trong tương lai chứ không còn là "hướng đi tiềm năng". Việc hoàn thiện hạ tầng dữ liệu quốc gia, xây dựng khung pháp lý cho kinh tế nền tảng, thương mại điện tử xuyên biên giới và dịch vụ số là yêu cầu cấp thiết.

Thứ năm, cần tối ưu hóa đầu tư công theo phương châm "dự án ít, hiệu quả cao" với tư duy phân bổ vốn phải gắn với năng lực thực thi, góp phần lan tỏa tích cực và chuyển hóa thành năng suất của nền kinh tế.

Cuối cùng, cần hoàn thiện thể chế theo chuẩn mực OECD, chuẩn hóa các nguyên tắc quản trị công và quản trị doanh nghiệp, minh bạch hóa môi trường kinh doanh, tăng cường năng lực dự báo của chính sách để tạo nền tảng cho bứt phá dài hạn.

"Những kết quả đạt được khẳng định năng lực điều hành linh hoạt, quyết liệt của Chính phủ và người đứng đầu là Thủ tướng Chính phủ, đồng thời thể hiện sức chống chịu nội sinh mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam. Từ giai đoạn chống đỡ cú sốc, Việt Nam đã bước sang giai đoạn củng cố và bứt phá: Quy mô kinh tế lớn hơn, cấu trúc đầu tư lành mạnh hơn, thương mại năng động hơn, vị thế quốc gia được nâng cao", chuyên gia nhấn mạnh.

Với nền tảng vĩ mô ổn định, động lực tăng trưởng mới đang hình thành và quyết tâm cải cách thể chế sâu rộng, Việt Nam đang tự tin bước vào giai đoạn phát triển chất lượng cao hơn, tiến vững chắc trên con đường trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao trong những năm tới.

Giang Oanh