Kỳ 4: Biến đất lạ hóa quê hương

Trong những câu chuyện đó, chủ quyền Tổ quốc không chỉ là những cột mốc biên giới, mà đó còn là những người dân làm nương rẫy, trồng trọt, cấy hái ngay thửa ruộng cạnh đường biên, chính họ là những "cột mốc sống”.

Những hecta chuối, ngô khoai sắn xanh um ngút ngàn bên đường biên giới, những ngôi nhà khang trang mọc lên như lời hứa với Tổ quốc rằng người dân sẽ "ăn đời ở kiếp" với biên ải, an cư lạc nghiệp với núi rừng.

Người miền xuôi ở nơi miền ngược

Thôn Tân Tiến được thành lập từ năm 1997, theo chủ trương giãn dân ra khu vực biên giới. Thôn có 3,8 km đường biên giới giáp huyện Hà Khẩu, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), với hơn 70 hộ gồm 5 dân tộc anh em (Kinh, Dao, Mông, Hà Nhì, Giáy), quần tụ cùng sinh sống. Mỗi dân tộc có một đặc thù riêng nhưng luôn gắn bó, tương trợ lẫn nhau phát triển kinh tế, xây dựng cuộc sống mới no ấm, chung sức giữ gìn biên cương Tổ quốc.

Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà khang trang, bên chén trà nóng, ông Nguyễn Ngọc Lạng nhớ lại những kỷ niệm của mùa xuân cách đây gần 60 năm. Ngày đó, ông Lạng là chàng thanh niên chỉ 20 tuổi, cùng hơn 100 hộ theo tiếng gọi của Đảng rời quê hương Vụ Bản, tỉnh Nam Định lên mảnh đất biên giới Lào Cai khai hoang, lập nghiệp, làm kinh tế và bảo vệ biên giới.

"Ngày đó xe ô tô chỉ lên được đến TP. Lào Cai, còn đi đến xã là phải đi bộ, xe đạp cũng không đi được", ông Lạng kể.

Sau chặng đường đi bộ gian nan từ Lào Cai lên Trịnh Tường, gia đình ông Lạng cùng những hộ khác dừng chân bên bờ sông Hồng thuộc thôn Tân Tiến bây giờ bắt đầu cuộc sống mới. Nơi đây biên giới, chỉ có lau lách, rừng núi hoang vu, không có nhà dân nào ở, phải đổ không biết bao nhiêu mồ hôi, công sức để biến đất hoang thành những vườn chuối, khoai sắn… phủ xanh dải đất ven sông Hồng.

Năm 1979 xảy ra chiến tranh biên giới, các hộ tản đi mỗi nhà một nơi, nhiều hộ chạy vào rừng ẩn náu. Dải đất ven sông lại trở nên vắng vẻ, lau lách mọc hoang. Gia đình ông Lạng vẫn quyết tâm bám trụ mảnh đất biên giới Trịnh Tường, coi biên giới là quê hương thứ hai, nơi sinh cơ, lập nghiệp. Ông Lạng khi đó làm Bí thư Đoàn xã, sau đó chuyển sang làm xã đội trưởng… Từ năm 1987-2003, ông Lạng làm Bí thư Đảng ủy xã Trịnh Tường.

"Đến nay, đường xá đã thuận lợi rồi. Đời sống nhân dân trước đây khó khăn muôn vàn, bây giờ đã được nâng lên rõ rệt. Bà con rất phấn khởi. Hộ nghèo trong thôn chỉ còn khoảng chục hộ, chủ yếu là những hộ có hoàn cảnh đặc biệt như neo đơn, bệnh tật không làm kinh tế được, còn nói chung bà con chịu khó làm kinh tế rất khá", ông Lạng chia sẻ.

Hơn 60 năm sống trên mảnh đất này, mặc dù đã nghỉ công tác từ lâu, ông Lạng không trở về Nam Định mà xác định gắn bó đến hết đời với nơi đây.

Là đảng viên, một người được nhân dân tín nhiệm, có uy tín trong thôn, ông Lạng phối hợp với các ban, ngành đoàn thể của thôn và Đồn biên phòng Trịnh Tường vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất; tuyên truyền để nhân dân luôn cảnh giác với các loại tội phạm, không để kẻ xấu lợi dụng xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước cũng như tuyên truyền để nhân dân hai khu vực biên giới giữ mối đoàn kết hữu nghị; thực hiện tốt các quy ước, hương ước của thôn, bản, thực hiện nếp sống văn minh, xóa bỏ các hủ tục lạc hậu.

"Từ miền xuôi lên đây khai hoang, lập nghiệp, chúng tôi phải là những người tiên phong trong xóa đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế gia đình để bà con dân bản noi theo, đặc biệt là cán bộ đảng viên cần gương mẫu trong lời nói, việc làm", ông Lạng chia sẻ.

Hiện nay, Chi bộ thôn Tân Tiến có 10 đảng viên. Mỗi đảng viên đều được phân công phụ trách một khu dân cư để nắm chắc tình hình và kịp thời giải quyết những vướng mắc phát sinh trong thôn. Khắc ghi lời Bác Hồ dạy về tinh thần đoàn kết, nhiều năm nay, Chi bộ thôn Tân Tiến đã thống nhất, xây dựng mô hình "Mỗi gia đình khá giúp đỡ 1-2 gia đình khó khăn" bằng nhiều hình thức hỗ trợ khác nhau từ ngày công, cây, con giống, cho vay vốn sản xuất không tính lãi...

Có hàng chục hộ nghèo, hộ cận nghèo đã được giúp đỡ từ mô hình này, đến nay thôn chỉ còn 7 hộ nghèo; thu nhập bình quân của người dân trong thôn đạt 40 triệu đồng/năm. Trong xây dựng nông thôn mới, đến nay, thôn đạt 19/19 tiêu chí, có 100% hộ xây dựng được nhà vệ sinh, chuồng nuôi đảm bảo vệ sinh môi trường.

Tuyến đường bê tông trục chính rộng thênh thênh dài hơn 6 km cũng được hoàn thành, đưa vào sử dụng. Để xây dựng tuyến đường, Nhà nước hỗ trợ nguyên vật liệu, bà con, bộ đội biên phòng bỏ công lao động. Sau khi có đường lớn, xe ô tô vào tận thôn thu mua nông sản và bán được giá cao hơn trước nên bà con ai cũng phấn khởi.

Đảng viên tiên phong xóa nghèo

Đi trên con đường này, chúng tôi ghé thăm gia đình đảng viên Vàng Kim Sinh, dân tộc Dao. Ngôi nhà của ông Sinh nằm giữa những nương, đồi chuối xanh rì. Năm 1997, theo chủ trương của Nhà nước, chính quyền địa phương đã vận động người dân đến sinh sống, lập nghiệp ở địa bàn giáp biên, ông Sinh là một trong những hộ đầu tiên đến đây khai phá vùng đất mới. Ban đầu, cuộc sống khó khăn, gia đình ông phải dựng tạm lán nhỏ làm chỗ ở, từ đó cần mẫn khai hoang, trồng cấy và chăn nuôi.

Ông Vàng Kim Sinh từng là Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Tân Tiến. Cách đây nhiều năm, ông Sinh đã tranh thủ học hỏi kinh nghiệm, kỹ thuật canh tác và là người đầu tiên của thôn mạnh dạn đưa cây chuối vào sản xuất. Đến nay, ông đã mở rộng diện tích lên 14 ha. Hằng năm, trừ chi phí, gia đình ông thu nhập vài trăm triệu đồng.

Ngoài giúp đỡ về kỹ thuật, kinh nghiệm, ông Sinh còn hỗ trợ một số gia đình có hoàn cảnh khó khăn vay vốn không tính lãi để phát triển sản xuất. Ngoài gia đình ông Sinh, nhiều hộ ở Tân Tiến cũng trồng chuối để giảm nghèo, vươn lên làm giàu.

"Trồng chuối nếu biết kỹ thuật sẽ nhàn hơn trồng ngô, sắn, lúa mà cho thu nhập cao hơn. Nếu giá cả thuận lợi, mỗi năm thu nhập cũng được hơn 100 triệu. Nhiều hộ dân trong thôn đi lên từ trồng chuối, 80% hộ đã xây được nhà cấp 4", ông Sinh cho biết.

Mấy năm dịch COVID-19, chuối không bán được sang Trung Quốc, cuộc sống của người dân cũng bị ảnh hưởng phần nào. Từ đầu năm đến nay, khi hoạt động thông quan qua các cửa khẩu biên giới được khôi phục, ông Sinh đã thu gom và xuất được 4 container chuối sang Trung Quốc.

"Tôi phải thu gom chuối của người dân ở cả xã A Mú Sung, Nậm Chạc, Cốc Mỳ… cộng với phần của mình mới đủ một contaner để xuất qua cửa khẩu. Một container khoảng 3.300 hộp chuối. Mỗi hộp khoảng hơn 7 kg. Nhiều khi không có chuối để bán", ông Sinh nói.

Đồng hành với nơi đây còn có cán bộ, chiến sĩ Đồn biên phòng Trịnh Tường luôn gần dân, bám bản. Dường như câu nói: "Đồn là nhà - Biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt" đã trở thành mệnh lệnh của trái tim, thôi thúc các chiến sĩ quân hàm xanh Đồn Biên phòng Trịnh Tường vượt mọi gian khó để cùng bà con vùng biên xây dựng, phát triển biên cương ngày càng giàu mạnh.

Ngoài nhiệm vụ chính trị, bảo vệ vững chắc từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc, lúc nào những người lính biên phòng cũng tích cực xây dựng vùng biên giới an toàn, ổn định về chính trị xã hội; chung tay giúp đỡ đồng bào các dân tộc xây dựng vùng biên cương-quê hương thứ hai ngày càng giàu đẹp, yên vui.

Các anh thường xuyên xuống tận nhà các gia đình để tuyên truyền, vận động bà con không nghe theo kẻ xấu xúi dục, không vượt biên trái phép. Các chiến sĩ cũng nhiệt tình chỉ dạy cách làm ăn, phát triển kinh tế, thay đổi cây, con giống mới để nâng cao năng xuất kinh tế…

"Các anh biên phòng nhiệt tình lắm. Chúng tôi rất tin tưởng, quý mến và luôn coi các chiến sĩ biên phòng ở đây như những người anh em họ hàng thân thiết của gia đình, người con của bản làng", ông Vàng Kim Sinh nói.

Theo ông Lẩu A Páo, Bí thư Đảng ủy xã Trịnh Tường, thôn Tân Tiến là thôn điển hình trong toàn xã Trịnh Tường trong phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa. Không chỉ có Tân Tiến, một số thôn bản khác của xã Trịnh Tường cũng trở nên khá giả, nhờ sự quan tâm của của Đảng, Nhà nước cũng như tính cần cù chịu khó làm ăn của bà con và sự giúp đỡ nhiệt tình của bộ đội biên phòng. 

Nhiều hộ thay đổi nếp nghĩ, cách làm, trồng trọt, chăn nuôi, tận dụng diện tích đất để canh tác, thực hiện mô hình "vườn, ao, chuồng", đã vượt qua đói nghèo vươn lên trở thành hộ gia đình có của ăn, của để". Năm 2022, thu nhập bình quân đầu người của xã Trịnh Tường đạt 30,02 triệu đồng/người/năm.

Dù vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng không thể phủ nhận những đổi thay tích cực trong diện mạo và đời sống kinh tế-xã hội của đồng bào nơi đây. Thành quả đó có được không chỉ bằng nỗ lực của cấp ủy, chính quyền mà còn có sự đồng thuận, đoàn kết, quyết tâm vượt khó của quân và dân vùng biên.

Hoàng Giang