Miễn viện phí: Lộ trình vì dân

Nếu nói đây là một lộ trình thì chắc chắn đó là lộ trình vì dân. Với những mốc thời gian rất cụ thể, đủ thời gian để thực hiện, nhưng cũng đủ gần để người dân có thể nhìn thấy được, đánh giá được.

Từ câu hỏi mang tính chất gợi mở của Tổng Bí thư tại cuộc họp Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cho đến ngày Nghị quyết 72 ban hành là 6 tháng. Một khoảng thời gian đủ chín, đủ suy ngẫm, bàn bạc, đủ chín muồi cho một lộ trình không hề dễ dàng.

Có thể bạn đã biết.

Viện phí đang chiếm tỉ trọng không nhỏ trong chi y tế của người Việt.

Chưa kể, dù tỉ trọng tiền túi hộ gia đình trong toàn bộ chi y tế đã giảm từ mức khoảng 60–70% đầu những năm 2000 xuống khoảng 41–46% giai đoạn 2016–2022 (nguồn WHO/WB), nhưng đây vẫn thực sự là một gánh nặng với nhiều người dân. Nhất là những hộ nghèo, những người mắc bệnh nặng, bệnh mãn tính.

Nếu nhìn từ sự cảm thông với gánh nặng của dân thì mới thấy được chủ trương miễn/giảm viện phí có ý nghĩa thế nào.

Bởi, nó thực sự là một bước ngoặt lớn trong hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam, nơi người dân thực sự được thụ hưởng thành quả phát triển, thực sự cảm thấy được chia sẻ từ phía Nhà nước.

Việc đưa ra mốc thời gian 2026 và 2030 cho thấy đây là một tầm nhìn có tính toán, với từng bước một, dựa trên nguồn lực ngân sách, quỹ bảo hiểm y tế và cải cách bộ máy; từ đó, mang lại cho người dân niềm tin: "Chuyện miễn viện phí không còn là lời nói, mà đã thành nghị quyết."

Tại hội nghị quán triệt và triển khai 4 nghị quyết mới của Bộ Chính trị ngày 16/9, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho biết: "Chính phủ đã cân đối được ngân sách cho các chính sách lớn." 4.335 tỷ đồng mỗi năm, để nâng mức hỗ trợ 70% hoặc 100% cho nhân viên y tế cơ sở, y tế dự phòng, vùng khó khăn. Đây chính là "cái chân đế" để chính sách miễn viện phí không chỉ là câu chuyện của bệnh viện Trung ương, mà lan xuống tận tuyến xã, thôn bản. Trạm y tế xã – nơi tiếp cận đầu tiên và gần nhất với dân – sẽ là "cửa ngõ" đầu tiên của chính sách. Đây là tầng nấc quyết định để miễn viện phí thực sự đến được với dân, không chỉ dồn về tuyến trung ương.

Đó là 30.000 tỷ đồng để khám sức khỏe định kỳ cho 100 triệu dân (trừ đi 4.800 tỷ đồng do người sử dụng lao động chi trả). Riêng chính sách miễn viện phí cơ bản theo bảo hiểm y tế có thể khiến ngân sách chi thêm 21.500 tỷ đồng mỗi năm, nhưng với quỹ bảo hiểm y tế hiện còn kết dư 49.000–50.000 tỷ đồng và lộ trình điều chỉnh phí, Nhà nước đủ khả năng cân đối trong giai đoạn đầu và có giải pháp lâu dài.

Ở giác độ giá trị kinh tế và ý nghĩa xã hội, Nghị quyết 72 không chỉ dừng ở việc miễn phí khám sức khỏe định kỳ hằng năm hay giảm viện phí cơ bản, nó còn tạo "hiệu ứng lan tỏa". Khi khám định kỳ được miễn phí, sẽ dần trở thành thói quen, người dân sẽ phát hiện sớm bệnh, điều trị sớm, giảm gánh nặng chi phí về sau. Một ca ung thư chẳng hạn, nếu phát hiện sớm – có chi phí điều trị thấp gấp 5–7 lần so với phát hiện muộn, và điều trị sớm cũng hiệu quả hơn.

Khoản ngân sách 30.000 tỷ đồng/năm để khám sức khỏe định kỳ cho 100 triệu dân vì thế không phải là "chi phí", mà là "đầu tư" vào tương lai.

Câu chuyện miễn viện phí – dù ở mức cơ bản – là không hề dễ dàng, cũng không hề rẻ. Nói như Phó Thủ tướng, đây là chính sách cần áp dụng thận trọng.

Nhưng với sự ủng hộ của người dân và quyết tâm từ Chính phủ, không gì khó đến mức không thể thực hiện. Huống chi, trong phạm trù sức khỏe của dân – không có sự phân biệt đắt/rẻ. Bởi Đảng, Nhà nước đã xác định, con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là động lực và nguồn lực phát triển.

Sự nhanh chóng, từ ý tưởng (16/3) đến nghị quyết (9/9), cộng với con số ngân sách cụ thể, đã khiến chính sách này "có da có thịt", tạo niềm tin vững chắc trong dân. Bởi suy cho cùng, niềm tin không chỉ đến từ lời hứa, mà từ kế hoạch cụ thể, có tiền, có mốc, có giải pháp.

Trên mạng xã hội – dưới mỗi status có từ khóa "miễn viện phí", hay "nghị quyết 72" – là vô vàn những icon trái tim, những biểu cảm đồng ý, tán thưởng. Đó chính là cách người dân bày tỏ tình cảm, thái độ với những gì Đảng, Nhà nước, Chính phủ đang làm, cho dân và vì dân.

Đào Tuấn