Nâng cao năng lực dự phòng các bệnh liên quan đến phế cầu khuẩn

Phế cầu khuẩn cũng là tác nhân gây ra các bệnh nhiễm trùng xâm lấn nguy hiểm như viêm màng nào và nhiễm trùng máu, với tỷ lệ tử vong lên đến 40%; và các bệnh lý thường gặp ở người Việt như viêm tai giữa.

Phế cầu khuẩn là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm

Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát Bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), tuổi tác cao là một yếu tố nguy cơ lớn trước bệnh do phế cầu khuẩn. Người từ 50 tuổi trở lên có nguy cơ nhập viện do viêm phổi phế cầu cao hơn 6 lần so với người trẻ khỏe mạnh. Ngoài ra, người trưởng thành ở mọi lứa tuổi nếu mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), hen, tiểu đường, hoặc bệnh tim mạch cũng có nguy cơ gặp biến chứng do nhiễm phế cầu từ nhẹ đến nghiêm trọng, cao hơn gấp 3-8 lần so với người khỏe mạnh cùng độ tuổi.

Làm rõ về tính nguy hiểm tiềm ẩn của phế cầu khuẩn, tại Hội nghị khoa học với chủ đề "Vai trò của vắc-xin phế cầu cộng hợp đa giá trên người lớn - Di sản và Hành trình" lần lượt diễn ra tại TPHCM và Hà Nội ngày 3 và 5/6, PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa - Chủ nhiệm Bộ môn Khoa học Y sinh, Viện Pasteur TPHCM, nhấn mạnh: "Phế cầu khuẩn là mối nguy hiểm khó lường vì có trên 100 týp huyết thanh khác nhau và có từ 5 đến 90% người khỏe mạnh mang vi khuẩn này trong vòm họng. Khi hệ miễn dịch bắt đầu suy yếu do yếu tố tự nhiên như tuổi già hay do các bệnh mạn tính ở thận, hệ tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)..., cơ thể dễ bị tổn thương bởi phế cầu khuẩn hơn. Khi mắc, các bệnh do phế cầu khuẩn thường diễn tiến nhanh, gây nguy hiểm đến tính mạng và tạo gánh nặng đáng kể về chi phí, không chỉ cho người bệnh mà còn cho cả hệ thống y tế".

Ước tính, mỗi năm phế cầu khuẩn gây ra khoảng 14,5 triệu ca bệnh nặng và dẫn đến khoảng 826.000 trường hợp tử vong trên toàn cầu. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn kéo theo gánh nặng điều trị cho người bệnh, gia đình và hệ thống y tế.

Ở Việt Nam, các bệnh lý mạn tính có xu hướng xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn, khiến số lượng người có nguy cơ cao trước phế cầu khuẩn ngày càng gia tăng. Đáng lưu ý, các týp huyết thanh phế cầu khuẩn gây nhiễm trùng xâm lấn và tử vong vẫn luôn lưu hành trong cộng đồng. Đồng thời, tình trạng kháng kháng sinh của phế cầu khuẩn ngày càng phổ biến, khiến việc điều trị kém hiệu quả hơn, kéo dài thời gian hồi phục và tăng chi phí chăm sóc.

Ưu tiên phòng ngừa phế cầu khuẩn cho nhóm nguy cơ cao

Mới đây, phế cầu khuẩn được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm tác nhân vi sinh cần ưu tiên phòng ngừa ở nhóm nguy cơ cao, để bảo vệ sức khỏe toàn cầu và góp phần làm nhẹ gánh nặng điều trị cho hệ thống y tế.

Tính đến nay, Bộ Y tế đã cấp phép lưu hành 5 loại vắc-xin phòng phế cầu khuẩn; mỗi loại có phương pháp phát triển, số lượng týp huyết thanh bao phủ, quá trình nghiên cứu lâm sàng và hồ sơ sau triển khai tiêm chủng khác nhau. Trong đó có 4 loại là vắc-xin theo công nghệ cộng hợp - loại công nghệ có khả năng tạo trí nhớ miễn dịch và giảm lượng phế cầu lưu trú ở vùng hầu họng, góp phần bảo vệ lâu dài và tăng cường miễn dịch cộng đồng.

GS.TS.BS Phan Trọng Lân, Chủ tịch Hội Y học Dự phòng Việt Nam, cho rằng Việt Nam đang đối mặt với quá trình già hoá dân số nhanh chóng, người cao tuổi mắc đa bệnh lý, nên việc phòng ngừa phế cầu khuẩn bằng tiêm chủng nhằm giảm gánh nặng viêm phổi mắc phải trong cộng đồng, một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do các bệnh lý nhiễm trùng nhất là ở người có bệnh nền là hết sức cần thiết. Các biện pháp phòng ngừa cũng liên tục được cập nhật, tiếp thu từ tiến bộ y khoa và kinh nghiệm kiểm soát bệnh tật của nhiều quốc gia trên thế giới đặc biệt là việc sử dụng vắc-xin phổ rộng, có hồ sơ an toàn và hiệu quả, tăng tỷ lệ bao phủ tiêm chủng, đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa biến chứng và tử vong do phế cầu khuẩn, góp phần trong việc chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khoẻ nhân dân.

Các chuyên gia tại hội nghị cũng nhấn mạnh, để chiến lược phòng ngừa bệnh do phế cầu khuẩn thêm hoàn thiện và tiếp cận được nhiều người dân hơn, việc hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, chuyên gia y tế và đơn vị tiên phong trong công nghệ y khoa là rất quan trọng.

Ông Darrell Oh, Tổng Giám đốc Pfizer Việt Nam, chia sẻ, với bề dày kinh nghiệm toàn cầu trong lĩnh vực phòng ngừa các bệnh liên quan đến đường hô hấp, Pfizer Việt Nam cam kết sát cánh cùng ngành y tế trong việc cập nhật những tiến bộ trong khoa học, hỗ trợ đào tạo chuyên môn cho các cán bộ y tế và mở rộng cơ hội tiếp cận cho cộng đồng. Kiên định với sứ mệnh toàn cầu là mang đến những đột phá y học giúp thay đổi cuộc sống, Pfizer tự hào đóng góp vào việc nâng cao lĩnh vực y tế dự phòng tại Việt Nam.

Vĩnh Hoàng