Tháo gỡ khó khăn, điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực của người nông dân, xây dựng thành công nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh

Tại Hội nghị đối thoại với nông dân năm 2024 (lần thứ 6) với chủ đề: "Khơi dậy khát vọng làm giàu để xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc; vững tin bước vào kỷ nguyên mới", Thủ tướng Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã kết luận các nhóm vấn đề quan trọng yêu cầu các Bộ, cơ quan, địa phương tập trung giải quyết: (1) Tiếp tục tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, hoàn thiện cơ chế, chính sách về đất đai, thuế, phí, lệ phí, về vốn tín dụng để tạo điều kiện cho phát triển nông nghiệp, nông thôn; (2) Quan tâm và chú trọng vào công tác quy hoạch, nhất là quy hoạch ngành, quy hoạch các khu, cụm công nghiệp phục vụ sản xuất, chế biến nông sản; (3) Tiếp tục rà soát các quy định của pháp luật để giải phóng nguồn lực từ đất đai, phát huy cao nhất hiệu quả từ đất đai; (4) Tập trung giải quyết các cơ chế, chính sách về vốn tín dụng và bảo hiểm nông nghiệp, thúc đẩy hình thành chuỗi liên kết trong sản xuất nông nghiệp; (5) Tiếp tục có các giải pháp tập trung mở cửa thị trường nông sản, nhất là thị trường thực phẩm Halal, ưu tiên xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam; (6) Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển trí tuệ nhân tạo trong ngành nông nghiệp tại Việt Nam; (7) Tăng cường đổi mới công tác đào tạo nghề theo hướng đào tạo nhân lực chất lượng cao và chuyển đổi nhân lực từ khu vực nông nghiệp, nông thôn sang khu vực công nghiệp và đô thị; (8) Chú trọng phát triển, đổi mới văn hóa trong nông nghiệp, nông thôn; (9) Hệ thống chính trị cơ sơ phải luôn nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người nông dân và chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước tới người nông dân, định kỳ tổ chức lắng nghe, đối thoại với người nông dân.

Chuyển đổi mạnh từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp

Để cụ thể hóa các kết luận nêu trên, đồng thời triển khai các giải pháp hỗ trợ nông dân thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, hướng tới hoàn thành mục tiêu xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh; giúp người nông dân khơi dậy khát vọng làm giàu, vững tin bước vào kỷ nguyên mới, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tháo gỡ các khó khăn, điểm nghẽn trong sản xuất và tổ chức sản xuất nông nghiệp hiện nay để khơi thông nguồn lực của người nông dân để xây dựng thành công nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

Theo đó: (i) Tiếp tục tập trung hoàn thiện thể chế, xây dựng cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, tổ chức triển khai hiệu quả 04 quy hoạch ngành quốc gia trong lĩnh vực nông nghiệp; (ii) Chuyển đổi mạnh từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp, từ phát triển đơn ngành sang hợp tác, phát triển đa ngành; thúc đẩy tích hợp đa giá trị trong sản phẩm nông lâm thủy sản; (iii) Xây dựng cơ chế, chính sách đột phá của đột phá cho sản xuất, xóa bỏ mọi rào cản về đất đai, thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ các quy định đối với người dân, doanh nghiệp; (iv) Thực hiện đồng bộ, hiệu quả các chương trình, đề án, dự án, nhiệm vụ để đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp theo 3 nhóm trục sản phẩm chủ lực (quốc gia, vùng, địa phương).

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổng kết, đánh giá kết quả xây dựng thí điểm 5 vùng nguyên liệu nông sản hàng hóa tập trung, đồng thời hướng dẫn địa phương xây dựng và phát triển các vùng nguyên liệu, sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu.

Bên cạnh đó, tổ chức lại và đổi mới các hình thức sản xuất trong nông nghiệp, nông thôn. Phát triển các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp, hiệu quả gắn với quá trình chuyển đổi số, kinh tế số trong nông nghiệp, nông thôn. Phối hợp với Hội Nông dân Việt Nam triển khai có hiệu quả Quyết định 182/QĐ-TTg ngày 20 tháng 02 năm 2024 của Thủ tướng Chính phủ về Đề án Hội Nông dân Việt Nam tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp đến năm 2030". Tập trung ưu tiên hình thành nhiều hợp tác xã, tổ hợp tác trong nông nghiệp có quy mô lớn, hiệu quả.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tập trung làm tốt công tác dự báo thị trường kết nối giữa người sản xuất với tiêu dùng, tranh thủ lợi thế từ các FTAs, nhất là EVFTA, CTPPP (Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) để cơ cấu lại thị trường xuất khẩu, giảm sự phụ thuộc vào một số thị trường, tháo gỡ rào cản để thẩm nhập thị trường mới còn nhiều tiềm năng, đặc biệt là thị trường thực phẩm Halal.

Xây dựng cơ chế, chính sách đẩy mạnh nuôi biển và khai thác hải sản bền vững; có các giải pháp nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản và đa dạng sinh học tại các ngư trường; tập trung giải quyết dứt điểm các khuyến nghị của EC để gỡ "Thẻ vàng" trong năm 2025, ngăn chặn và xử lý nghiêm tầu cá khai thác trái phép ở nước ngoài; nghiên cứu, đề xuất trích lập Quỹ phát triển hạ tầng thủy sản để có thể tập hợp, huy động được nguồn lực cho đầu tư phát triển hạ tầng thủy sản.

Tổ chức triển khai thực hiện quyết liệt và có hiệu quả Đề án Phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đến năm 2030 theo Quyết định số 540/QĐ-TTg ngày 19 tháng 6 năm 2024; Chiến lược phát triển khuyến nông đến năm 2030, định hướng đến 2050 sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; Khuyến khích, hỗ trợ, thúc đẩy chế biến, bảo quản nhằm đa dạng hoá sản phẩm, đảm báo chất lượng, an toàn thực phẩm, nâng cao giá trị gia tăng và giảm tổn thất sau thu hoạch các sản phẩm nông lâm thuỷ sản.

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiên cứu và sớm trình Chính phủ ban hành các Nghị định về Khuyến khích cơ sở sản xuất, chế biến nông, lâm, thủy sản đầu tư áp dụng hoặc chuyển đổi công nghệ mới, tiên tiến, công nghệ sạch thân thiện môi trường và Nghị định về cơ giới hóa, cơ giới hóa đồng bộ trong nông nghiệp.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam hoàn thiện Bộ chỉ số đánh giá của nông dân đối với chất lượng vật tư nông nghiệp đầu vào; Đề án Hội Nông dân Việt Nam tham gia tuyên truyền đảm bảo an toàn thực phẩm.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam và các cơ quan có đánh giá tổng kết về 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII (nhiệm kỳ 2021 - 2026) của Đảng về nông nghiệp sinh thái, nông hiện đại, nông dân văn minh, từ đó hệ thống hóa lý luận về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, tổng kết thực tiễn, bám sát thực tiễn trong giai đoạn 5 năm vừa qua và đưa ra các quan điểm, định hướng phát triển của nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong nhiệm kỳ Đại hội XIV (2026 - 2031) của Đảng.

Hướng dẫn sâu rộng để người nông dân nắm bắt, vận dụng các chính đất đai mới phát triển kinh tế

Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục rà soát các văn bản quy định của pháp luật về đất đai theo hướng mọi quy định đều hướng tới giải phóng nguồn lực từ đất đai, phát huy cao nhất hiệu quả từ đất đai. Tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người nông dân, tăng cường phổ biến thông tin về chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số; hướng dẫn sâu rộng để người nông dân nắm bắt, vận dụng các chính đất đai mới này để phát triển kinh tế gia đình, kinh tế nông thôn và tham gia xây dựng nông thôn mới bền vững.

Phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương tăng cường hướng dẫn, phổ biến các quy định của Luật Đất đai năm 2024, trong đó tập trung vào các quy định mới về giao đất, cho thuê đất, tập trung, tích tụ đất đai đối với người nông dân, hợp tác xã và các chủ thể khác.

Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với cơ quan liên quan lập "Tổ công tác đặc biệt" của Thủ tướng Chính phủ về kiểm tra hiện trạng sử dụng đất tại các nông lâm trường quốc doanh, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả kiểm tra (trong quý II năm 2025) để có cơ chế, chính sách khai thác nguồn đất đai có hiệu quả.

Sớm hình thành thị trường bảo hiểm nông nghiệp

Bộ Tài chính tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện Nghị định số 58/2018/NĐ-CP ngày 18 tháng 4 năm 2018 của Chính phủ về bảo hiểm nông nghiệp, nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 58/2018/NĐ-CP để sớm hình thành thị trường bảo hiểm nông nghiệp.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục phổ biến và hướng dẫn triển khai thực hiện các quy hoạch đã được phê duyệt, tập trung tuyên truyền, hướng dẫn nông dân, hợp tác xã về quy hoạch cấp vùng, tỉnh. Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đẩy mạnh thực hiện Đề án "Hội Nông dân Việt Nam tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp đến năm 2030" theo Quyết định số 182/QĐ-TTg ngày 20 tháng 02 năm 2024 của Thủ tướng Chính phủ đảm bảo mục tiêu đề ra, hình thành nhiều hơn nữa các hợp tác xã, tổ hợp tác trong nông nghiệp. Tiếp tục nghiên cứu, ban hành các chính sách ưu đãi đột phá, đặc thù để khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Có chính sách thu hút các doanh nghiệp, tập đoàn FDI lớn đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn tại Việt Nam.

Bộ Công Thương tiếp tục nghiên cứu mở cửa các thị trường mới, trong đó có thị trường thực phẩm Halal. Rà soát, tiếp tục thực hiện tốt công tác thông tin thị trường, cập nhật, phổ biến kịp thời đến người nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp về các quy định mới của các FTA, cũng như yêu cầu cụ thể của từng thị trường đối với hàng hóa nông lâm thủy sản nhập khẩu. Nghiên cứu xây dựng chương trình "Đưa thương hiệu nông sản quốc gia ra thế giới" dành cho các mặt hàng nông sản chủ lực và có thế mạnh xuất khẩu như gạo, cà phê, hồ tiêu, trái cây nhiệt đới, thủy sản. Tiếp tục xậy dựng và triển khai các chương trình tuyên truyền, quảng bá thương hiệu quốc gia cho các nông sản chủ lực và có thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam ra thế giới.

Bộ Công Thương đẩy mạnh các hoạt động phát triển thị trường và xúc tiến thương mại, thúc đẩy lưu thông, tiêu thụ mặt hàng gạo; hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng hiệu quả chuỗi cung ứng gạo gắn với dịch vụ logistics ra thị trường quốc tế. Nghiên cứu việc triển khai sàn giao dịch hàng hóa nông sản chuyên biệt, có thế mạnh như thóc gạo, cà phê, tiêu, chè…; nghiên cứu xây dựng chỉ số giá cả một số nông sản có thế mạnh của Việt Nam làm cơ sở tham chiếu giá thế giới nhằm nâng cao giá trị nông sản Việt Nam.

Đẩy mạnh triển khai các chương trình tín dụng đặc thù trong lĩnh vực nông nghiệp

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng đẩy mạnh cho vay lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn theo Nghị định 55/2015/NĐ-CP ngày 09 tháng 6 năm 2015, Nghị định 116/2018/NĐ-CP ngày 07 tháng 9 năm 2018 của Chính Phủ, tạo thuận lợi cho khách hàng trong quan hệ tín dụng (về thủ tục, tài sản bảo đảm…).

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp với cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn theo Nghị định 55/2015/NĐ-CP, trong đó nâng mức cho vay không có tài sản bảo đảm; bổ sung chính sách tín dụng ưu đãi đối với nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn để phù hợp với nhu cầu vốn thực tế hiện nay và góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp bền vững.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp với các bộ, địa phương đẩy mạnh triển khai các chương trình tín dụng đặc thù trong lĩnh vực nông nghiệp theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ như: Chương trình cho vay liên kết thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long theo Quyết định số 1490/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Chương trình cho vay đối với lĩnh vực lâm sản, thủy sản.

Định kỳ tổ chức đối thoại với người nông dân

Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tiếp tục triển khai các nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết số 46-NQ/TW ngày 20 tháng 12 năm 2023 của Bộ Chính trị về đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của Hội Nông dân Việt Nam đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới.

Hội Nông dân Việt Nam chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan khẩn trương xây dựng các đề án, chương trình được nêu cụ thể tại Nghị quyết số 69/NQ-CP ngày 11 tháng 5 năm 2024 của Chính phủ về ban hành Chương trình hành động của Chính phủ về thực hiện Nghị quyết số 46-NQ/TW của Bộ Chính trị; đẩy mạnh và đổi mới, đa dạng công tác thông tin, tuyên truyền đến với người nông dân, hợp tác xã với các sản phẩm truyền thông đa dạng, phong phú, thiết thực; chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan tổ chức các Hội nghị, Diễn đàn lắng nghe, đối thoại với nông dân đảm bảo thực chất, hiệu quả để kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho người nông dân theo từng chủ đề, lĩnh vực, địa bàn.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người nông dân và chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước tới người nông dân, định kỳ tổ chức đối thoại với người nông dân. Chủ trì tổ chức Hội nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đối thoại với nông dân theo định kỳ hàng quý. Đồng thời, chỉ đạo tổ chức Hội nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện đối thoại với nông dân theo định kỳ hàng tháng.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tập trung triển khai thực hiện nghiêm túc quy hoạch cấp quốc gia, vùng, tỉnh. Chủ động tham mưu, đề xuất các quy hoạch ngành, quy hoạch sản phẩm phù hợp với điều kiện, lợi thế của địa phương. Căn cứ chức năng, nhiệm vụ, chủ động xây dựng và ban hành các chương trình hành động, kế hoạch thực hiện các giải pháp về thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng xanh và bền vững.

Tập trung, ưu tiên nguồn lực cho đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, nhất là đầu tư vào hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp, chế biến nông lâm thủy sản. Chú trọng kêu gọi, thu hút các doanh nghiệp, tập đoàn lớn, doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn phù hợp với điều kiện, lợi thế của địa phương…

Thủ tướng Chính phủ lưu ý các bộ, cơ quan, địa phương trong quá trình triển khai sắp xếp, tinh gọn bộ máy hành chính Nhà nước, từng Bộ, ngành, địa phương không để ngắt quãng công việc, không để bỏ trống địa bàn, lĩnh vực, tiếp tục thực hiện các giải pháp hỗ trợ, thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông thôn. Các bộ, cơ quan sau khi hoàn thành sắp xếp, hợp nhất, tinh gọn, chuyển chức năng nhiệm vụ; tùy theo chức năng, nhiệm vụ của bộ, cơ quan (mới), tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể của từng bộ đã được nêu.

Tuệ Văn