Ngành khoa học công nghệ đóng góp 1,4 triệu tỷ đồng cho GDP năm 2025

Sứ mệnh mới trong giai đoạn phát triển mới

Ngày 26/12, Bộ KH&CN tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026. 

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, năm 2025 đánh dấu sự xoay trụ phát triển mang tính căn bản. 

Theo Bộ trưởng, trước đây, khi đất nước còn nghèo, thiếu vốn và công nghệ, mô hình phát triển chủ yếu dựa vào đầu tư công, lao động giá rẻ, thu hút FDI và xuất khẩu. Tuy nhiên, các động lực này đang dần chạm trần. Con đường phát triển buộc phải chuyển sang dựa trên năng suất tổng hợp, hàm lượng công nghệ, khả năng tự chủ và sức bật của doanh nghiệp Việt Nam – tức là dựa trên KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Năm 2025 cũng là năm ba trụ cột KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính thức “về chung một nhà”. Đổi mới sáng tạo lần đầu tiên được chính thức hóa ở tầm luật; chuyển đổi số cũng được luật hóa. 

Việc bộ ba này được khẳng định ở tầm chiến lược, thông qua Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và được thống nhất quản lý trong một bộ, thể hiện tuyên bố rõ ràng của Đảng: Phát triển đất nước chủ yếu dựa trên KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Điều này không chỉ thể hiện tầm nhìn chiến lược dài hạn mà còn làm thay đổi căn bản sứ mệnh, vai trò và vận mệnh của Bộ KH&CN trong giai đoạn phát triển mới.

Nhìn lại chặng đường 5 năm qua, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ KH&CN – nay là Bộ hợp nhất – đã hình thành và lan tỏa một hệ thống khái niệm mới, từng bước làm thay đổi căn bản cách tư duy về ngành, về con đường phát triển của đất nước trong kỷ nguyên số và kỷ nguyên tri thức.

Từ hạ tầng viễn thông truyền thống, tư duy đã chuyển sang hạ tầng số – bao gồm hạ tầng dữ liệu, điện toán đám mây, hạ tầng tri thức AI, hạ tầng định danh và tin cậy số. Sự thay đổi này đưa ngành từ vai trò bảo đảm kết nối sang kiến tạo không gian phát triển số cho toàn xã hội và nền kinh tế.

Từ bưu chính truyền thống đã chuyển sang hạ tầng logistics quốc gia trên nền tảng số, không chỉ bảo đảm dòng chảy vật chất mà còn góp phần giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Từ ứng dụng công nghệ thông tin sang phát triển nền tảng số dùng chung, tư duy tạo ra giá trị đã thay đổi căn bản, từ “mỗi nơi một hệ thống” sang chia sẻ, kết nối, tái sử dụng và mở rộng quy mô.

Từ quản lý đề tài sang tạo giá trị, thúc đẩy tăng trưởng. Khoa học và công nghệ không chỉ có kết quả nghiên cứu, mà phải trở thành động lực tăng năng suất, nâng cao năng lực cạnh tranh và tự chủ công nghệ.

Chuyển đổi số cũng không còn là tin học hóa các quy trình cũ, mà là tái thiết kế toàn diện mô hình vận hành, từ Chính phủ điện tử sang Chính phủ số, từ quản lý hành chính sang quản trị dựa trên dữ liệu, bằng chứng và phục vụ người dân một cách chủ động, cá thể hóa.

Đột phá thể chế – nền tảng cho tăng trưởng dài hạn

Báo cáo tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương cho biết, năm 2025 chứng kiến việc ngành KH&CN đã có những đổi mới căn bản trong tư duy xây dựng và hoàn thiện hệ thống thể chế pháp luật

Triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế trong ngành KH&CN đã có bước chuyển căn bản: Từ quản lý sang kiến tạo, dẫn dắt. Thể chế là đột phá của đột phá, là điều kiện tiên quyết để KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực tăng trưởng thực chất.

Chỉ trong 10 tháng sau hợp nhất, Bộ đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành 10 Luật và 1 Nghị quyết; đồng thời trình Chính phủ ban hành 23 Nghị định, 16 Nghị quyết, 41 Quyết định, 1 Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ; ban hành 50 Thông tư hướng dẫn thi hành. 

Hệ thống văn bản này đã hình thành khung pháp lý bao trùm các trụ cột chiến lược của ngành, từ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đến công nghiệp công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, năng lượng nguyên tử, tiêu chuẩn – chất lượng và sở hữu trí tuệ.

Năm 2025, quy mô và hiệu quả kinh tế của toàn ngành tiếp tục mở rộng mạnh mẽ. Doanh thu toàn ngành đạt 5,465 triệu tỷ đồng, tăng 25%; đóng góp ngân sách nhà nước đạt 115 nghìn tỷ đồng, tăng 11%; đóng góp trực tiếp vào GDP đạt 1,4 triệu tỷ đồng, tăng 35% so với cùng kỳ. Những con số này khẳng định KH&CN đã trở thành một trong những động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.

Lần đầu tiên, Việt Nam ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia; đưa vào vận hành Cổng sáng kiến quốc gia và Hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ KH&CN theo thời gian thực.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tiếp tục phát triển với sự ra mắt của Sàn Giao dịch KH&CN quốc gia. Việt Nam xếp hạng 44/139 quốc gia về Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu; hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo xếp hạng 55/100 toàn cầu.

Chuyển đổi số quốc gia ghi dấu bước chuyển căn bản, góp phần quyết định vào việc tổ chức, vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Hạ tầng số, dữ liệu số và các nền tảng dùng chung được hình thành đồng bộ, tạo nền móng vững chắc cho quốc gia số.

Các lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghiệp công nghệ số tiếp tục tăng trưởng cao; phủ sóng 5G đạt trên 90% dân số; tốc độ Internet cố định vào Top 10 thế giới; tỉ lệ triển khai IPv6 trên 67%, đứng thứ 7 thế giới. 

Lĩnh vực công nghiệp công nghệ số hiện có hơn 80.000 doanh nghiệp, trong đó hơn 2.000 doanh nghiệp đã mở rộng ra thị trường nước ngoài, đang khẳng định vai trò là ngành công nghiệp nền tảng và động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế.

Công tác tiêu chuẩn, đo lường chất lượng năm 2025 chuyển mạnh sang quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa dựa trên mức độ rủi ro, giúp giảm chi phí tuân thủ của doanh nghiệp và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Đến nay đã công bố hơn 14.000 TCVN, gần 900 QCVN, tỉ lệ hài hoà với tiêu chuẩn quốc tế, khu vực đạt 65%.

Hoạt động sở hữu trí tuệ trong năm 2025 đã đạt được những thành tích nổi bật, xử lý toàn bộ các đơn sở hữu công nghiệp tồn đọng từ năm 2024 trở về trước với khối lượng gần 250 nghìn đơn. Công tác chuyển đổi số được thúc đẩy mạnh mẽ với tỉ lệ nộp đơn trực tuyến từ 30% trong năm 2024 đến nay đã đạt hơn 80%.

Năm 2025 cũng đánh dấu bước tiến quan trọng của lĩnh vực năng lượng nguyên tử đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam tái khởi động chương trình điện hạt nhân. Bên cạnh Luật Năng lượng nguyên tử và 3 Nghị định đã được ban hành, Bộ KH&CN đã trình Thủ tướng Chính phủ 6 đề án chiến lược, từng bước hình thành hạ tầng pháp lý đồng bộ, tạo nền tảng cho việc triển khai các dự án điện hạt nhân an toàn và bền vững trong thời gian tới.

Thu Giang