Nhà báo Nguyễn Hồng Vinh: Mỗi bước đi, một thơ

Dường như mỗi bước đi, dù gần hay xa, dù trong nước hay ngoài nước, ông đều có những bước thơ. Hay nói cách khác con người và cuộc sống ở mọi nơi, mọi lúc luôn có những gợi mở về thơ cho Nguyễn Hồng Vinh…

Trong phong trào Thơ mới, Đoàn Phú Tứ có bài thơ “Màu thời gian” với hai câu: “Màu thời gian không xanh/ Màu thời gian tím ngát”. Khi dẫn bài này trong “Thi nhân Việt Nam”, Hoài Thanh viết: “Ấy là một lối thơ rất tinh tế và rất kín đáo".

Nhiều năm sau, nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh lại… vẽ “Màu ký ức”. Và tôi nghĩ màu ký ức không phải là một màu nào cụ thể theo cách hiểu thuần túy cơ học, mà là màu của cảm xúc, màu của tâm trạng, màu của đời sống (trong thơ) tùy theo cách mường tượng, trải nghiệm và sự tương tác của người viết và người đọc. Dường như từ lâu lắm rồi, vẫn có một đường dẫn vô hình nào đó đã trở thành một mối nối cũng rất vô hình, giữa bài thơ và người thưởng thức thơ, được hình thành và thiết lập đương nhiên như vậy.

Nếu ví một tập thơ là một tòa nhà thì mỗi bài thơ có thể là một cánh cửa mở một lối vào. Với tôi, cánh cửa của tòa nhà “Màu ký ức” chính là “Mùa hoa gạo”.

Có biết bao người đã viết về người lính trong chiến trận, nhưng đến Nguyễn Hồng Vinh, vẫn khác.

Người lính của Nguyễn Hồng Vinh mang vào trận đánh một chiếc khăn hồng của người yêu tặng có “Thêu đôi chim quấn quít” và anh thấy chiếc khăn là một “Vùng bình yên” ở ngay “Giữa đạn bom gào rít”. Ngay “Giữa bão dông, núi sạt”, người lính vẫn cảm thấy được “Khăn ấm nồng tình em”.

Viết đến đây tôi lại nhớ đến một câu thơ sâu sắc trong “Đợi anh về” (theo bản dịch nghĩa) của nhà thơ Nga Konstantin Simonov: Chính sự đợi chờ của em đã cứu sống anh.

Rồi cái ý nghĩ thật nhân bản đã lớn lên cùng người lính khi “Vào mùa chiến dịch/ Mảnh đạn găm đầy mình” vẫn “Giấu không cho em biết/ Sợ em thành vọng phu”.

Qua ý nghĩ khác lạ này, người lính muốn gửi đi thông điệp: Không phải anh sợ hy sinh đâu, mà sợ có ngày em thành vọng phu thôi. Với anh, đấy mới là nỗi lo sợ lớn nhất khi lâm trận!

Cách nay cũng đã lâu lắm, thi sĩ Nga Eptusenco có bài thơ “Bà mẹ của Mai-a”. Đây là một tứ thơ độc đáo: Bà mẹ của một nhân vật lớn Mai-a không để ý đến gì khác (sự nổi tiếng chẳng hạn), chỉ để ý đến sức khỏe của con trai thôi. Lúc nào bà cũng nhìn con trai bà như một đứa trẻ cần được quan tâm và chở che như thuở nào. Chính vì thế mà lúc nào phải xa con trai, bà cũng luôn dặn: Con quàng thêm khăn ấm vào, ngoài kia trời lạnh lắm; con đang ho đấy, hút thuốc lá ít thôi!

Còn bà mẹ của Nguyễn Hồng Vinh thì “Áo sờn một tấm phong phanh…/Giữa đồng bóng mẹ mong manh”, lại có mối quan tâm đến các con theo một cách khác và rất Việt Nam. Khi thấy hai con của mẹ phải lòng nhau đã ba mùa xuân mà chưa lấy nhau, mẹ cứ “nhắc hoài” sao “chậm thế?” với sự mỏi mong: Nhanh lên, để mẹ còn có cháu bế chứ!

Với Nguyễn Hồng Vinh, tình yêu luôn là những gì thuộc về khởi nguyên, tinh khôi và dễ lay động, bất ngờ. Bởi thế mà trong “Chiều nghiêng”, mới có mắt ai “lung linh Vàm Cỏ” mà ông đã “chấp chới lòng thuyền”. Bởi thế mà trong “Sóng”, mới nhận được tin nhắn của em thôi, mà ông đã “khấp khởi” và cảm thấy ngay “trời bỗng mưa, sóng cuộn trong lòng”. Bởi thế mà “Trên sông Sen”, ông mới có một cuộc gặp gỡ, nhìn ngắm như gặp gỡ, nhìn ngắm một người tình của mình: “Sông Sen xanh như mắt biếc/ Tuổi em mười tám thuở nào/Con sông đi vào trang sách/Mà nay mới được ngắm nhau”. Cũng có thể, tình yêu luôn ở trong ông, luôn lớn lên trong ông, sống cùng ông đến mức: “Nỗi mong chờ lên xanh” (“Mùa hoa gạo”)…

Trong cái khởi đầu, tinh khôi, dễ lay động, bất ngờ ấy, còn ẩn giấu sự xúc động chân thành, ngơ ngác: Nắng đã dát hồng cửa kính/Cây còn xao xác gió đông/Chiêm bao giật mình bừng thức/Chồi xuân hé nụ chờ mong… (“Nụ xuân”)…

Từ năm 2009 đến nay, gần như mỗi năm Nguyễn Hồng Vinh cho xuất bản một tập thơ. Đó là “Từ những nẻo đường”, “Thao thức dòng đời”, “Nhịp điệu thời gian”, “Miền thương nhớ”, “Màu ký ức”. Đan xen vào đó là hai tập sách khác ở mảng báo chí: “Đất nước qua những chặng đường làm báo” và “Giữ lửa”.

Điều đó cho thấy sức viết và khả năng tiềm ẩn trong con người Nguyễn Hồng Vinh. Riêng trong mảng thơ, đến “Màu ký ức”, độc giả càng cảm nhận rõ hơn một điều dường như mỗi bước đi, dù gần hay xa, dù trong nước hay nước ngoài, ông đều có những bước thơ.

Đặng Huy Giang