Nhận BHXH một lần: Thiệt thòi khi đặt lên 'bàn cân" lợi ích

NLĐ cần cân nhắc trước khi quyết định làm thủ tục nhận BHXH một lần

'Của để dành' phòng ngừa rủi ro

Theo BHXH Việt Nam, tính đến hết tháng 10/2021, cả nước có hơn 700.000 người hưởng BHXH một lần, tăng 1,5 lần so với 6 tháng đầu năm 2021 và tăng 5,45% so với cùng kỳ năm 2020.

Trong giai đoạn 2014-2019, toàn ngành đã giải quyết cho gần 3,7 triệu người nhận BHXH một lần (bình quân mỗi năm có hơn 600.000 người nhận BHXH một lần, tương đương số người tham gia mới trong năm). Nếu so sánh về tỉ lệ, thì số người nhận BHXH một lần so với số người tham gia BHXH bắt buộc chiếm bình quân 4,58%, tương đương tốc độ phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc bình quân cả giai đoạn 2014-2019 là 5,72%. Điều này có nghĩa, cứ có 2 người mới tham gia vào BHXH, thì có 1 người rời khỏi hệ thống.

Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn nêu thực trạng, số NLĐ nhận BHXH một lần tập trung chủ yếu ở khối DN tư nhân (1.463.044 người), DN FDI (1.206.580 người), thấp nhất ở khối sự nghiệp công lập (594 người). Đặc biệt, những người nhận BHXH một lần tập trung ở độ tuổi từ 20-40 (chiếm 80,9%), trong đó tập trung đông nhất ở nhóm 20-30 tuổi (chiếm 42,7%), nhóm 30-40 tuổi chiếm 38,2%.

Từ thực trạng trên cho thấy, đời sống khó khăn do dịch COVID-19 khiến nhiều NLĐ đề nghị hưởng BHXH một lần để có một khoản tiền chi tiêu, trang trải cuộc sống. Bên cạnh đó, một số ít người vì lợi ích trước mắt, muốn rút BHXH một lần để có luôn một khoản “tiền tươi”, mà quên đi rằng đây chính là "của để dành" dự phòng cho những rủi ro trong tương lai.

Theo BHXH Việt Nam, nếu quyền lợi được đặt lên “bàn cân”, thì chính sách BHXH đem lại cho NLĐ những lợi ích mà không có khoản tiết kiệm nào có thể so sánh được. Theo đó, quy định của pháp luật hiện hành, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của NLĐ. Trong đó, NLĐ đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, tổng mức đóng vào quỹ BHXH hằng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu NLĐ hưởng BHXH một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, NLĐ sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.

Hỗ trợ lao động vượt khó khăn, hướng tới lợi ích lâu dài

Vấn đề gia tăng NLĐ nhận BHXH một lần đã làm “nóng” nghị trường tại kỳ họp Quốc hội vừa qua, đại biểu Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) cho rằng, tình trạng gia tăng nhận BHXH một lần là một thực tế đáng quan ngại. NLĐ rời bỏ hệ thống BHXH là tự tước quyền được tham gia, thụ hưởng các chế độ BHXH, đặc biệt là các chế độ dài hạn như hưu trí, tử tuất... dẫn đến rủi ro đối với chính NLĐ trong tương lai; đồng thời tạo ra những thách thức lớn trong việc thực hiện mục tiêu mở rộng BHXH và đảm bảo an sinh xã hội đất nước. Do đó, khi sửa đổi Luật BHXH, cần phải xem xét quy định về hưởng BHXH một lần thật thấu đáo.

Nhìn nhận về vấn đề này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi cho rằng, cần đánh giá quá trình thực hiện Luật BHXH một cách chi tiết hơn, nhất là về quá trình thực hiện quy định BHXH một lần, cũng như những hạn chế bất cập đang còn tồn tại, sớm có lộ trình sửa đổi luật đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Ông Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh về việc cần thiết mở rộng mạng lưới thông tin, truyền thông để chuyển biến nhận thức của NLĐ về ý nghĩa của chính sách BHXH, hạn chế nhận BHXH một lần, chủ động tham gia BHXH để có lương hưu về già.

Để hạn chế việc NLĐ nhận BHXH một lần, Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng vừa đề nghị LĐLĐ các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các công đoàn ngành Trung ương, công đoàn tổng công ty trực thuộc Tổng LĐLĐ về thực hiện một số giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng này.

Theo đó, công đoàn các cấp phối hợp với BHXH đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp nói chung, BHXH một lần nói riêng, nhằm nâng cao hiểu biết và ý thức pháp luật cho đoàn viên công đoàn và NLĐ.

Cùng với đó, công đoàn các cấp đi sâu tìm hiểu, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, xác định nhóm đoàn viên, NLĐ có nhu cầu hưởng BHXH một lần để tuyên truyền, vận động, giải thích về những hệ lụy của việc hưởng BHXH một lần: Tự tước đi quyền lợi liên quan đến khám, chữa bệnh theo BHYT, mất cơ hội hưởng lương hưu khi về già, không được hưởng chế độ tử tuất, ảnh hưởng đến cuộc sống của bản thân, gia đình hiện tại và tương lai cũng như chính sách an sinh xã hội chung.

Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng yêu cầu các cấp công đoàn tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, cải thiện điều kiện làm việc cho NLĐ. Tăng cường xã hội hóa các nguồn lực, tìm kiếm các đối tác tín dụng nhằm hỗ trợ tốt nhất cho NLĐ, nhất là NLĐ có hoàn cảnh khó khăn, giúp họ vượt qua giai đoạn khó khăn trước mắt, tiếp tục đồng hành với người sử dụng lao động trong sản xuất, kinh doanh.

Theo Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Ngọ Duy Hiểu, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đoàn viên công đoàn và để NLĐ an tâm, tiếp tục tham gia, gắn bó lâu dài với hệ thống BHXH, các cấp công đoàn cần tăng cường tham gia thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp; kịp thời phát hiện và kiến nghị xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là các hành vi trốn đóng, nợ đóng, gian lận, trục lợi tiền BHXH.

Thu Cúc