Nhiều điểm mới về khen thưởng, kỷ luật nhân văn, vì sự tiến bộ của học sinh

Đáp ứng nhu cầu cấp thiết của các nhà trường trong công tác thi đua, khen thưởng, kỷ luật học sinh

Thông tư này áp dụng đối với các cơ sở giáo dục có người học đang học chương trình giáo dục phổ thông, chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông.

Đồng thời quy định trách nhiệm cụ thể của nhà trường, hiệu trưởng, giáo viên, học sinh, gia đình học sinh và sở giáo GDĐT trong việc thực hiện, giám sát các quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh.

Việc ban hành Thông tư số 19/2025/TT-BGDĐT (Thông tư 19) nhằm hoàn thiện hệ thống các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Giáo dục, Luật Thi đua, khen thưởng và phù hợp với Luật Trẻ em cùng với hệ thống pháp luật hiện hành. Thống nhất, tinh gọn hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quy định, đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền đáp ứng nhu cầu cấp thiết của các nhà trường trong công tác thi đua, khen thưởng học sinh.

Thông tư số 19 phù hợp với tinh thần và các nguyên tắc được quy định trong Luật Giáo dục 2019 và Luật Trẻ em 2016, đồng thời có sự khác biệt đáng kể so với các quy định cũ tại Thông tư 08/TT ngày 21/3/1988 của Bộ Giáo dục hướng dẫn về việc khen thưởng và thi hành kỷ luật học sinh các trường phổ thông.

Thông tư số 19 kế thừa phát huy những quy định về khen thưởng và kỷ luật đã triển khai có hiệu quả trong thời gian vừa qua; bảo đảm thực hiện mục tiêu, tính chất, nguyên tắc và phát triển giáo dục.

Tăng cường phân cấp, phân quyền trong công tác khen thưởng, kỷ luật học sinh

Thông tư 19 áp dụng cho nhiều loại hình cơ sở giáo dục hơn, bao gồm cả các trung tâm giáo dục thường xuyên (GDTX), trung tâm giáo dục nghề nghiệp – GDTX và các trường trung cấp, cao đẳng có người học học chương trình phổ thông/GDTX ở trung học cơ sở, trung học phổ thông. Trước đó, Thông tư 08 năm 1988 tập trung chủ yếu vào các trường phổ thông.

Tăng cường phân cấp, phân quyền cho nhà trường trong công tác khen thưởng, kỷ luật học sinh. Đây là một hướng đi phù hợp nhằm nâng cao tính chủ động, linh hoạt và hiệu quả trong công tác quản lý giáo dục; bảm bảo nguyên tắc tự chủ đi đôi với trách nhiệm giải trình. Quy định này nhằm giảm tải áp lực cho cơ quan quản lý cấp trên, rút ngắn quy trình xử lý.

Bên cạnh đó, Thông tư số 19 bổ sung các nguyên tắc nhân văn, vì sự tiến bộ của học sinh, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp quản lý và giáo viên; bảo đảm sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội; nhấn mạnh vai trò giáo dục và sự phát triển toàn diện của học sinh.

"Thư khen" là một hình thức khen thưởng mới 

Theo Thông tư quy định có 5 hình thức khen thưởng. So với quy định cũ, Thông tư 19 đã bỏ các danh hiệu cụ thể và bảng danh dự trong danh sách hình thức chính thức; đơn giản các thủ tục hình thức, chú trọng thực hiện nguyên tắc của khen thưởng và các quy định tại Luật Thi đua, khen thưởng.

Hình thức "Thư khen" là một hình thức khen thưởng được nêu mới và rõ ràng trong Thông tư số 19. Thư khen được thực hiện đối với học sinh có kết quả học tập, rèn luyện tiến bộ, tự vượt lên chính mình hoặc có thành tích đột xuất nổi bật. Hình thức này có thể do giáo viên, Hiệu trưởng hoặc cấp quản lý cao hơn thực hiện tùy theo tính chất, mức độ thành tích.

Thông tư số 19 quy định rõ ràng có thể có các hình thức tuyên dương, khen thưởng khác phù hợp do các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện nhằm động viên kịp thời. Điều này thể hiện sự mở rộng và linh hoạt trong công tác khen thưởng.

Nghiêm cấm sử dụng biện pháp kỷ luật ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần học sinh

Về nguyên tắc kỷ luật, Thông tư số 19 bổ sung các nguyên tắc như tôn trọng, bao dung, không định kiến, bảo đảm quyền và lợi ích của học sinh. Đặc biệt, nghiêm cấm sử dụng biện pháp kỷ luật mang tính bạo lực, xúc phạm nhân phẩm, ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của học sinh. Điều này thể hiện sự chuyển dịch mạnh mẽ sang cách tiếp cận giáo dục kỷ luật nhân văn, tôn trọng học sinh.

Đồng thời, Thông tư số 19 bổ sung vi phạm hành vi bị nghiêm cấm theo Luật Giáo dục và đưa ra phân loại mức độ vi phạm cụ thể: Mức độ 1 (tác hại đến bản thân), Mức độ 2 (ảnh hưởng tiêu cực trong phạm vi nhóm, lớp), Mức độ 3 (ảnh hưởng tiêu cực trong phạm vi trường).

Về hệ thống hình thức kỷ luật, Thông tư số 19 phân chia hình thức kỷ luật theo cấp học. Theo đó, đối với học sinh tiểu học chỉ còn 2 biện pháp: Nhắc nhở (áp dụng mức độ 1) và Yêu cầu xin lỗi (áp dụng khi tái phạm mức 1 sau nhắc nhở hoặc mức 2 trở lên).

Đối với học sinh ngoài đối tượng tiểu học chỉ còn 3 biện pháp: Nhắc nhở (áp dụng mức độ 1), Phê bình (áp dụng khi tái phạm mức 1 sau nhắc nhở hoặc mức 2), Yêu cầu viết bản tự kiểm điểm (áp dụng khi tái phạm mức 1/2 sau các biện pháp trước đó, hoặc mức 3).

Những hình thức kỷ luật nghiêm khắc như Khiển trách trước Hội đồng kỷ luật, Cảnh cáo trước toàn trường, Đuổi học một tuần lễ, Đuổi học 1 năm theo quy định cũ đã được loại bỏ tại Thông tư số 19. Biện pháp Yêu cầu xin lỗi và Yêu cầu viết bản tự kiểm điểm là những hình thức mới được nêu rõ trong Thông tư số 19.

Bảo đảm thực hiện đúng thẩm quyền, chức năng, trách nhiệm của nhà trường

Thông tư số 19 không quy định việc ghi các biện pháp kỷ luật đối với học sinh trong hồ sơ và học bạ. Chỉ quy định bản kiểm điểm của học sinh được lưu trong hồ sơ của nhà trường. Điều này cho thấy tính nhân văn, tiến bộ, vì sự phát triển của học sinh trong việc kỷ luật học sinh.

Ngoài ra, Thông tư số 19 cũng quy định một số hoạt động hỗ trợ chủ yếu như khuyên bảo, động viên, theo dõi, tư vấn, yêu cầu thực hiện hoạt động phù hợp, phối hợp với gia đình. Quy định cũ chỉ đề cập chung trong nguyên tắc là có kế hoạch theo dõi và giúp đỡ sửa chữa.

Sự thay đổi này thể hiện một cách tiếp cận kỷ luật mang tính giáo dục, hỗ trợ và nhân văn, phù hợp bối cảnh đổi mới giáo dục của đất nước và xu hướng giáo dục hiện đại. Quy định mới bảo đảm thực hiện đúng thẩm quyền, chức năng, trách nhiệm của nhà trường là giáo dục học sinh, không đặt ra các quy định đối với trường hợp vi phạm nghiêm trọng (do thuộc trách nhiệm của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét giải quyết theo quy định)./.