Nỗ lực giải tỏa công suất ở 'vùng thủ phủ' năng lượng tái tạo

Nhiều áp lực trong đấu nối, quản lý vận hành nguồn NLTT

Theo số liệu của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), hiện nay, lưới điện PTC3 đang kết nối với 58 nhà máy điện mặt trời, điện gió. Trong đó, tập trung chủ yếu tại tỉnh Ninh Thuận, Đắk Lắk, Gia Lai. Các dự án còn lại phân bố tại các tỉnh Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Định, Bình Thuận và Đắk Nông.

PTC3 cho biết, số nhà máy đấu nối chuyển tiếp vào lưới truyền tải là 20 nhà máy; 10 nhà máy đấu nối vào thanh cái trạm biến áp (TBA) truyền tải; số nhà máy đấu nối vào thanh cái nhà máy NLTT khác là 28 nhà máy; số nhà máy điện gió là 23 nhà máy và số nhà máy điện mặt trời là 35 nhà máy.

Ngoài ra, có khoảng 38 nhà máy nhiệt điện, thủy điện, sinh khối, điện mặt trời, điện gió khác đấu nối vào lưới điện của PTC3 từ cấp điện áp 22 kV đến 500 kV (bao gồm các đơn vị ngoài tham gia đấu nối vào vị trí thuộc lưới của các Tổng công ty Điện lực nhưng điểm cuối đường dây đấu nối vào ngăn lộ của TBA PTC3) với tổng công suất đặt của điện mặt trời là 3.452,92 MW (35 nhà máy) và tổng công suất đặt của điện gió là 2.154,2 MW (23 nhà máy).

Công suất này là tổng công suất đặt các nhà máy điện (tính cả các tổ máy chưa COD) đấu nối vào lưới PTC3 (không bao gồm các nhà máy điện mặt trời, điện gió đấu nối vào lưới điện cấp 110 kV trở xuống).

Từ năm 2019, tốc độ phát triển nóng của nguồn NLTT tại các tỉnh duyên hải Nam miền Trung và Tây Nguyên đã gây áp lực rất lớn đối với việc vận hành an toàn, ổn định hệ thống điện truyền tải do PTC3 quản lý vận hành. Điều này đặt ra bài toán đầy thách thức trong việc bảo đảm vận hành an toàn, ổn định hệ thống điện đối với PTC3.

Cùng với việc công tác quản lý vận hành, PTC3 được giao nhiệm vụ đấu nối các nhà máy NLTT lên lưới điện truyền tải.

Nhằm sớm đưa các nhà máy NLTT vào vận hành, PTC3 đã tập trung nhân lực trong việc tham gia phối hợp, giám sát, kiểm tra tại công trường; phối hợp, hỗ trợ tích cực cho các chủ đầu tư đấu nối với lưới truyền tải.

Theo đó, PTC3 đã dồn lực hướng dẫn chủ đầu tư khắc phục kịp thời về kỹ thuật trong quá trình thiết kế, thi công phần tử đấu nối để bảo đảm tiến độ đóng điện, nghiệm thu điểm đấu nối và bảo đảm vận hành an toàn lưới điện truyền tải…

Để khắc phục những bất cập do thời gian lập hồ sơ thiết kế ngắn, các bản vẽ thi công phần điện chưa phù hợp, thời gian này, PTC3 phải phối hợp với các chủ đầu tư để sửa đổi, hiệu chỉnh phù hợp với lưới điện hiện hữu đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật, tiến độ đóng điện và hòa lưới điện truyền tải.

Công tác đấu nối liên quan đến thiết bị đang vận hành cũng gặp nhiều khó khăn do phải kết nối với hệ thống điều kiển, rơ le bảo vệ, mạch nhị thứ hiện hữu phức tạp.

Các đơn vị quản lý vận hành của PTC3 đã tập trung thời gian và nhân lực để giám sát kỹ từng khâu đấu nối nhất - nhị thứ, cấu hình và thử nghiệm từng logic điều khiển, từng chức năng của rơ le bảo vệ, trực tiếp tham gia chứng kiến thử nghiệm tổng mạch hệ thống rơ le bảo vệ kết nối hệ thống hiện hữu. Với những nỗ lực này, các nhà máy NLTT đấu nối vào hệ thống truyền tải, đóng điện không có sự cố trong quá trình thực hiện.

Hiện nay, gần một nửa số công suất điện than là từ các nhà máy điện ngoài EVN sử dụng than nhập khẩu, trong khi đó, giá than của năm 2023 vẫn duy trì ở mức cao hơn NLTT, vì vậy, việc PTC3 tập trung thực hiện nhiệm vụ đấu nối các nhà máy NLTT lên lưới điện truyền tải vừa góp phần tăng công suất cho hệ thống điện, vừa giảm phát điện bằng than với giá cao.

Nỗ lực vượt khó, không đễ xảy ra sự cố trong quá trình đấu nối các dự án NLTT

Ngoài việc trao đổi thông tin qua email, đơn vị quản lý vận hành của PTC3 lập nhóm zalo kết nối trực vận hành giữa lãnh đạo nhà máy NLTT và Truyền tải điện, Phòng kỹ thuật, Đội truyền tải điện.

Các thông tin liên quan đến tình trạng đầy, quá tải, thao tác cắt điện/cô lập/đóng điện đường dây, văn bản, phiếu đăng ký cắt điện, phiếu thao tác,… liên quan đến vận hành sẽ được chuyển lên nhóm zalo để kịp thời thông tin và phối hợp xử lý.

Tối thiểu, mỗi năm hai lần, đơn vị quản lý vận hành của PTC3 chủ động tổ chức buổi làm việc trực tiếp với từng nhà máy liên quan đến điểm đấu nối về công tác xử lý tồn tại, việc chấp hành các quy định kỹ thuật vận hành lưới điện. Đồng thời đánh giá công tác phối hợp vận hành giữa các bên.

Theo đánh giá của PTC3, do tốc độ phát triển nóng của các nguồn điện mặt trời trong thời gian ngắn đã làm cho một số đường dây 220 kV, máy biến áp 220 kV tại tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai và Đắk Lắk vận hành ở tình trạng đầy tải. PTC3 đã chủ động tính toán, thay đổi phương thức vận hành và phối hợp với các nhà máy NLTT, các đơn vị Truyền tải điện và các đơn vị điều độ để bảo đảm tối ưu giải toả nguồn điện.

Mặc dù PTC3 đang thực hiện TBA không người trực nhưng để vận hành an toàn, ổn định, buổi sáng và buổi chiều hằng ngày, các TBA đều phải thực hiện thao tác đóng cắt thiết bị, do vậy, vẫn phải có người để giám sát kết quả thao tác thiết bị.

Theo dự báo của PTC3, trong năm 2023, sản lượng điện thương phẩm giao xuống giảm vì NLTT vào nhiều, ban ngày là điện mặt trời và ban đêm là điện gió phát huy hiệu suất hoạt động.

Sản lượng điện của nguồn NLTT đấu nối lưới phân phối ngoài việc cung cấp điện cho 9 Công ty Điện lực đã phát ngược lên lưới điện truyền tải qua các máy biến áp 220 kV của PTC3.

Như vậy, lưới điện truyền tải ngoài việc nhận điện từ hệ thống 500 kV và 220 kV từ các nhà máy điện trong khu vực cung cấp cho phụ tải, còn tiếp nhận sản lượng lớn phát ngược từ lưới điện phân phối qua các máy biến áp 220 kV hòa vào lưới điện quốc gia.

Để bảo đảm lưới điện vận hành an toàn, liên tục, hằng năm cần phải bố trí lịch cắt điện các đường dây, máy biến áp, thực hiện bảo dưỡng, sửa chữa lớn, sửa chữa thường xuyên, thí nghiệm định kỳ thiết bị,

Trong thời gian qua, PTC3 đã phải bố trí hàng trăm lần cắt điện để sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị vào ban đêm nhằm ưu tiên giải tỏa công suất từ các nguồn điện mặt trời.

Đây là áp lực rất lớn đối với người thợ truyền tải điện khi thường xuyên phải làm việc vào ban đêm, trái giờ sinh học. Cùng với đó, địa hình hành lang phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra tai nạn lao động, đặc biệt là làm việc trên cao, không đủ ánh sáng, khó quan sát, khó di chuyển và phát hiện kịp thời khi có bất thường xảy ra.

Vượt lên trên những khó khăn khách quan ấy, với sự kiên quyết trong chỉ đạo, điều hành và sự nỗ lực của từng người thợ đường dây, Đội truyền tải điện trong việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình, kỷ luật an toàn lao động trong quá trình thực hiện đấu nối, đóng điện các nhà máy NLTT vào hệ thống lưới điện truyền tải đã không để sự cố xảy ra.

Là đơn vị quản lý lưới điện truyền tải nằm ở khu vực trung tâm nguồn NLTT của cả nước, những nỗ lực này của PTC3 đã góp phần quan trọng giải tỏa nguồn công suất NLTT và tăng cường công suất cho hệ thống điện quốc gia trong bối cảnh nhu cầu phụ tải ngày càng tăng cao.

Toàn Thắng