NỘI ĐỊA HÓA Ô TÔ: Những chính sách đặc biệt của Hàn Quốc

Ngành ô tô Hàn Quốc cũng phát triển với mô hình nổi tiếng thế giới là Chaebol. Thông qua những ưu đãi về vốn, giảm thuế, trợ cấp nguyên liệu giá rẻ đến độc quyền các ngành chiến lược, Chính phủ Hàn Quốc đã đưa các chaebol thành trụ cột của nền kinh tế quốc gia.

Chính sách ưu đãi đặc biệt

Khi bàn về nền kinh tế Hàn Quốc, GS Rhyu Sang Young của Đại học Yonsei nhận định: "Những tập đoàn chaebol và nền kinh tế Hàn Quốc không thể tách rời khỏi chính trị, văn hóa và lịch sử".

Từ giữa thập niên 1960, với chiến lược phát triển dựa vào các chaebol làm đầu tàu tăng trưởng, Hàn Quốc bước vào giai đoạn bứt phá ngoạn mục. Đến đầu thập niên 1970, tỷ trọng xuất khẩu đã tăng lên 20% GDP, đưa quốc gia từ chỗ lệ thuộc viện trợ thành "câu chuyện thần kỳ" của kinh tế châu Á.

Chính vì vậy, sự trỗi dậy của các chaebol đã trở thành một phần không thể tách rời trong câu chuyện phục hưng hậu chiến thường được ví như "Kỳ tích sông Hàn" của đất nước này.

Ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc được ra đời vào năm 1962 với việc Chính phủ Hàn Quốc ban hành "Chính sách khuyến khích ngành công nghiệp ô tô" và "Đạo luật bảo vệ ngành công nghiệp ô tô". Chỉ có 3 công ty thành lập trong năm này bao gồm "Kyeongseong Precision Industry" - tiền thân của KIA, "Dongbang" - tiền thân của SsangYong, công ty sản xuất ô tô lớn thứ 4 của Hàn Quốc và "Saenara", hãng xe được thành lập dựa trên sự hợp tác công nghệ với Nissan Motor.

Năm 1965, Chính phủ Hàn Quốc công bố "Kế hoạch 3 năm thúc đẩy nội địa hóa ngành ô tô" nhằm nhanh chóng xây dựng năng lực sản xuất trong nước và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. 

Chính quyền Tổng thống Park Chung Hee khi ấy đặt ra mục tiêu cho ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc rằng phải theo kịp với các nhà sản xuất Nhật Bản, tạo ra những mẫu xe mang thương hiệu quốc gia, kết hợp với các nhà cung cấp quốc gia được chuyển nhượng công nghệ nước ngoài. Chính những yêu cầu mà Tổng thống Park đặt ra cho các chaebol nói chung và ngành công nghiệp ô tô nói riêng đã lật ngược trục tư duy của các nhà hoạt động chính sách.

Từ những năm 1960, trong Kế hoạch kinh tế 5 năm đầu tiên, một số chaebol đã được bảo đảm vay để đầu tư vào công nghiệp nặng và hóa chất. Đến giai đoạn 1970-1980, chính sách được mở rộng liên tục, cung cấp khoản vay lãi suất thấp (thường dưới mức lạm phát), có thời điểm tỉ lệ nợ/vốn của chaebol vượt 400%, theo báo cáo từ Đại học Hàn Quốc.

Ngoài hỗ trợ vốn, những năm 1960-1970, các chaebol còn được nhận trợ cấp để tiếp cận nguyên liệu nhập khẩu giá rẻ và miễn thuế cho đầu tư mới. Đến những năm 1980, các chính sách chuyển hướng sang tập trung hướng dẫn và hỗ trợ các ngành cụ thể như công nghệ cao, mở đường cho sự đa dạng hóa đồng bộ của các chaebol.

Hyundai cũng được hưởng lợi từ các chính sách miễn thuế cho ngành ô tô. Năm 1967, dự án nhà máy ô tô đầu tiên của hãng được miễn thuế nhập khẩu máy móc. 9 năm sau, nhờ trợ cấp xuất khẩu, chiếc Pony - mẫu xe nội địa đầu tiên - đã ra mắt thị trường quốc tế, khởi đầu cho làn sóng bùng nổ toàn cầu của ô tô Hàn Quốc.

Không chỉ dừng ở ưu đãi tài chính, chính phủ còn cho phép các chaebol độc quyền trong các ngành chiến lược, song kiểm soát chặt chẽ để bảo đảm phù hợp mục tiêu phát triển quốc gia.

Đồng thời, thị trường nội địa cũng được bảo vệ bằng hàng rào thuế quan, hạn chế nhập khẩu để giảm cạnh tranh từ nước ngoài, trong khi xuất khẩu được thúc đẩy bằng chính sách tỷ giá hối đoái thấp và hệ thống hạn ngạch hiệu suất, buộc các doanh nghiệp phải đạt chỉ tiêu xuất khẩu mới được tiếp tục nhận ưu đãi.

Ngoài ra, chính sách bảo hộ tuyệt đối trong ngành ô tô nội địa với lệnh cấm nhập khẩu xe ngoại của chính phủ đã giúp Hyundai nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường trong nước trước khi vươn ra quốc tế. Nhờ được hỗ trợ hạn ngạch xuất khẩu, Hyundai đã đạt thặng dư thương mại với sản phẩm ô tô từ năm 1986 và xây dựng nhà máy đầu tiên ở Canada năm 1989.

Nhờ chính sách ưu đãi mạnh mẽ của chính phủ, các chaebol chỉ mất khoảng 30 năm để chuyển mình từ doanh nghiệp thuần nội địa thành những tập đoàn mang tầm vóc toàn cầu.

Hyundai thành lập năm 1947 với ngành nghề ban đầu là xây dựng. Từ bước ngoặt lấn sân sang ô tô năm 1967, Hyundai xuất khẩu mẫu Pony đầu tiên vào năm 1976 và chỉ một thập kỷ sau, vào năm 1986, đã chính thức đưa mẫu Excel vào thị trường Mỹ.

Phát triển công nghiệp hỗ trợ

Một yếu tố quan trọng khác trong chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô của Hàn Quốc là việc chú trọng phát triển ngành công nghiệp phụ trợ. Chính phủ Hàn Quốc đã đầu tư đáng kể vào việc phát triển các doanh nghiệp cung cấp linh kiện và dịch vụ cho ngành sản xuất ô tô.

Chính phủ đã thực hiện nhiều chương trình hỗ trợ như cung cấp vốn vay ưu đãi, hỗ trợ đào tạo nhân lực và thúc đẩy chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp phụ trợ. Điều này đã giúp tạo ra một hệ sinh thái sản xuất ô tô hoàn chỉnh, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu linh kiện và nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành ô tô Hàn Quốc.

Từ đầu những năm 1970, chính phủ công bố danh mục sản phẩm để thúc đẩy sản xuất, tăng tỉ lệ nội địa và cấm nhập khẩu các sản phẩm cùng loại, gắn với đó là hỗ trợ vốn, công nghệ, kỹ thuật.

Những thành phố sản xuất công nghiệp được hình thành, như Busan thành thủ phủ sản xuất ô tô, hay Pohang, Gwangyang là thủ phủ của các nhà máy gang thép...

Đến năm 2000, chính sách chuyển từ bảo hộ đến nền tảng nuôi dưỡng. Luật đặc biệt về vật liệu, linh kiện được ban hành, đa dạng các hoạt động hỗ trợ như vốn, thu hút FDI, nâng cao trình độ kỹ thuật... Năm 2007, chính sách nuôi dưỡng chuyển sang toàn cầu hóa để phát triển linh kiện, vật liệu...

Bên cạnh việc bảo hộ thị trường nội địa, Chính phủ Hàn Quốc cũng đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ xuất khẩu, giúp các nhà sản xuất ô tô Hàn Quốc thâm nhập thị trường quốc tế.

Các chính sách ưu đãi về thuế đã được áp dụng để khuyến khích xuất khẩu. Chẳng hạn, các doanh nghiệp xuất khẩu ô tô được hưởng ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp và được hoàn thuế đối với nguyên liệu nhập khẩu dùng để sản xuất hàng xuất khẩu.

"Tại sao Hàn Quốc lại chọn gang thép và ô tô là những ngành công nghiệp nền tảng?". Các chuyên gia lý giải lựa chọn sản xuất gang thép vì đây là nền tảng của toàn bộ ngành công nghiệp - sản xuất bất cứ sản phẩm nào cũng cần phải có sắt và hóa dầu.

Còn với ngành ô tô, để làm ra chiếc ô tô cần tới khoảng 30.000 linh kiện, chi tiết, do đó chính phủ chủ trương phát triển mạnh công nghiệp phụ trợ để hình thành hàng chục nghìn doanh nghiệp cung cấp linh kiện, tạo nền tảng vững chắc cho ngành. Nhờ vậy mà năm 1975, chiếc ô tô đầu tiên Hyundai Pony do Hàn Quốc sản xuất đã ra đời.

Những chính sách mới nhất

Để ứng phó với những bất ổn mà các nhà sản xuất ô tô xứ Kim chi phải đối mặt trước chính sách thuế quan mới của Mỹ, Chính phủ Hàn Quốc dự kiến chi 3.000 tỷ won (khoảng 2 tỷ USD) để hỗ trợ khẩn cấp cho ngành công nghiệp ô tô trong nước.

Bộ Kinh tế và Tài chính Hàn Quốc nhận định, thuế quan sẽ có "tác động đáng kể" đến ngành công nghiệp ô tô của nước này vì Mỹ là thị trường xuất khẩu hàng đầu của Hàn Quốc.

Năm 2024, Hàn Quốc đã xuất khẩu lượng ô tô trị giá 34,7 tỷ USD xe sang Mỹ - chiếm tới 49% kim ngạch xuất khẩu ô tô. Nước này cũng xuất khẩu phụ tùng ô tô trị giá 8,2 tỷ USD sang Mỹ.

Khoản hỗ trợ bổ sung nâng tổng mức cam kết hỗ trợ của Chính phủ Hàn Quốc đối với ngành công nghiệp ô tô nước này lên 15.000 tỷ won (tương đương 10,1 tỷ USD).

An Bình