Phát triển liên kết chuỗi giá trị: Động lực nâng cao sản xuất lúa gạo

Thực tiễn tại nhiều địa phương cho thấy, khi hợp tác xã (HTX) phát huy tốt vai trò tổ chức sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật, kết nối thị trường và xây dựng thương hiệu, không chỉ hiệu quả kinh tế được nâng lên mà đời sống nông dân, diện mạo nông thôn cũng có những chuyển biến rõ nét.

Tại xã Tam Hưng và xã Chuyên Mỹ, mô hình liên kết chuỗi trong sản xuất lúa gạo chất lượng cao do các HTX nông nghiệp triển khai đã và đang khẳng định hiệu quả, trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới.

HTX Nông nghiệp Tam Hưng: Chủ động tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị

Theo ông Đỗ Văn Kiên, Giám đốc HTX Nông nghiệp Tam Hưng, với vai trò là đơn vị nòng cốt chịu trách nhiệm phát triển kinh tế nông nghiệp của xã, HTX xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm là tổ chức lại sản xuất theo hướng hàng hóa tập trung, gắn sản xuất với tiêu thụ, lấy hiệu quả kinh tế và thu nhập của thành viên làm mục tiêu xuyên suốt.

Trên cơ sở tiếp thu và ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, HTX đã chủ động đưa vào sản xuất những giống lúa có chất lượng cao, giá trị kinh tế tốt, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương. Việc lựa chọn giống, bố trí mùa vụ, tổ chức sản xuất được thực hiện đồng bộ, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm, đồng thời gắn chặt với mục tiêu xây dựng nông thôn mới bền vững.

Song song với sản xuất, HTX Tam Hưng đẩy mạnh hoạt động kinh doanh các dịch vụ phục vụ nông nghiệp như làm đất, tưới tiêu, bảo vệ thực vật, thu hoạch cơ giới… Qua đó, HTX không chỉ hỗ trợ kịp thời cho các hộ thành viên mà còn góp phần giảm chi phí đầu vào, nâng cao hiệu quả sản xuất, phát huy vai trò của kinh tế tập thể.

Một trong những điểm nhấn nổi bật trong hoạt động của HTX Nông nghiệp Tam Hưng là đẩy mạnh liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp để hình thành chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ sản phẩm. HTX đóng vai trò đại diện cho các hộ thành viên ký kết hợp đồng, tổ chức sản xuất theo yêu cầu thị trường, từ đó tạo đầu ra ổn định, hạn chế rủi ro về giá cả cho nông dân.

Thông qua các mô hình liên kết chuỗi, sản phẩm lúa gạo của HTX không chỉ được tiêu thụ thuận lợi mà còn từng bước nâng cao giá trị, đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường về chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Đây được xem là giải pháp căn cơ, lâu dài nhằm phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng bền vững, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, HTX Tam Hưng đã đổi mới phương thức quản lý, điều hành, đồng thời đẩy mạnh áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP. Việc sử dụng giống xác nhận, quy trình canh tác tiên tiến, quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), giảm lượng giống gieo cấy và vật tư nông nghiệp đã giúp giảm chi phí sản xuất, hạn chế sâu bệnh, giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, bảo vệ môi trường sinh thái.

Nhờ áp dụng đồng bộ các giải pháp kỹ thuật, năng suất lúa bình quân của HTX đạt trên 55 tạ/ha/vụ, sản lượng hàng năm đạt từ 7.000 – 7.500 tấn, tạo nguồn hàng hóa ổn định phục vụ liên kết tiêu thụ. Qua đó, thu nhập của các hộ thành viên được nâng lên rõ rệt, đời sống ngày càng ổn định.

HTX Nông nghiệp Tam Hưng chú trọng mở rộng các mô hình liên kết sản xuất – tiêu thụ sản phẩm với diện tích từ 270 – 330 ha. Thông qua các mô hình này, sản lượng lúa được tiêu thụ hàng năm đạt trên 700 tấn, mang lại doanh thu từ 5 – 6 tỷ đồng cho các hộ thành viên.

HTX tập trung phát triển các giống lúa hàng hóa chất lượng cao theo hướng an toàn, VietGAP như Bắc Thơm số 7, Nếp cái hoa vàng, Đài Thơm 8. Trong đó, lúa Bắc Thơm số 7 chiếm tỷ lệ lớn trong vụ xuân và vụ mùa; duy trì ổn định 200 ha lúa Nếp cái hoa vàng tại 5/7 thôn trong xã. Việc đưa giống Đài Thơm 8 vào sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm giúp giá trị kinh tế cao hơn giống lúa thường từ 20 – 25%, tạo động lực để nông dân tích cực tham gia chuỗi liên kết.

Nhằm nâng cao năng lực quản lý và đáp ứng yêu cầu thị trường, HTX Tam Hưng từng bước áp dụng chuyển đổi số trong điều hành sản xuất và kinh doanh. Các phần mềm kế toán, kê khai thuế, quản lý sản xuất; hệ thống mã QR, mã vạch, tem truy xuất nguồn gốc được triển khai đồng bộ, giúp minh bạch thông tin sản phẩm, nâng cao niềm tin của người tiêu dùng.

HTX đã tập trung xây dựng, duy trì và phát triển nhãn hiệu tập thể "Gạo Thơm Bối Khê", đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ thông qua các hội chợ, sự kiện do ngành nông nghiệp, Liên minh HTX và chính quyền địa phương tổ chức. Sản phẩm của HTX từng bước tiếp cận các doanh nghiệp, bếp ăn tập thể và hệ thống cửa hàng thực phẩm sạch trên địa bàn thành phố.

Năm 2025, HTX Tam Hưng tập trung mở rộng và duy trì 230 ha lúa VietGAP, nâng tổng diện tích sản xuất lúa an toàn lên trên 300 ha, đồng thời xây dựng và cấp mã vùng trồng cho 190 ha. Đây là nền tảng quan trọng để HTX phát triển chuỗi giá trị bền vững, đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn thị trường.

Thực hiện Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), HTX duy trì 3 sản phẩm OCOP 4 sao gồm gạo Nếp cái hoa vàng, gạo Bắc Thơm số 7 và gạo Đài Thơm 8. Các sản phẩm đều được đầu tư bao bì, tem nhãn, đảm bảo nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đáp ứng đầy đủ quy định khi đưa ra thị trường.

HTX Phú Nghĩa: Hoàn thiện chuỗi liên kết khép kín trong sản xuất lúa chất lượng cao

Cùng với HTX Tam Hưng, HTX Nông nghiệp Phú Nghĩa (thôn Cổ Châu, xã Chuyên Mỹ) là mô hình tiêu biểu trong phát triển sản xuất lúa chất lượng cao theo chuỗi giá trị. Theo ông Đặng Hữu Chỉnh, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc HTX cho biết, đơn vị hiện quản lý 450 ha lúa chất lượng cao với 372 thành viên.

HTX đã chuyển đổi mạnh từ giống lúa truyền thống kém hiệu quả sang các giống mới cho năng suất cao, khả năng chống chịu tốt. Hiện đơn vị đã phát triển chuỗi liên kết từ khâu làm đất, tưới tiêu, cấy máy, thu hoạch bằng cơ giới, thu mua lúa tươi đến tiêu thụ sản phẩm. Đặc biệt, HTX đang triển khai phun thuốc bảo vệ thực vật bằng máy bay không người lái, góp phần giảm chi phí, tăng hiệu quả và bảo vệ môi trường.

Về tiêu thụ, HTX Phú Nghĩa liên kết với các doanh nghiệp sản xuất lúa giống, đảm bảo đầu ra ổn định. Năng suất lúa Đài Thơm vụ xuân năm 2025 đạt 3,6 tạ/sào, vụ mùa đạt 1,6 – 1,8 tạ/sào, cao hơn rõ rệt so với giống lúa truyền thống.

Thực tiễn từ HTX Nông nghiệp Tam Hưng và HTX Phú Nghĩa cho thấy, liên kết chuỗi giá trị chính là chìa khóa để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, gia tăng giá trị sản phẩm và thu nhập cho nông dân. Khi HTX thực sự phát huy vai trò trung tâm liên kết, kết nối hài hòa lợi ích giữa nông dân – HTX – doanh nghiệp, nông nghiệp không chỉ dừng lại ở sản xuất mà đã từng bước trở thành một ngành kinh tế hiện đại, bền vững.

Trong thời gian tới, việc tiếp tục mở rộng liên kết chuỗi, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số và xây dựng thương hiệu sẽ là nền tảng quan trọng để các HTX nông nghiệp phát triển bền vững, góp phần thực hiện hiệu quả mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu và nâng cao đời sống người dân nông thôn.

 Thiện Tâm

Bài viết có sự phối hợp của Sở NN&MT Hà Nội