Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc đón nhận Bằng công nhận Di sản văn hóa thế giới

Giữa vùng non thiêng Yên Tử - nơi hội tụ linh khí của đất trời, nơi ghi dấu những bước chân tu hành và tư tưởng vĩ đại của Phật hoàng Trần Nhân Tông, Lễ đón nhận Bằng công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản văn hóa thế giới diễn ra đúng vào ngày Đại lễ tưởng niệm 717 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông, vị minh quân, người sáng lập Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử - dòng Thiền mang đậm bản sắc Việt Nam, nhập Niết bàn.

Việc hai sự kiện trọng đại diễn ra trong cùng một ngày mang ý nghĩa đặc biệt, thể hiện sự gặp gỡ hài hòa, sự hội tụ trọn vẹn giữa giá trị văn hóa, lịch sử, tư tưởng của dân tộc Việt Nam và sự ghi nhận, tôn vinh của cộng đồng quốc tế.

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng chia sẻ, quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là một không gian di sản liên hoàn, thống nhất, phản ánh trọn vẹn quá trình hình thành, phát triển và lan tỏa của một hệ giá trị văn hóa-tinh thần đặc sắc của Việt Nam.

Đây là nơi kết tinh hài hòa giữa di sản vật thể và phi vật thể, giữa cảnh quan thiên nhiên, kiến trúc, lịch sử và đời sống tín ngưỡng, tâm linh của dân tộc. Di sản này gắn liền với Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, dòng Phật giáo do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, mang đậm bản sắc Việt Nam, đề cao tinh thần nhập thế, hòa hợp đạo và đời, hướng con người tới các giá trị chân - thiện - mỹ, khuyến khích trách nhiệm đối với cộng đồng và xã hội. Chính từ không gian di sản này, những tư tưởng lớn về hòa bình, khoan dung, nhân ái và hòa hợp với thiên nhiên đã được hình thành, lan tỏa và bền bỉ suốt nhiều thế kỷ.

Từ khi Quần thể danh thắng Tràng An được công nhận là Di sản thế giới vào năm 2014, đến nay sau 11 năm Việt Nam tiếp tục có thêm Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam. Đây không chỉ là sự công nhận đối với các giá trị lịch sử, văn hóa và cảnh quan đặc sắc, mà còn là sự ghi nhận giá trị nổi bật toàn cầu của không gian văn hóa sống, nơi tư tưởng, tín ngưỡng và thực hành văn hóa đang được tiếp nối trong đời sống đương đại.

Hồ sơ di sản Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Hồ sơ đề cử đầu tiên ở Việt Nam triển khai theo hình thức di sản theo chuỗi, cách tiếp cận độc đáo và rất mới ở Việt Nam, với các điểm di tích nằm trên địa bàn rộng lớn, liên tỉnh, có địa hình đồi núi, sông suối đa dạng. Hồ sơ được xây dựng công phu, bài bản, chất lượng, trên cơ sở nhận thức sâu sắc giá trị nổi bật toàn cầu của di sản không ở từng điểm di tích riêng lẻ, mà nằm ở sự kết nối hữu cơ, xuyên suốt giữa các không gian văn hóa - lịch sử - tâm linh lan tỏa trong một chỉnh thể thống nhất; được UNESCO đánh giá cao.

Sự thành công của Hồ sơ là kết quả của quá trình chuẩn bị công phu, khoa học, lâu dài và sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, trách nhiệm của nhiều cấp, nhiều ngành và nhiều địa phương; nhất là 3 địa phương Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, sự chủ động, phối hợp chặt chẽ và nhất quán trong nhận thức và hành động; cùng chung một tầm nhìn, cùng chia sẻ trách nhiệm bảo vệ tính toàn vẹn, tính xác thực và giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể di sản.

Sự gắn kết chặt chẽ giữa 3 địa phương đã tạo nên một mô hình phối hợp liên tỉnh hiệu quả trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, phù hợp với các yêu cầu và chuẩn mực quốc tế của UNESCO, đồng thời mở ra kinh nghiệm quý báu cho Việt Nam trong việc xây dựng và quản lý các di sản thế giới có tính chất liên vùng trong thời gian tới.

Thành công này cũng cho thấy sự vào cuộc đồng bộ, hiệu quả của các bộ, ngành Trung ương, đặc biệt là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ Ngoại giao; Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam; cùng sự hỗ trợ, tư vấn chuyên môn của các nhà khoa học, chuyên gia trong nước và quốc tế. "Đây là minh chứng sinh động cho sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của sự kết hợp hài hòa giữa quản lý nhà nước, tri thức khoa học và sự đồng thuận xã hội trong sự nghiệp bảo tồn di sản", Phó Thủ tướng phát biểu.

Phó Thủ tướng ghi nhận và đánh giá cao vai trò của Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam, Phái đoàn Thường trực của Việt Nam bên cạnh UNESCO tại Paris - Pháp trong việc điều phối thông tin, kịp thời kết nối, làm việc với các cơ quan chuyên môn của UNESCO, ICOMOS, Ủy ban Di sản Thế giới, các chuyên gia độc lập; tập trung cập nhật, giải thích thông tin, làm rõ giá trị nổi bật toàn cầu, cam kết mạnh mẽ trong việc thực hiện các khuyến nghị của ICOMOS về bảo tồn di sản.

Phó Thủ tướng cũng đánh giá cao sự trợ giúp đặc biệt của Văn phòng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, các chuyên gia quốc tế, ICOMOS đã hỗ trợ tích cực về chuyên môn trong việc hoàn thiện hồ sơ, giải trình và thực hiện tốt các khuyến nghị của ICOMOS. Bên cạnh đó, là vai trò phối hợp chặt chẽ của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam; sự hỗ trợ, đồng hành của các đơn vị, doanh nghiệp, nhà tài trợ và sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh sự kiện hôm nay là niềm tự hào của nhân dân Việt Nam, đồng thời đặt ra trách nhiệm lớn lao trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Chính phủ Việt Nam cam kết:

(1) Bảo vệ nghiêm ngặt tính toàn vẹn, xác thực và giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản theo các tiêu chí và khuyến nghị của UNESCO;

(2) Thực hiện quản lý tổng thể, liên ngành, liên vùng, bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn di sản, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội bền vững;

(3) Phát huy vai trò của cộng đồng địa phương, các tổ chức tôn giáo và các chủ thể văn hóa trong việc gìn giữ và trao truyền các giá trị di sản;

(4) Gắn bảo tồn di sản với phát triển du lịch văn hóa bền vững, có trách nhiệm, góp phần không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân;

(5) Tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với di sản; đồng thời khuyến khích và tạo điều kiện để các địa phương trong vùng di sản, trước hết là Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng, phát huy tinh thần đoàn kết, chủ động, sáng tạo trong việc phối hợp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

Để tiếp tục bảo vệ, phát huy những giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản thế giới Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục chủ trì, phối hợp với tỉnh Bắc Ninh, thành phố Hải Phòng triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát huy vai trò cơ quan quản lý nhà nước về di sản văn hóa, tiếp tục hướng dẫn 3 địa phương tập trung triển khai 5 nhiệm vụ, giải pháp đã được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ đạo trực tiếp tại Chương trình công bố giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vào tháng 8/2025 tại Khu di sản.

Các địa phương: Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng cần xác định rõ trách nhiệm để thực hiện cơ chế phối hợp liên tỉnh thực chất, thường xuyên và hiệu quả. Xây dựng Kế hoạch cụ thể để triển khai đầy đủ các khuyến nghị của Ủy ban Di sản Thế giới tại Kỳ họp lần thứ 47, nhất là phát huy hơn nữa vai trò trung tâm của cộng đồng trong gìn giữ, thực hành và lan toả các giá trị tinh thần Phật giáo Trúc Lâm.

Thay mặt Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Phó Thủ tướng cảm ơn UNESCO, các tổ chức quốc tế, các quốc gia thành viên, các chuyên gia trong và ngoài nước, các bộ, ngành Trung ương, các địa phương, Giáo hội Phật giáo Việt Nam và toàn thể nhân dân đã đồng hành, đóng góp trí tuệ và công sức cho thành công của hồ sơ di sản đặc biệt quan trọng này.

Với niềm tin sâu sắc vào sức sống trường tồn của văn hóa Việt Nam và sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của các địa phương trong vùng di sản, Phó Thủ tướng tin tưởng Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc sẽ tiếp tục được bảo tồn bền vững, phát huy hiệu quả, góp phần làm rạng danh nền văn hiến Việt Nam và đóng góp tích cực vào kho tàng di sản chung của nhân loại.

Giang Thanh