Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Hà Nội: Trụ cột tài chính cho nhiệm vụ bảo vệ môi trường rừng

Trong bối cảnh nguồn ngân sách còn hạn chế, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng thành phố Hà Nội được xác định là công cụ tài chính quan trọng, góp phần trực tiếp bảo vệ môi trường rừng, duy trì hệ sinh thái và hướng tới phát triển đô thị xanh, bền vững.

Hà Nội hiện có gần 27.100ha rừng và đất lâm nghiệp, phân bố tại 25 xã, phường, trong đó phần lớn là rừng phòng hộ và rừng đặc dụng. Những cánh rừng này không chỉ có giá trị về cảnh quan, mà còn giữ vai trò thiết yếu trong điều hòa khí hậu, bảo vệ nguồn nước, ngăn ngừa xói mòn, sạt lở và bảo tồn đa dạng sinh học cho khu vực đô thị và vùng ven. Tuy nhiên, nhiều năm qua, công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng của thành phố gặp không ít khó khăn do kinh phí hạn hẹp, trong khi áp lực đô thị hóa, biến đổi khí hậu và nguy cơ cháy rừng ngày càng gia tăng.

Trong bối cảnh đó, sự ra đời và kiện toàn hoạt động của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng thành phố Hà Nội mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Quỹ không chỉ giúp giải bài toán về nguồn lực tài chính cho lâm nghiệp, mà còn trở thành "đòn bẩy" thúc đẩy các hoạt động bảo vệ môi trường rừng một cách chủ động, lâu dài và bền vững.

Theo quy định của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP của Chính phủ, các tổ chức, doanh nghiệp hưởng lợi từ dịch vụ môi trường rừng như nhà máy thủy điện, cơ sở sản xuất nước sạch, doanh nghiệp du lịch sinh thái, cơ sở công nghiệp sử dụng nước từ lưu vực rừng… có trách nhiệm chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng. Cơ chế này tạo ra mối liên kết trực tiếp giữa người hưởng lợi và người bảo vệ rừng, qua đó khẳng định giá trị kinh tế – môi trường của rừng và nâng cao trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp trong quá trình hoạt động.

Không dừng lại ở việc tạo nguồn thu, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng còn đóng vai trò điều tiết, phân bổ nguồn lực tài chính theo hướng ưu tiên cho bảo vệ môi trường rừng. Nguồn quỹ được sử dụng để hỗ trợ lực lượng bảo vệ rừng, mua sắm trang thiết bị phòng cháy, chữa cháy, tổ chức khoanh nuôi tái sinh, phục hồi rừng và nâng cao năng lực quản lý tại cơ sở. Đây là những nội dung then chốt quyết định hiệu quả bảo vệ môi trường rừng trong dài hạn.

Ông Nguyễn Văn Chuẩn, thành viên Ban điều hành Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng thành phố Hà Nội khẳng định, mọi hoạt động của quỹ đều hướng tới mục tiêu cuối cùng là bảo vệ và phát triển rừng gắn với bảo vệ môi trường. "Chúng tôi đặt yêu cầu công khai, minh bạch lên hàng đầu, bảo đảm nguồn lực tài chính đến đúng đối tượng giữ rừng, sử dụng đúng mục đích và tạo tác động rõ rệt đến chất lượng môi trường rừng", ông Chuẩn nhấn mạnh.

Thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, khi có nguồn lực từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng, công tác bảo vệ môi trường rừng được triển khai đồng bộ và hiệu quả hơn. Xã Hương Sơn là một ví dụ điển hình với hơn 2.900ha rừng và đất lâm nghiệp, trong đó trên 2.700ha là rừng tự nhiên đặc dụng. Đây là khu vực có giá trị sinh thái cao, song yêu cầu bảo vệ nghiêm ngặt, đòi hỏi chi phí lớn cho tuần tra, canh phòng, phòng cháy, chữa cháy và tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng.

Theo chính quyền địa phương, nếu được hỗ trợ đầy đủ từ quỹ, việc bảo vệ rừng không chỉ dừng ở mức "giữ rừng" mà còn có điều kiện để phục hồi hệ sinh thái, cải thiện chất lượng môi trường rừng và tăng khả năng chống chịu trước các tác động của biến đổi khí hậu.

Từ góc độ quản lý, Phó Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng thành phố Hà Nội Bùi Huy Khôi cho biết, trong giai đoạn đầu, quỹ tập trung phối hợp với các xã có rừng rà soát diện tích, xác định đúng đối tượng cung ứng và sử dụng dịch vụ môi trường rừng. Song song với đó là công tác tập huấn, hướng dẫn chính sách nhằm giúp cơ sở hiểu rõ vai trò của quỹ và cách thức sử dụng nguồn lực hiệu quả cho bảo vệ môi trường rừng. "Mục tiêu của chúng tôi là để quỹ thực sự trở thành chỗ dựa cho công tác bảo vệ rừng từ cơ sở, chứ không chỉ là một cơ chế tài chính hình thức", ông Khôi nhấn mạnh.

Một nhiệm vụ quan trọng khác của quỹ là xây dựng cơ sở dữ liệu số về diện tích rừng, chủ rừng và các đối tượng chi trả dịch vụ môi trường rừng. Đây được coi là nền tảng để quản lý minh bạch, giám sát chặt chẽ và đánh giá chính xác hiệu quả của các hoạt động bảo vệ môi trường rừng. Khi dữ liệu được số hóa và đồng bộ, việc phân bổ nguồn lực sẽ sát thực tế hơn, tránh thất thoát và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách ngoài nhà nước cho lâm nghiệp.

Theo đánh giá của Chi cục Kiểm lâm (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng không chỉ đơn thuần là một công cụ huy động tài chính, mà còn là giải pháp căn cơ để bảo vệ môi trường rừng trong điều kiện Hà Nội đang chịu áp lực lớn từ đô thị hóa và biến đổi khí hậu. Quỹ giúp hình thành sự gắn kết giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân trong bảo vệ rừng, qua đó lan tỏa thông điệp: bảo vệ rừng chính là bảo vệ môi trường sống và tương lai của chính mình.

Về dài hạn, khi nguồn quỹ được bổ sung đều đặn và vận hành ổn định, các địa phương sẽ có thêm điều kiện để triển khai các chương trình trồng cây, phục hồi rừng bị suy thoái, khoanh nuôi tái sinh tự nhiên và nâng cao độ che phủ rừng. Những hoạt động này không chỉ cải thiện chất lượng môi trường rừng, mà còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính, tăng khả năng hấp thụ carbon, hỗ trợ Hà Nội thực hiện các cam kết quốc gia và quốc tế về ứng phó với biến đổi khí hậu.

Trên phương diện tổ chức, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng thành phố Hà Nội đã được kiện toàn theo Quyết định số 1607/QĐ-UBND ban hành tháng 3-2024, giao Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội trực tiếp quản lý. Bộ máy gồm Hội đồng quản lý, Ban điều hành và Ban kiểm soát được hoàn thiện, bảo đảm hoạt động đúng quy định của Luật Lâm nghiệp năm 2017 và các văn bản hướng dẫn.

Theo ông Bùi Huy Khôi, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng là công cụ tài chính hiệu quả, vừa tạo sinh kế cho người dân gắn bó với rừng, vừa nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường rừng. Khi người trồng rừng, giữ rừng có thêm thu nhập ổn định, họ sẽ yên tâm gắn bó lâu dài với rừng, góp phần hạn chế tình trạng xâm hại tài nguyên rừng và suy thoái môi trường sinh thái.

Có thể khẳng định, với vai trò là trụ cột tài chính cho lĩnh vực lâm nghiệp, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Hà Nội đang từng bước khẳng định vị trí quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường rừng. Khi cơ chế vận hành ngày càng hoàn thiện và nguồn lực xã hội được huy động mạnh mẽ, quỹ sẽ góp phần gìn giữ bền vững những cánh rừng – nền tảng sinh thái không thể thay thế của Thủ đô trên con đường phát triển xanh và bền vững.

Thiện Tâm