Quy định mới tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia TTCK Việt Nam

Đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian niêm yết

Trong nỗ lực thu hút vốn đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 245/2025/NĐ-CP ngày 11/9/2025, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 quy định chi tiết thi hành Luật Chứng khoán. Đây là một bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý, tháo gỡ rào cản và mở rộng cơ hội cho nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) tham gia thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam.

Nghị định mới giúp tăng cường thu hút sự tham gia của NĐTNN vào các đợt chào bán, phát hành chứng khoán. Dựa trên Luật số 56/2024/QH15, Nghị định 245/2025/NĐ-CP đã bổ sung quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân, tổ chức nước ngoài, phù hợp với giấy tờ, tài liệu của nước ngoài. Nhờ đó, NĐTNN dễ dàng hơn khi tham gia các đợt chào bán, phát hành riêng lẻ.

Ngoài ra, nghị định cũng thống nhất hồ sơ IPO và hồ sơ đăng ký niêm yết cổ phiếu, bao gồm nội dung cáo bạch, báo cáo tài chính, báo cáo về vốn điều lệ. Quy định mới cho phép Sở Giao dịch chứng khoán (SGDCK) xem xét hồ sơ niêm yết song song với quá trình Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) thẩm định hồ sơ IPO.

Đặc biệt, thời gian đưa chứng khoán vào giao dịch trên sàn sau khi được chấp thuận niêm yết đã được rút ngắn từ 90 ngày xuống còn 30 ngày. Nhờ đó, quá trình IPO có thể rút ngắn từ 3-6 tháng so với trước đây, bảo đảm quyền lợi của nhà đầu tư và gia tăng sức hấp dẫn cho các đợt phát hành.

Điểm ưu việt nữa là quy định mới đơn giản hóa thủ tục cấp mã số giao dịch. Nghị định 245/2025/NĐ-CP quy định việc cấp mã số giao dịch chứng khoán (MSGD) cho NĐTNN sẽ không còn yêu cầu nộp hồ sơ giấy. Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSDC) chỉ cần gửi xác nhận điện tử (ESTC) cho thành viên lưu ký trong vòng 01 ngày làm việc. Nhờ đó, NĐTNN có thể giao dịch ngay sau khi nhận được ESTC mà không cần chờ giấy chứng nhận đăng ký MSGD chính thức như trước.

Song song, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 03/2025/TT-NHNN và Thông tư số 25/2025/TT-NHNN, nhằm đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp, tài khoản thanh toán, qua đó giảm chi phí và thời gian tiếp cận thị trường.

Theo quy định mới, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán nước ngoài sẽ được cấp hai mã số: một cho hoạt động tự doanh của chính công ty và một cho hoạt động quản lý giao dịch của khách hàng. Đây là bước chuẩn bị để triển khai mô hình tài khoản giao dịch tổng (Omnibus Trading Account – OTA) theo thông lệ quốc tế, giúp tối ưu hóa quản lý và tách bạch rõ ràng hoạt động.

Minh bạch thông tin, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư nước ngoài

Nghị định mới sẽ bảo đảm quyền của cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài. Một trong những điểm thay đổi quan trọng là bãi bỏ quy định cho phép Đại hội đồng cổ đông hoặc Điều lệ công ty đại chúng quyết định tỷ lệ sở hữu nước ngoài thấp hơn mức pháp luật quy định. Theo nghị định mới, các công ty đại chúng đã thông báo tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa trước đây có thể giữ nguyên hoặc điều chỉnh tăng dần để tiệm cận mức mở cửa theo quy định pháp luật và cam kết quốc tế.

Đồng thời, nghị định bổ sung điều khoản chuyển tiếp, yêu cầu công ty đại chúng hoàn thành thủ tục thông báo tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa trong vòng 12 tháng kể từ ngày Nghị định 245/2025/NĐ-CP có hiệu lực. Điều này sẽ giúp thị trường phản ánh đúng thực tế tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại từng doanh nghiệp.

Trên thực tế, tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa hiện được công khai minh bạch trên các kênh chính thức: website doanh nghiệp, SGDCK, và đặc biệt là VSDC – đơn vị cập nhật và công bố hằng ngày để nhà đầu tư tiện theo dõi.

Nghị định mới cũng hoàn thiện pháp lý cho cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP). Một trong những nỗ lực quan trọng là đưa vào cơ chế Non-Prefunding, cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mua cổ phiếu mà không cần có đủ tiền tại thời điểm đặt lệnh. Trên cơ sở đó, nghị định đã bổ sung quy định về công ty con của VSDC đảm nhiệm chức năng CCP, trích 5% doanh thu hằng năm lập quỹ phòng ngừa rủi ro.

Ngoài ra, nghị định cũng quy định rõ trách nhiệm của công ty chứng khoán thành viên bù trừ phối hợp với ngân hàng lưu ký không phải thành viên bù trừ. Thời hạn chậm nhất triển khai cơ chế CCP là 31/12/2027, song theo lộ trình UBCKNN công bố, thị trường cơ sở dự kiến áp dụng ngay từ quý I/2027.

Đáng chú ý, Nghị định mới giúp minh bạch thông tin, bảo vệ nhà đầu tư. Nghị định yêu cầu doanh nghiệp niêm yết, công ty đại chúng công bố thông tin song ngữ Việt – Anh theo lộ trình. Đồng thời, trái phiếu doanh nghiệp chào bán ra công chúng bắt buộc phải có xếp hạng tín nhiệm, kể cả từ các tổ chức quốc tế uy tín như Moody’s, S&P, Fitch.

Đáng chú ý, đối tượng được phép bảo lãnh thanh toán trái phiếu doanh nghiệp chào bán ra công chúng được mở rộng thêm các tổ chức tài chính quốc tế, tổ chức tài chính nước ngoài. Nghị định cũng bổ sung quy định về trách nhiệm chi trả cổ tức, quản trị công ty đại chúng, báo cáo sử dụng vốn huy động, qua đó hạn chế xung đột lợi ích và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư.

Kỳ vọng vào dòng vốn ngoại trong giai đoạn tới

Những thay đổi trên cho thấy quyết tâm cải cách mạnh mẽ của Chính phủ, Bộ Tài chính và UBCKNN trong việc tháo gỡ rào cản, đồng thời thu hút dòng vốn ngoại. Nghị định 245/2025/NĐ-CP không chỉ giúp NĐTNN thuận lợi hơn trong giao dịch mà còn hướng tới mục tiêu đưa thị trường chứng khoán Việt Nam nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi.

Với việc rút ngắn thủ tục, minh bạch hóa thông tin và bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư, môi trường đầu tư tại Việt Nam ngày càng tiệm cận thông lệ quốc tế. Đây là yếu tố quan trọng giúp TTCK trở thành điểm đến hấp dẫn hơn trong mắt các quỹ đầu tư toàn cầu.

Việc ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP, sửa đổi và bổ sung Nghị định 155/2020/NĐ-CP, đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc, rõ ràng hơn cho sự tham gia của NĐTNN. Dòng vốn ngoại, với tính dài hạn và quy mô lớn, đóng vai trò quan trọng trong phát triển thị trường vốn, hỗ trợ doanh nghiệp huy động nguồn lực và góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Với những cải cách này, Việt Nam kỳ vọng TTCK sẽ bước vào giai đoạn mới, minh bạch hơn, hấp dẫn hơn và đủ sức cạnh tranh để trở thành kênh dẫn vốn quốc tế quan trọng.

Anh Minh