Sớm tổng kết Quy hoạch báo chí và xây dựng Chiến lược phát triển báo chí

Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Báo chí (sửa đổi) vào chiều nay (24/11). Tại thảo luận, có 24 lượt ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu và tranh luận, trong đó có 22 đại biểu phát biểu và 2 đại biểu tham gia tranh luận.

Các ý kiến phát biểu diễn ra sôi nổi, thẳng thắn, súc tích, đa chiều, phản ánh sinh động thực tiễn, thể hiện tinh thần xây dựng và trách nhiệm cao của các vị đại biểu Quốc hội đối với một dự án luật quan trọng.

Qua thảo luận, nhiều đại biểu đánh giá cao việc Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo chuẩn bị hồ sơ công phu, kỹ lưỡng, thống nhất với chủ trương sửa đổi toàn diện Luật Báo chí nhằm tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng khắc phục những hạn chế, bất cập, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về báo chí.

Đồng thời các đại biểu đã tập trung phân tích, góp ý sâu sắc đối với nhiều nội dung, nhóm chính sách lớn như chính sách phát triển báo chí và điều kiện bảo đảm nguồn lực thực thi. Các vấn đề liên quan đến cơ chế tự chủ, nguồn thu và trách nhiệm xã hội của báo chí, về mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, tiêu chí, cơ chế tài chính và thẩm quyền quản lý. Về đối tượng, điều kiện cấp và thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, về hoạt động báo chí trên không gian mạng, đặc biệt là quản lý nền tảng xuyên biên giới, bảo vệ bản quyền và chủ quyền thông tin quốc gia và yêu cầu chuyển đổi số trong hoạt động của báo chí…

Giải trình, làm rõ những vấn đề được đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng bày tỏ sự đồng tình, nhất trí với các ý kiến phát biểu tại phiên thảo luận; cho rằng các ý kiến đều hướng đến mục tiêu chung là khi được ban hành, Luật Báo chí (sửa đổi) phải đáp ứng ba yêu cầu quan trọng.

Thứ nhất, thể chế hóa kịp thời, đồng bộ quan điểm và đường lối của Đảng. Thứ hai, tạo hành lang pháp lý để nền báo chí cách mạng Việt Nam với hơn 100 năm truyền thống tiếp tục phát triển, bảo đảm tính nhân văn, chuyên nghiệp, hiện đại. Thứ ba, tháo gỡ những vướng mắc, điểm nghẽn, bất cập sau 8 năm thi hành Luật.

"Các ý kiến của đại biểu đều rất tâm huyết, trách nhiệm. Cơ quan soạn thảo xin trân trọng tiếp thu và cảm ơn các đại biểu đã góp ý", Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, về ý kiến của các đại biểu liên quan đến nội dung cá nhân tổ chức sản xuất trên không gian mạng gây tác động xấu, cạnh tranh thị phần báo chí và vi phạm bản quyền, dự án Luật Báo chí (sửa đổi) trình Quốc hội không điều chỉnh việc đưa thông tin trên không gian mạng của cá nhân.

Dự thảo tập trung vào quy định đối với tổ chức hoạt động báo chí, quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động báo chí. Các nội dung liên quan đến cá nhân trên không gian mạng đã được quy định trong Luật An ninh mạng và Nghị định của Chính phủ với đầy đủ chế tài xử lý vi phạm.

Về bảo vệ quyền lợi hợp pháp của phóng viên, cơ quan báo chí và quyền tự do báo chí của công dân, Bộ trưởng cho biết cơ quan soạn thảo đã xem xét sự tương thích của dự thảo với Luật An ninh mạng, Luật Quảng cáo, Luật Hình sự, Luật Khoa học và Công nghệ và nhiều bộ luật khác. Những nội dung đã được quy định trong luật chuyên ngành sẽ không đưa vào Luật Báo chí để tránh chồng chéo, đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Đề cập đến nội dung về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, Bộ trưởng nhấn mạnh: Theo Quyết định 362 của Thủ tướng Chính phủ về quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, hiện cả nước có 6 cơ quan báo chí chủ lực. Một số đại biểu đề nghị cần tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí địa phương phát triển.

Bộ trưởng nêu rõ tinh thần chung là không tạo cơ chế "xin – cho" trong vấn đề này. Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục trao đổi với các bộ, ngành liên quan, sớm tổng kết Quy hoạch báo chí và xây dựng Chiến lược phát triển báo chí, báo cáo cấp thẩm quyền, sau đó đưa vào Nghị định của Chính phủ.

Liên quan đến vấn đề về trí tuệ nhân tạo được nhiều đại biểu đề cập, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định dự thảo Luật đã có quy định rõ. Theo đó, trí tuệ nhân tạo là công cụ hỗ trợ hoạt động báo chí; còn sản phẩm báo chí do con người hay AI tạo ra, khi đăng phát, người đứng đầu cơ quan báo chí và tác giả phải chịu trách nhiệm về nội dung thông tin.

Đối với vấn đề về quyền lợi và nghĩa vụ của phóng viên, trong đó có quy định người được cấp thẻ nhà báo lần đầu phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết hiện cả nước có hơn 21.000 nhà báo được cấp thẻ. Trong số đó, 6.562 người tốt nghiệp đại học chuyên ngành báo chí (31,25%), còn lại 14.438 người (68,75%) tốt nghiệp các ngành khác nhưng đang hoạt động báo chí và được cấp thẻ.

Giải thích vì sao những người cấp thẻ lần đầu phải qua đào tạo bồi dưỡng, Bộ trưởng cho biết quá trình xây dựng dự thảo Luật đã lấy ý kiến rộng rãi, đặc biệt là Hội Nhà báo Việt Nam và thống nhất xác định hai mục đích. Thứ nhất, bảo vệ uy tín nghề nghiệp, giữ vững chuẩn mực đạo đức, tránh vi phạm của phóng viên mới vào nghề. Thứ hai, trang bị kiến thức nền tảng, giúp phóng viên đủ bản lĩnh tác nghiệp trong môi trường ngày càng phức tạp.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nêu dẫn chứng: cử nhân luật muốn trở thành luật sư hay công chứng viên đều phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ; tương tự, nhà báo được cấp thẻ lần đầu cũng cần tham gia đào tạo; quy định này không phải "giấy phép con" mà nhằm khắc phục khiếm khuyết của những phóng viên chưa được đào tạo bài bản. Mỗi năm cấp khoảng 200–300 thẻ nhà báo mới và yêu cầu này chỉ nhằm trang bị kiến thức tốt hơn cho đội ngũ nhà báo.

Về ý kiến liên quan đến kinh tế báo chí, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định dự án Luật không trực tiếp điều chỉnh vấn đề này nhưng có quy định về liên kết và cơ chế, chính sách để báo chí phát triển. Thời gian tới, Bộ sẽ hướng dẫn làm rõ trách nhiệm người đứng đầu, trách nhiệm của cơ quan báo chí và quy định để tư nhân không lợi dụng sản phẩm báo chí để trục lợi trong khi cơ quan báo chí – đơn vị sản xuất nội dung lại không được hưởng lợi.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết, Ban soạn thảo sẽ tiếp thu các ý kiến, phối hợp chặt chẽ với các Ủy ban của Quốc hội, tiếp thu tối đa những ý kiến hợp lý để hoàn thiện dự thảo Luật, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến và triển khai các bước tiếp theo theo đúng quy định.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh: Các ý kiến phát biểu sâu sắc, trách nhiệm của các vị đại biểu Quốc hội là cơ sở quan trọng để cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu, giải trình và hoàn thiện dự thảo luật, bảo đảm chất lượng, tính khả thi và đáp ứng yêu cầu phát triển báo chí trong giai đoạn cách mạng mới.

Ngay sau kỳ họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan có liên quan tổng hợp, nghiên cứu, tiếp thu toàn bộ ý kiến phát biểu tại hội trường và tại tổ. Xây dựng báo cáo giải trình, tiếp thu và hoàn chỉnh dự án Luật Báo chí (sửa đổi) để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp này và dự kiến vào đầu tháng 12 sẽ là thời gian thông qua dự án luật.

Hải Liên