Sữa uống liền ở Việt Nam: Sản xuất theo quy trình công nghệ chế biến, đóng gói hiện đại của thế giới

Là một quốc gia có mức tăng dân số cao khoảng 1.2%/năm, thị trường sữa tại Việt Nam có nhiều tiềm năng lớn. Tỉ lệ tăng trưởng GDP 6-8%/năm, thu nhập bình quân đầu người tăng 14.2%/năm, kết hợp với xu thế cải thiện thiện sức khỏe và tầm vóc của người Việt Nam khiến cho nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm sữa luôn giữ mức tăng trưởng cao

Có thể nói ngành sữa cũng đóng vai trò quan trọng trong mục tiêu phát triển kinh của đất nước. Hiện nay, Bộ Công Thương đang xây dựng Dự thảo "Chiến lược phát triển ngành sữa giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050", giúp định hướng cho doanh nghiệp ngành có hướng đi mới, sáng tạo, phù hợp để phát triển.

Trong sự phát triển chung của ngành sữa, một mặt hàng được người dân tiêu dùng sử dụng nhiều nhất chính là các loại sữa uống liền, dạng lỏng. Do đó, các công ty sữa đã đầu tư các công nghệ và quy trình đóng gói hiện đại, tiên tiến nhất của quốc tế để đảm bảo an toàn thực phẩm và thực sự là sản phẩm dinh dưỡng tốt cho sức khỏe.

Để làm rõ nét hơn về công nghệ chế biến và đóng gói sữa tại Việt Nam, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế để giải thích sự liên quan giữa bao bì và chất lượng sữa dạng lỏng, cũng như bí quyết sử dụng sản phẩm này an toàn.

PV: Để có sữa an toàn, giữ giá trị dinh dưỡng và thời hạn sử dụng phù hợp, xin ông cho biết các doanh nghiệp trong ngành sữa cần phải tuân thủ quy định nào để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng?

PGS. TS Trần Quang Trung: Việt Nam đang là một thị trường có dân số trẻ và với gần 100 triệu dân, do đó dư địa cho ngành sữa phát triển còn rất cao. Chính vì vậy, thị trường sữa của chúng ta đang bùng nổ và các nhà sản xuất liên tục đầu tư thiết bị, nâng cấp, sử dụng công nghệ tiên tiến để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng.

Các doanh nghiệp ngành sữa đã chủ động, sáng tạo tìm hướng đi thích hợp như đầu tư công nghệ mới, thiết bị dây chuyền sản xuất chế biến hiện đại cùng với hệ thống phân phối thông minh để tạo ra sản phẩm mới có chất lượng cao và có uy tín đáp ứng thị trường trong và ngoài nước. Ngành sữa ngày càng khẳng định vai trò trong sự phát triển của nền kinh tế đất nước, đảm bảo an ninh thực phẩm cho nước nhà.

Các công ty sản xuất, phân phối sữa tại Việt Nam đều phải đi theo hệ thống kiểm nghiệm và tiêu chuẩn của thế giới. Đó là, các sản phẩm sữa nói riêng và dinh dưỡng nói chung đều phải tuân thủ các tiêu chuẩn theo các quy định và tiêu chí của CoDex là Uỷ ban Tiêu chuẩn về thực phẩm Codex (Codex Alimentarius) và đặc biệt phải theo quy định chung về an toàn thực phẩm của Bộ Y tế Việt Nam đã ban hành thì mới được phân phối đến người tiêu dung.

Đồng thời, cần phải khẳng định quy trình chế biến và đóng gói sữa dạng lỏng ở Việt Nam hay thế giới là giống nhau. Xét về công nghệ, thậm chí nhiều công ty sữa tại Việt Nam đã không ngần ngại đầu tư những công nghệ tiên tiến và mới nhất trên thế giới để phục vụ cho sản xuất các sản phẩm sữa.

PV: Ông có thể giải thích cụ thể hơn về quy định và quy trình để có thể đảm bảo sự chất lượng cho các sản phẩm sữa?

PGS. TS Trần Quang Trung: Để có sữa an toàn, giữ giá trị dinh dưỡng, các doanh nghiệp phải tuân thủ một nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất đó là tiệt trùng. Theo đó, sẽ tiến hành loại bỏ vi sinh vật có hại cho sức khỏe con người và làm hỏng sản phẩm ra khỏi sữa nguyên liệu.

Tiếp đến, đưa đến nhà máy bằng xe bồn lạnh 4 độ C, sữa nguyên liệu sẽ được kiểm tra chất lượng trước khi đưa vào sản xuất. Sữa được thanh trùng ở nhiệt độ 75 độ C trong 15 giây rồi được làm lạnh rất nhanh xuống 4 độ C. Ở giai đoạn này, các vi sinh vật có hại cho sức khỏe con người đã được loại bỏ hết. Tuy nhiên trong sữa vẫn còn một ít vi sinh vật không gây hại cho sức khỏe nhưng sẽ làm sữa hỏng nếu không được giữ lạnh liên tục.

Để loại bỏ toàn bộ những tác nhân này, nhà sản xuất phải tiệt trùng sữa ở nhiệt độ 140 độ C trong khoảng 4 giây và làm lạnh nhanh xuống 25 độ C. Đến đây, sữa có thể đưa vào thiết bị chiết rót để đóng trong những hộp giấy tiệt trùng.

Tất cả quá trình này diễn ra hầu như tự động, khép kín nên sữa sẽ không còn vi sinh vật gây hại, có thời gian sử dụng dài mà không cần chất bảo quản. Sản phẩm cũng có thể vận chuyển tới những nơi xa mà không cần giữ lạnh.

Cần lưu ý rằng, quy trình làm lạnh phải luôn được đảm bảo vì trong sữa vẫn còn một rất ít vi sinh vật không gây hại cho sức khỏe nhưng sẽ làm sữa hỏng nếu không được giữ lạnh liên tục. Đồng thời, khi đã ra sữa thành phẩm, trong quá trình vận chuyện vì một số tác động từ rung lắc (tỷ lệ này rất thấp gần như là sác xuất, ít khi xảy ra) thì có thể gây ra một số sản phẩm bị biến dạng và hỏng. Tuy nhiên tình trạng này gần như rất hiếm và hy hữu.

PV: Có một vài người tiêu dùng đã đăng tải trên mạng xã hội về các hộp sữa có vấn đề. Vậy theo ông tình trạng đó là do nguyên nhân gì?

PGS. TS Trần Quang Trung: Sản phẩm sữa chỉ được xuất bán ra khỏi nhà máy khi đạt tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm. Tuy nhiên trước khi đến tay người tiêu dùng, sản phẩm còn trải qua quá trình vận chuyển, bốc xếp, phân phối tại đại lý, bảo quản tại kho bãi, cửa hàng.

Sự va quệt trong quá trình vận chuyển có thể làm một số hộp sữa bị móp méo, gây hở mối hàn và làm rò rỉ sữa ra ngoài. Lúc này dù khe hở rất nhỏ, không khí và vi sinh vật vẫn có thể xâm nhập khiến sữa bị hỏng hoặc gây ra dị vật.

Ngoài ra, điều kiện bảo quản ở đại lý, cửa hàng không đúng quy định cũng có thể làm cho các thùng sữa, hộp sữa bị hỏng.

PV: Để bảo vệ và đảm bảo an toàn, sức khỏe cho người tiêu dùng, theo ông các doanh nghiệp sữa, nhà vận chuyển, nhà phân phối cần thế nào để giảm thiểu rủi ro này?

PGS. TS Trần Quang Trung: Sẽ luôn có một số lượng nhỏ hộp sữa ngoài thị trường gặp vấn đề vì các nguyên nhân nói trên trong quá trình phân phối. Để giảm thiểu rủi ro này, doanh nghiệp sản xuất cần thường xuyên hướng dẫn các nhà cung cấp, đại lý về quy định vận chuyển, bốc dỡ, bảo quản sản.

Nhà phân phối, đại lý và cửa hàng cần phải tuân thủ đúng điều kiện bảo quản, vận chuyển, bốc dỡ sản phẩm mà nhà sản xuất đã khuyến cáo như: không quăng quật thùng sữa; không xếp cao quá 5 thùng sữa trong khi vận chuyển hay lưu kho.

Thùng sữa chỉ được đặt trên kệ tiêu chuẩn, ở nơi khô ráo, sạch sẽ, không bị nắng hay mưa tác động và không có côn trùng, chuột bọ xâm nhập.

Đối với người tiêu dùng, trước khi sử dụng chúng ta cũng cần kiểm tra các hộp sữa hình dạng (có thể bị méo khi vận chuyển), kiểm tra thời hạn (có thể do lâu ngày chưa dung nên quá hạn), kiểm tra và cảm nhận mùi vị khi mở nắp để trừ trường hợp (dù rất hiếm) những sản phẩm bị hư do các nguyên nhân đã phân tích ở trên. Và đồng thời báo ngay cho nhà cung cấp để có hướng xử lý.

PV: Ông có thể đưa ra một số lời khuyên giúp người tiêu dùng chọn sản phẩm sữa an toàn?

PGS. TS Trần Quang Trung: Đối với người tiêu dùng, trước khi sử dụng chúng ta cũng cần kiểm tra các hộp sữa hình dạng (có thể bị méo khi vận chuyển), kiểm tra thời hạn (có thể do lâu ngày chưa dung nên quá hạn), kiểm tra và cảm nhận mùi vị khi mở nắp để trừ trường hợp (dù rất hiếm) những sản phẩm bị hư do các nguyên nhân đã phân tích ở trên. Và đồng thời báo ngay cho nhà cung cấp để có hướng xử lý.

Người dùng nên chọn sản phẩm từ các nhãn hàng có uy tín, còn hạn sử dụng, có đầy đủ thông tin cần thiết trên bao bì và sản phẩm không có mùi bất thường.

Bạn cũng cần tạo thói quen kiểm tra nhãn hiệu hộp giấy uy tín đã được tin dùng tại Việt Nam. Chất lượng của hộp giấy là một yếu tố đảm bảo an toàn cho sản phẩm sữa bên trong.

Bên cạnh đó, bạn không nên sử dụng vật sắc nhọn để rọc, cắt màng nhựa bọc vỉ sữa, tránh làm tổn hại đến vỏ hộp. Sữa chưa được sử dụng hết phải bảo quản trong tủ lạnh.

Ngành sữa Việt Nam đã và đang hướng đến phát triển bền vững kết hợp với đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao năng suất, chất lượng cũng như giá trị gia tăng cao cho người tiêu dùng, đóng góp tích cực cải thiện sức khỏe và tầm vóc cho người Việt. Tôi cho rằng quy trình chế biến và đóng gói sữa dạng lỏng ở Việt Nam hay thế giới là tương đương. Xét về công nghệ, thậm chí Việt Nam còn có phần hiện đại hơn một số quốc gia tiên tiến khác. Theo thống kê, Việt Nam sản xuất và tiêu thụ gần 10 tỷ hộp sữa một năm. Con số này cho thấy sự phát triển của ngành sữa và sữa nước chúng ta uống hàng ngày là an toàn. 

Lê Nguyễn