Tán thành Nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ

Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án giao thông đường bộ

Đại biểu Lê Hoàng Hải (Đoàn Đồng Nai) bày tỏ tán thành với chủ trương xây dựng Nghị quyết nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc quy định tại một số luật liên quan tới đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ. Về bản chất là cho phép được làm khác với luật trong thời hạn nhất định đối với các dự án, công trình đường bộ đã được chỉ định tại phụ lục kèm theo dự thảo Nghị quyết.

Với tính chất như vậy, đại biểu cho rằng hình thức Nghị quyết là phù hợp do nội dung chỉ áp dụng cho những công trình giao thông đường bộ đã được chỉ định. Đồng thời, nhất trí về hồ sơ dự thảo Nghị quyết thí điểm này, quá trình xây dựng hồ sơ dự thảo Nghị quyết đã được thực hiện kỹ lưỡng, đầy đủ...

Về các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương, dự thảo Nghị quyết được thiết kế theo logic các địa phương trao đổi, sau đó Thủ tướng Chính phủ sẽ quyết định. Theo đại biểu, phải ưu tiên nguyên tắc thỏa thuận bởi giữa các địa phương, lợi ích của địa phương sẽ được UBND tỉnh đó ưu tiên trước. Khi nguyên tắc thỏa thuận được áp dụng nhưng không thành công thì UBND tỉnh của các địa phương sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định.

Góp ý hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, đại biểu Nguyễn Danh Tú (Đoàn Kiên Giang) bày tỏ nhất trí với kết luận của Ủy Ban Thường vụ Quốc hội là việc thực hiện thí điểm cần phải có địa chỉ, thời gian, giới hạn cụ thể, không quy định như một đạo luật khác.

Đại biểu Danh Tú phân tích, về nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm, dự thảo nghị quyết quy định 04 nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm. Do đó, việc xác định các nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm rất quan trọng, là cơ sở để xem xét, quyết định một dự án có thuộc diện được áp dụng thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù trong dự thảo Nghị quyết hay không.

"Do vậy cần xác định rõ đây là thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù mà các dự án nào đáp ứng đủ tiêu chí thì được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đó, hay đây là quy định về một số dự án được hưởng cơ chế, chính sách đặc thù…?", đại biểu Danh Tú nêu quan điểm.

Đề nghị nâng tỉ lệ góp vốn của Nhà nước tham gia dự án PPP lên 80%

Góp ý vào nội dung này, đại biểu Phan Đức Hiếu (Đoàn Thái Bình) đề cập vấn đề liên quan đến cơ chế, chính sách về tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án PPP. Hiện nay, Chính phủ đang đệ trình tỉ lệ vốn Nhà nước cao hơn so với tỉ lệ quy định trong Luật PPP là 70%.

Cơ sở quan trọng nhất, mấu chốt nhất để xác định "như thế nào là hợp lý", đại biểu Phan Đức Hiếu cho rằng cần không làm mất đi tính chất hợp tác công tư và cần cân bằng tính khả thi của tỉ lệ này. Nếu cơ chế đưa ra không khả thi thì sẽ không có công trình, không có dự án và không có lợi ích khác.

Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ nên cân nhắc kỹ lưỡng nâng tỉ lệ góp vốn của Nhà nước khi tham gia dự án PPP lên 80% để giải quyết khó khăn, vướng mắc.

Tham gia phát biểu tại phiên họp, đại biểu Trần Thị Thanh Hương (Đoàn An Giang) bày tỏ cơ bản đồng tình với Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Đại biểu cho biết, cử tri và nhân dân các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long rất phấn khởi khi Đảng, Nhà nước quan tâm triển khai các dự án đường cao tốc, góp phần tháo gỡ các điểm nghẽn giao thông, tạo không gian phát triển kinh tế xã hội, kết nối các vùng kinh tế trọng điểm với các địa phương còn nhiều khó khăn. Hiện tại dự án đường cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng đang triển khai và đây là dự án có tác động lớn đến sự phát triển KT-XH của địa phương, của vùng.

Để đẩy nhanh tiến độ, sớm đưa dự án đường cao tốc vào khai thác, sử dụng, phát huy hiệu quả đầu tư, đại biểu cho rằng cần có cơ chế áp dụng riêng cho dự án đường cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng. Theo đó, việc cho phép dự án đường cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng được chuyển nguồn để tiếp tục thực hiện là hết sức cần thiết, nếu không sẽ gây áp lực cho việc cân đối các năm sau, ảnh hưởng đến nguồn bố trí cho các dự án trung hạn, có thể dẫn đến các dự án đường cao tốc phải dừng lại do điều chỉnh chủ trương đầu tư, dẫn đến chậm tiến độ.

Nhấn mạnh tốc độ phát triển kinh tế luôn gắn liền với hạ tầng giao thông, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (Đoàn Vĩnh Long) bày tỏ tán thành dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ, để góp phần hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện thuận lợi đẩy nhanh tiến độ triển khai các công trình giao thông quan trọng.

Đại biểu cho biết, thực tiễn trong triển khai thực hiện các dự án đầu tư PPP trong thời gian qua, theo báo cáo của Chính phủ còn nhiều khó khăn vướng mắc, cần cấu trúc tài chính phù hợp trong mô hình hợp tác PPP do đặc thù rủi ro cao của các dự án hạ tầng giao thông. Nhà nước cần mở rộng biên độ hỗ trợ về tài chính, nhằm tăng khả năng về tài chính của dự án, giúp nhà đầu tư mau hoàn vốn, nhất là với các dự án đang chuẩn bị đầu tư, triển khai giai đoạn tới nhằm tạo động lực phát triển KT-XH.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, cần xây dựng tiêu chí cho phép các dự án đường bộ được áp dụng mức trần nhà nước trên 50% vốn đầu tư. Đại biểu đề nghị Chính phủ, các bộ ngành liên quan thẩm định tính khả thi của dự án trước khi kêu gọi nhà đầu tư tư nhân tham gia, qua đó xác định được mức độ hấp dẫn của dự án đối với nhà đầu tư tư nhân, kiểm soát được quá trình triển khai, đo lường được mức độ ảnh hưởng của dự án tới người dân.

Bảo đảm tính khả thi, sự hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư, người dân 

Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết qua thảo luận tại tổ và Hội trường cho thấy, về cơ bản các đại biểu ủng hộ đề xuất của Chính phủ với các chính sách như dự thảo Nghị quyết, đồng thời nêu nhiều vấn đề cần rà soát hoàn thiện.

Theo Bộ trưởng, về tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án PPP là vấn đề khó và nhạy cảm, trước đây không quy định tỷ lệ, sau này có Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) đưa ra tỉ lệ 50%, dù thời điểm đó đưa ra tỉ lệ này đều có căn cứ rõ ràng nhưng đến nay nhận thấy quy định này không còn phù hợp như các dự án đi qua các địa phương có lưu lượng xe thấp nhu cầu vận tải không cao thì nhà đầu tư không quan tâm, hay các dự án đi qua các đô thị thì chi phí giải phóng mặt bằng là rất lớn…

Do đó, sự cần thiết nâng tỉ lệ vốn Nhà nước với yêu cầu là bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân và bảo đảm tính khả thi. Bởi nếu tỉ lệ thấp thì không thu hút nhà đầu tư, nhưng nếu nâng cao quá thì không còn ý nghĩa của dự án PPP. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ, qua  tính toán cho thấy mức 70 – 75% là hợp lý, tuy nhiên một số dự án cụ thể có thể cao hơn, tùy khả năng cân đối vốn của Nhà nước để quyết định tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia. Bộ trưởng cũng cho biết sẽ tiếp thu các ý kiến đại biểu Quốc hội để trong thời gian tới rà soát nghiên cứu sửa đổi Luật PPP.

Về nguyên tắc, tiêu chí, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhất trí về việc cần có quy định về nguyên tắc và tiêu chí để có cơ sở triển khai thực hiện. Bộ trưởng cho biết sẽ rà soát lại để bảo đảm toát lên được tính đặc thù, đặc biệt riêng cần phải có một cơ chế này, đó là tính hiệu quả, tính hợp lý, tính cấp bách. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết sẽ phối hợp với Ủy ban Kinh tế của Quốc hội để rà soát, đồng thời có báo cáo lại Chính phủ để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước trình Quốc hội với tinh thần là phải rà soát kỹ nguyên tắc và tiêu chí.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng làm rõ các dự án trình lần này đều là những dự án đã được xác định trong đầu tư công trung hạn đã chuẩn bị thủ tục đầu tư, đã bố trí nguồn vốn nhưng có vướng mắc. Do đó, nếu được Quốc hội thông qua cơ chế, chính sách đặc thù thì sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ. Đồng thời, do nhiều địa phương có đề nghị nên Chính phủ đã thiết kế "quy định mở". Theo đó, một số dự án mà chưa kịp hoàn thiện thủ tục với yêu cầu từ nay đến khi Quốc hội thông qua thì phải hoàn thiện; cũng như trong quá trình thực hiện tiếp theo có phát sinh một số dự án nữa thì căn cứ vào nguyên tắc tiêu chí để nếu đáp ứng đủ thì sẽ trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư mong muốn Quốc hội thông qua danh mục các dự án đã được rà soát và trình Quốc hội lần này. Đây những dự án đã chuẩn bị xong, đủ điều kiện và đang triển khai.

LS