Tạo sức sống mới, lan tỏa và truyền cảm hứng mạnh mẽ giá trị của Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam

Tham dự buổi lễ có nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng; Đại tướng Lê Hồng Anh, nguyên Thường trực Ban Bí thư; lãnh đạo, nguyên lãnh đạo một số bộ, ngành Trung ương, địa phương và tỉnh An Giang, ông Jonathan Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam; cùng bà con nhân dân TP. Châu Đốc.

Lễ vinh danh và đón nhận bằng của UNESCO là sự kiện đặc biệt, là niềm tự hào không chỉ riêng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh An Giang, mà còn là của vùng Nam Bộ, của đất nước Việt Nam; đồng thời ghi nhận sự kiên trì, bền bỉ gìn giữ, bảo tồn, trao truyền, phát huy giá trị văn hóa, tín ngưỡng của "Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam" qua biết bao thế hệ.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính chúc mừng Đảng bộ, chính quyền, nhân dân các dân tộc tỉnh An Giang về niềm vinh dự và tự hào này.

Lễ hội truyền thống đầu tiên của ĐBSCL được UNESCO ghi danh

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng chia sẻ, An Giang là vùng đất địa linh, nhân kiệt, giàu tiềm năng kinh tế, nơi hội tụ đa sắc màu văn hóa của miền Tây Nam Bộ với câu ca đi vào lòng người: "Anh đi anh nhớ quê nhà/Nhớ kinh Vĩnh Tế, vía Bà núi Sam".

Với sự gắn kết hài hòa giữa con người với thiên nhiên, sự chung sống hòa thuận của cộng đồng các dân tộc An Giang đã hình thành các lễ hội dân gian, làng nghề truyền thống, công trình kiến trúc độc đáo. Từ Núi Sam (Châu Đốc) - một trong những địa danh linh thiêng bậc nhất của vùng đất Nam Bộ, đến núi Thoại Sơn, vùng Bảy Núi… đều ghi dấu công lao, chặng đường khai hoang, mở cõi của các thế hệ tiền nhân.

Sự đa dạng của vùng đất nơi đây đã tạo nên hệ sinh thái văn hóa đặc sắc, mà Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam chính là một viên ngọc quý trong kho tàng di sản đó.

Hơn 200 năm qua, tín ngưỡng thờ Bà Chúa Xứ, mà đỉnh cao là Lễ hội Vía Bà Xứ núi Sam, hồn thiêng của đất phương Nam đã trở thành điểm tựa tinh thần của hàng triệu người dân, không chỉ ở Nam Bộ, mà còn lan tỏa đến nhiều vùng miền trong cả nước. Người dân tìm về Miếu Bà, đặc biệt là ngày Vía Bà không chỉ để hành hương, chiêm bái, mà còn gửi gắm những ước nguyện bình an, no ấm, hạnh phúc.

Tín ngưỡng thờ Bà Chúa Xứ không chỉ là nghi lễ tâm linh thể hiện lòng tôn kính đối với Bà Chúa Xứ - Mẹ Đất - Mẹ xứ sở, mà còn là biểu tượng kết tinh tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam. Chính sự gắn bó bền chặt giữa cộng đồng trong sáng tạo và thực hành di sản đã làm nên sức sống mãnh liệt của Lễ hội, giúp Lễ hội vượt ra khỏi ranh giới địa lý để trở thành một biểu tượng văn hóa - tâm linh có tầm ảnh hưởng và lan toả mang tính quốc gia và giờ đây đã được ghi danh trên trường quốc tế.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản Văn hóa phi vật thể thứ 16 của nước ta được UNESCO ghi danh; là di sản thứ 2 của vùng đất Nam Bộ (sau Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ) và đặc biệt là lễ hội truyền thống đầu tiên của ĐBSCL đón nhận vinh dự này.

"Có được niềm vui hân hoan hôm nay là nhờ sự đóng góp không ngừng nghỉ của các thế hệ nghệ nhân dân gian, đặc biệt là người dân địa phương - những chủ thể quan trọng nhất của di sản, đã nâng niu, trao truyền, gìn giữ di sản văn hóa đặc sắc vô giá này", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng ghi nhận và biểu dương những nỗ lực của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, các bộ, cơ quan và địa phương liên quan, các nhà khoa học, nhà sưu tầm đã đóng góp tích cực để bảo vệ và phát huy giá trị của lễ hội nói riêng, các di sản văn hóa của Việt Nam nói chung.

Nhân dịp này, Phó Thủ tướng cảm ơn và mong muốn các tổ chức quốc tế, nhất là Cơ quan đại diện UNESCO tại Việt Nam tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam trong việc bảo tồn, phát huy và lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống, hòa vào dòng chảy văn hóa tinh hoa của nhân loại.

Lan tỏa và truyền cảm hứng mạnh mẽ

Phó Thủ tướng chia sẻ, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là hồn cốt của dân tộc, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Phát huy mọi nguồn lực phát triển để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc; nhân tố thúc đẩy phát triển con người Việt Nam trở thành trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và mục tiêu của sự phát triển.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới luôn quan tâm đến sự nghiệp bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc; phát triển những truyền thống tốt đẹp của văn hóa dân tộc và hấp thụ những cái mới của văn hóa tiến bộ thế giới để xây dựng một nền văn hóa Việt Nam có tính dân tộc, khoa học và đại chúng.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam được UNESCO ghi danh vào thời điểm đặc biệt, ngay sau khi Quốc hội khóa XV thông qua Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) và chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035. Điều này thể hiện cam kết mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước trong việc bảo vệ, phát huy di sản, đưa văn hóa trở thành nguồn lực quan trọng trong phát triển đất nước.

Để tiếp tục tạo sức sống mới, sự lan tỏa và truyền cảm hứng mạnh mẽ giá trị của Lễ hội, Phó Thủ tướng đề nghị Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh An Giang và các bộ, ban, ngành, địa phương liên quan tập trung thực hiện một số nhiệm vụ:

Thứ nhất, quan tâm bảo vệ không gian văn hóa của di sản theo hướng bảo đảm sự hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, giữ gìn cảnh quan linh thiêng của núi Sam.

Thứ hai, tiếp tục gìn giữ nghi lễ truyền thống. Bảo đảm các nghi thức được giữ đúng bài bản, trang nghiêm, để các thế hệ sau cảm nhận được hồn cốt thiêng liêng của Lễ hội.

Thứ ba, nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị di sản. Chú trọng công tác giáo dục, tuyên truyền để mỗi người dân, mỗi du khách tham gia lễ hội đều hiểu, trân trọng và gìn giữ bản sắc của Lễ hội.

Thứ tư, chú trọng đầu tư phát triển du lịch văn hóa theo hướng bền vững, chuyên nghiệp, thân thiện và văn minh. Quan tâm xây dựng hệ thống hạ tầng đồng bộ, bảo đảm yếu tố môi trường "sáng - xanh - sạch - đẹp", cảnh quan linh thiêng của di sản.

Thứ năm, đẩy mạnh hơn nữa việc quảng bá hình ảnh di sản. Mỗi người dân sẽ là một "đại sứ văn hóa" trong việc tiếp tục lan tỏa giá trị, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đặc sắc của Lễ hội đến với bạn bè quốc tế, thông qua các sự kiện văn hóa, nhất là trên các nền tảng số.

"Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam đã trở thành di sản trong danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa đậm đà bản sắc của Việt Nam và bảo vệ, phát huy giá trị kho tàng di sản văn hóa của dân tộc ta tiếp tục phát triển để văn hóa trở thành 'sức mạnh nội sinh' của quốc gia; để nền văn hiến Việt Nam rạng danh muôn đời; để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Giang Thanh