Tập trung giải quyết những vấn đề tồn tại nhiều năm trong lĩnh vực trẻ em

Phó Thủ tướng đề nghị lãnh đạo các bộ, ngành, thành viên Ủy ban đánh giá kết quả triển khai chính sách, chủ trương pháp luật, chương trình, kế hoạch hành động, đã giúp trẻ em Việt Nam được sự quan tâm hơn như thế nào, cũng như đã thực sự thiết thực, đúng mục đích, yêu cầu của các lứa tuổi, đối tượng trẻ em khác nhau, nhất là đối tượng yếu thế, không may mắn.

"Bên cạnh những kết quả đạt được, những chính sách đã đi vào vận hành, triển khai sinh động, hiệu quả, vẫn còn không ít vấn đề đặt ra đối với công tác trẻ em đòi hỏi hành động quyết liệt, mạnh mẽ, hiệu quả hơn", Phó Thủ tướng nhấn mạnh và nêu rõ "trọng tâm của năm 2024 là hành động, tổ chức thực hiện". Từng bộ, ngành cần xác định những việc quan trọng, cấp bách, thiết thực, với các điều kiện thực thi đầy đủ, đồng bộ, huy động cả hệ thống chính trị, cộng đồng, xã hội gắn với trách nhiệm, chỉ số đo đếm được.

Nâng cao chất lượng, sáng tạo cách làm trong chăm lo, bảo vệ trẻ em

Theo Báo cáo của Bộ LĐTB&XH, trong năm 2023, hệ thống văn bản pháp luật về trẻ em tiếp tục được bổ sung, sửa đổi, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch nhằm thực hiện tốt hơn nữa quyền trẻ em và giải quyết kịp thời các vấn đề trẻ em.

Các cơ quan, bộ, ngành đã triển khai quyết liệt, kịp thời, đồng bộ nhiều giải pháp phòng, chống xâm hại trẻ em: Tập huấn, nâng cao năng lực bảo vệ trẻ em ở cơ sở; lực lượng công an không để các vụ việc xâm hại trẻ em bị phát hiện mà không xử lý; toà án đã giải quyết, xét xử 98,5% vụ án liên quan đến xâm hại người dưới 18 tuổi; nhiều trường hợp trẻ em bị mua bán, bạo lực được chăm sóc, trợ giúp, bảo vệ…

Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam Nguyễn Thị Thanh Hoà cho rằng, công tác truyền thông về trẻ em đã có nhiều đổi mới, trong đó nhấn mạnh đến vai trò của gia đình, hướng dẫn cha mẹ cách ứng xử với con cái.

Bộ LĐTB&XH, Bộ GD&ĐT, Bộ Công an, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phối hợp với các tỉnh, thành phố triển khai nhiều hoạt động nâng cao nhận thức, trang bị kỹ năng phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ em (đuối nước, phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ).

Bộ Y tế từng bước triển khai mô hình chăm sóc dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời của trẻ; tham gia xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu về liên thông thủ tục hành chính về khai sinh, khai tử và cấp thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ em dưới 6 tuổi.

Đáng chú ý, năm 2023 có 31 tỉnh, thành phố tổ chức diễn đàn trẻ em cấp tỉnh (khoảng 4.700 lượt trẻ em tham gia), 212 diễn đàn trẻ em cấp huyện (hơn 32.000 lượt trẻ em tham gia), 673 diễn dàn trẻ em cấp xã (hơn 77.000 lượt trẻ em tham gia). Bên cạnh đó, phiên họp giả định Quốc hội trẻ em lần thứ nhất đã được tổ chức, cùng với đó là 33 kỳ họp hội đồng trẻ em cấp tỉnh, 282 kỳ họp hội đồng trẻ em cấp huyện.

Công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em vùng dân tộc thiểu số, miền núi, vùng khó khăn tiếp tục được quan tâm với hơn 6,4 triệu lượt trẻ em được hỗ trợ trên 1.646 tỷ đồng. Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam đã trao học bổng, quà tặng cho gần 15.000 em với số tiền trị giá 1,15 tỷ đồng.

Tổ chức phối hợp liên ngành về công tác trẻ em được hình thành ở 3 cấp tỉnh, huyện xã, với hơn 15.000 người, phần lớn là kiêm nhiệm, cùng hơn 93.000 cộng tác viên cơ sở.

Toàn quốc đã thực hiện 8.145 cuộc thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về trẻ em và phòng, chống xâm hại trẻ em (tăng 774 cuộc so với năm 2022). Bộ TT&TT tăng cường công tác hậu kiểm, thường xuyên rà quét thông tin trên mạng, đặc biệt là mạng xã hội (Facebook, TikTok…) để phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi đăng tải hình ảnh, nội dung ảnh hưởng tiêu cực đến trẻ em hoặc xâm hại trẻ em.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thành Hưng cho biết, ngân sách Nhà nước, năm 2023, bố trí cho lĩnh vực trẻ em (chưa tính kinh phí mua BHYT trẻ em dưới 6 tuổi) là khoảng 295.000 tỷ đồng (cả đầu tư phát triển và chi thường xuyên). Ngoài ra, ngân sách Trung ương bố trí khoảng 500 tỷ đồng để thực hiện một số chương trình, đề án liên quan đến lĩnh vực trẻ em. Các địa phương đều bố trí ngân sách cho công tác quản lý nhà nước về trẻ em.

Nhiều vấn đề liên quan đến trẻ em diễn biến phức tạp

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Nguyễn Thị Hà cho biết, tình hình xâm hại trẻ em tiếp tục gia tăng, phức tạp, chưa đạt được mục đích phòng ngừa, kiểm soát, kéo giảm so với yêu cầu đặt ra.

Theo Thượng tướng Nguyễn Duy Ngọc, Thứ trưởng Bộ Công an, số vụ việc trẻ em, người vị thành niên vi phạm pháp luật trong năm 2023 tăng 14%, có phương thức và thủ đoạn manh động, liều lĩnh. Những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến vi phạm pháp luật của trẻ em, người vị thành niên bị ảnh hưởng bởi các hành vi bạo lực, xâm hại trong gia đình, trách nhiệm của xã hội, nội dung độc hại trên các nền tảng mạng xã hội. Thượng tướng Nguyễn Duy Ngọc đề nghị rà soát lại các văn bản, chính sách đã ban hành, thực tế triển khai, làm rõ trách nhiệm, "địa chỉ" tiếp nhận, giải quyết các vụ việc bạo lực, xâm hại trẻ em.

Tình hình phòng, chống dịch bệnh cho trẻ em xuất hiện nhiều vấn đề mới, như dịch sốt xuất huyết, bệnh tay chân miệng gia tăng, một số địa phương thiếu vaccine tiêm chủng mở rộng, tỉ lệ trẻ béo phì tăng… Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, tình trạng thiếu vaccine cho Chương trình tiêm chủng mở rộng đã được khắc phục.

Theo lộ trình tăng số lượng vaccine trong Chương trình tiêm chủng mở rộng giai đoạn 2021-2030 (phòng bệnh do virus Rota, do phế cầu, ung thư cổ tử cung, cúm mùa), dự kiến tháng 6/2024, vaccine rota sẽ được tiêm cho trẻ em theo quy định.

Từ thực tế mạng lưới thư viện, thiết chế văn hoá thể thao chưa đồng đều giữa các vùng miền, chủ yếu tập trung tại các đô thị lớn, trung tâm huyện lỵ, Bí thư Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Nguyễn Phạm Duy Trang cho rằng, cần quan tâm hơn nữa đến trẻ em mồ côi, khuyết tật, ở miền núi, vùng khó khăn; xây dựng điểm vui chơi, mô hình quản lý nhà văn hoá thiếu nhi phù hợp yêu cầu của trẻ em…

Ngoài ra, các nền tảng xã hội trực tuyến liên tục được phát triển, nhưng chưa có đủ công cụ, biện pháp xử lý nội dung độc hại, không phù hợp với trẻ em.

Tiến bộ trong công tác trẻ em phải 'đo, đếm' được

Kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng, cần tạo chuyển biến thực sự đối với những vấn đề, tồn tại trong công tác trẻ em, như: Xâm hại, bạo lực học đường, tai nạn thương tích, an toàn trên không gian mạng, tư vấn tâm lý, tình trạng sử dụng chất kích thích… Đây là những vấn đề ngày càng cấp bách, cần hành động mạnh mẽ, triệt để, hiệu quả hơn.

"Chúng ta có luật, có chính sách, có chương trình, kế hoạch khá đồng bộ nhưng vẫn chưa thực sự đi vào cuộc sống", Phó Thủ tướng đặt vấn đề và chỉ ra nguyên nhân là các chủ trương, chính sách chưa được các cấp, các ngành, xã hội quán triệt, nhận thức đúng đắn về công tác chăm sóc, bảo vệ trẻ em như một nhiệm vụ chính trị trung tâm đối với tương lai của đất nước.

Ghi nhận ý kiến của thành viên Ủy ban, Phó Thủ tướng cho rằng cần nghiên cứu, xây dựng tiêu chí đánh giá thực chất, đo đếm được khi thực hiện các mục tiêu đặt ra trong công tác trẻ em cấp vùng, địa phương, một số ngành, lĩnh vực quan trọng (y tế, giáo dục, LĐTBXH), nguồn lực đầu tư… từ đó đưa ra giải pháp đúng đắn, căn cơ, cụ thể.

Các cơ chế, chính sách bảo vệ, chăm sóc trẻ em phải được rà soát, có mục tiêu rõ ràng, phân công trách nhiệm cho từng cấp, ngành kèm theo giải pháp, bố trí nguồn lực thực hiện, kiện toàn bộ máy tổ chức, chuẩn hoá nhân lực làm công tác trẻ em, nhất là cấp cơ sở; đồng thời, phát huy vai trò, cách làm sáng tạo cả các tổ chức, đoàn thể trong lắng nghe, giám sát và trực tiếp chăm lo, bảo vệ trẻ em, có sự "đặt hàng" của Nhà nước.

Bên cạnh đó, các văn bản pháp luật, chương trình, chiến lược phát triển kinh tế, xã hội của quốc gia, địa phương cần đánh giá tác động đến trẻ em.

Cho ý kiến đối với một số vấn đề cụ thể, Phó Thủ tướng cũng giao các bộ, ngành nghiên cứu tiếp tục cải thiện công tác tư pháp đối với trẻ vị thành niên; cụ thể hoá các khuyến nghị của Liên Hợp Quốc về cải thiện các nhóm chỉ số liên quan đến trẻ em trong phát triển bền vững; đánh giá tác động của các nền tảng xã hội trực tuyến đối với trẻ em; nghiên cứu tác hại của việc sử dụng thuốc lá điện tử, hoặc các chất kích thích khác đối với sức khoẻ thể chất, tâm thần của trẻ em; rà soát thực trạng, nhu cầu sử dụng bể bơi, hồ bơi trong trường học, thiết chế văn hoá, thể thao tại cộng đồng…

"Trong năm 2024 chúng ta phải khẩn trương triển khai, tổ chức thực hiện các chương trình, kế hoạch hành động về chăm sóc, bảo vệ trẻ em một cách tổng thể, bài bản, khoa học, kèm theo giải pháp, bộ máy tổ chức, nguồn lực thực hiện cụ thể, khả thi, nhằm giải quyết cho được những tồn tại trong công tác trẻ em, bảo đảm quyền trẻ em được phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần", Phó Thủ tướng nói.

Minh Khôi