Thanh Hóa: Cần nâng cấp hệ thống VMS để chống khai thác IUU

Hôm nay (6/11), Đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Môi trường do Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU), dẫn đầu đã làm việc với UBND tỉnh Thanh Hóa về công tác chống khai thác IUU. Tiếp và làm việc với đoàn có ông Cao Văn Cường, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cùng lãnh đạo các sở, ngành, lực lượng chức năng và địa phương ven biển.

Nỗ lực kiểm soát, không để tàu vi phạm vùng biển nước ngoài

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, toàn tỉnh hiện có 6.243 tàu cá, trong đó 1.014 tàu khai thác vùng khơi đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), đạt 100%. Từ đầu năm 2025 đến nay, sản lượng khai thác thủy sản đạt hơn 117.500 tấn, bằng 83,9% kế hoạch.

Công tác quản lý nghề cá của Thanh Hóa có nhiều chuyển biến tích cực: 100% tàu cá được đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu, kẻ biển số và nhập dữ liệu vào hệ thống VNFishbase; không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài. Tỷ lệ đăng kiểm, cấp chứng nhận an toàn kỹ thuật và an toàn thực phẩm đạt trên 96%. Hiện tỉnh có 4 cảng cá được công bố mở cảng, gồm Hòa Lộc, Lạch Hới, Lạch Bạng và Hải Châu, trong đó 3 cảng đủ điều kiện xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản.

Từ đầu năm đến nay, hơn 24.000 tấn thủy sản đã được bốc dỡ qua cảng, 31 giấy xác nhận nguồn gốc được cấp. Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm được siết chặt: 217 trường hợp bị xử phạt với tổng số tiền hơn 2,9 tỷ đồng; 100% vi phạm được cập nhật vào cơ sở dữ liệu quốc gia.

Dù đạt kết quả tích cực, song công tác chống khai thác IUU ở Thanh Hóa vẫn còn tồn tại. Một số tàu cá chưa đủ điều kiện hoạt động; việc kết nối thiết bị VMS chưa ổn định; hạ tầng cảng cá, khu neo đậu xuống cấp.

Năm 2024, tỉnh còn 81 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, trong đó có 37 tàu hết hạn giấy phép, 64 tàu hết hạn đăng kiểm và 28 tàu hết hạn chứng nhận an toàn thực phẩm. Tình trạng mất kết nối VMS vẫn phổ biến: năm 2024 có 1.187 lượt tàu mất kết nối (61 tàu mất liên tục trên 10 ngày); năm 2025 có 707 tàu mất kết nối từ 6 giờ đến 10 ngày.

Nguyên nhân được xác định là do nhiều tàu nằm bờ, thiếu lao động, hư hỏng, hoặc neo đậu tại các tỉnh khác. Bên cạnh đó, lực lượng kiểm tra, giám sát còn mỏng, trang thiết bị hạn chế, trong khi các cảng cá đã xuống cấp, nhiều khu neo đậu bị bồi lắng, công suất không đáp ứng nhu cầu.

Để khắc phục, tỉnh đã chỉ đạo rà soát, cập nhật dữ liệu tàu cá trên VNFishbase, phối hợp chặt chẽ với Bộ đội Biên phòng, Công an để xử lý vi phạm; đồng thời làm việc với Tập đoàn VNPT nâng cấp hệ thống VMS, bảo đảm kết nối thông suốt. 

Tỉnh cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm nâng cấp, sửa chữa cảng Lạch Hới, Lạch Bạng và các khu neo đậu tránh trú bão, đồng thời đề xuất Trung ương sửa đổi Luật Thủy sản và các nghị định hướng dẫn để tháo gỡ khó khăn trong quản lý, đăng kiểm, cấp phép và xử lý vi phạm IUU.

Quyết tâm số hóa dữ liệu nghề cá

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cao Văn Cường khẳng định Thanh Hóa đang triển khai quyết liệt Tháng cao điểm chống khai thác IUU, với mục tiêu cùng cả nước gỡ "thẻ vàng" thủy sản của EC. Ông yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường thành lập tổ công tác phối hợp với các địa phương rà soát, xử lý hồ sơ mất kết nối VMS trước 15/11, tăng cường kiểm soát sản lượng qua cảng, đẩy mạnh số hóa dữ liệu nghề cá và báo cáo định kỳ để cập nhật vào hệ thống quốc gia.

Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến ghi nhận nỗ lực của tỉnh Thanh Hóa trong thực hiện các khuyến nghị của EC, nhưng cho rằng vẫn còn nội dung chưa đáp ứng yêu cầu.

Thứ trưởng đề nghị tỉnh kiểm soát chặt đội tàu khai thác, bảo đảm 100% tàu có giấy phép hợp lệ, thiết bị VMS hoạt động thường xuyên, đồng thời siết chặt quy trình xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản tại cảng.

"Tỉnh Thanh Hóa cần rà soát lại toàn bộ bộ máy, tập trung lực lượng kiểm soát tàu cá cả trong bờ, trên bến, trên biển và khi cập cảng. Với các tàu mất kết nối nhiều ngày, phải khẩn trương xác minh, xử lý nghiêm vi phạm; nâng mức xử phạt để tăng tính răn đe, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của ngư dân," Thứ trưởng nhấn mạnh.

Ông cũng yêu cầu tỉnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, nâng cấp hệ thống truy xuất điện tử, đảm bảo minh bạch, hiệu quả trong công tác chống khai thác IUU; coi đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên.

Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục hỗ trợ Thanh Hóa trong nâng cấp hạ tầng nghề cá, hướng dẫn kỹ thuật và giám sát thực hiện, góp phần cùng cả nước sớm gỡ "thẻ vàng" thủy sản của Ủy ban châu Âu (EC).

Đỗ Hương