Thể thao điện tử: Mảnh ghép mới trong nền kinh tế số của Nga

Theo ông Mikhail Khachaturyan, Phó Giáo sư khoa Phát triển chiến lược và Đổi mới tại Đại học Tài chính thuộc Chính phủ Liên bang Nga, quy mô của ngành năm 2024 đạt 43,7 triệu USD. Nếu trước đây Esports chỉ được duy trì nhờ niềm đam mê của người chơi và người hâm mộ, thì nay đã trở thành một hệ sinh thái hoàn chỉnh, có sự tham gia của các tập đoàn lớn và nhận được sự quan tâm ngày càng lớn từ nhà nước.

Theo nghiên cứu của Trung tâm phân tích ACAR/ARIR/RAMU, được thực hiện với sự hỗ trợ của Cybernetica và Hiệp hội Công nghiệp trò chơi, 29,9% dân số Nga quan tâm đến thể thao điện tử. Tuy nhiên, sự chuyển đổi lớn nhất diễn ra không chỉ trong thế giới ảo, mà còn bên ngoài màn hình: Sự phát triển của ngành đang tạo ra hàng chục nghề nghiệp mới mà 10 năm trước vẫn còn xa lạ.

Động lực thúc đẩy sự phát triển của Esports tại Nga

Sự phát triển nhanh chóng của Esports tại Nga là kết quả của nhiều động lực mạnh mẽ. Trong bối cảnh lượng người xem tăng mạnh và các đội tuyển Nga đạt thành tích quốc tế, nhiều doanh nghiệp lớn tăng cường đầu tư vào ngành.

Năm 2024, 33,7 triệu ruble đã được trao cho các đội trong trò chơi Warface. Cùng với đó, các thương hiệu lớn coi Esports là kênh hiệu quả để kết nối với giới trẻ, mở rộng tài trợ và tổ chức giải đấu. Yandex đã công bố thành lập đội tuyển Esports riêng vào năm 2025, trong khi Astrum Entertainment nhiều lần phối hợp với các tập đoàn viễn thông lớn tổ chức giải đấu.

Một động lực quan trọng khác là sự hòa nhập của Esports vào đời sống văn hóa. Năm 2024, thành phố Kazan đăng cai tổ chức sự kiện "Future Games", kết hợp giữa thể thao truyền thống và Esports. Theo Giám đốc dự án Igor Stolyarov, sự kiện quy tụ 116 quốc gia, thu hút 3,2 tỷ lượt xem - minh chứng cho sự thay đổi trong nhận thức không chỉ của giới trẻ mà còn của các gia đình.

Theo khảo sát của VTsIOM năm 2025, một nửa số người được hỏi vẫn chưa sẵn sàng coi Esports là "một môn thể thao thực sự", nhưng 4/10 người có quan điểm ngược lại. Thống kê này phản ánh rõ quá trình Esports đang bước ra khỏi phạm vi của một hoạt động ngách để dần trở thành một phần của văn hóa đại chúng.

Ngành Esports Nga cũng đang phát triển nhanh về hạ tầng, với sự ra đời của các nền tảng tổ chức và điều hành giải đấu. Những nền tảng này kết nối người chơi, nhà phát triển và khán giả, bảo đảm toàn bộ quy trình, từ thông báo giải đấu, đăng ký, thi đấu, phát sóng đến chia sẻ doanh thu.

Nhờ đó, thị trường được củng cố, tạo môi trường ổn định cho các giải đấu Esports trong nước. Cùng với đó, ngành câu lạc bộ Esports cũng tăng trưởng mạnh, tăng 13% trong năm 2024, đạt quy mô hơn 26 tỷ ruble. Các câu lạc bộ này mang đến không gian luyện tập cho các đội nghiệp dư, tổ chức giải đấu địa phương và giúp người mới có cơ hội thể hiện.

Rào cản phát triển và nỗ lực tháo gỡ

Lĩnh vực thể thao điện tử tại Nga vẫn đang trong giai đoạn định hình về thể chế. Dù đã được công nhận là môn thể thao chính thức từ năm 2016, nhưng khuôn khổ pháp lý cho lĩnh vực này vẫn đang tiếp tục được hoàn thiện.

Để ngành công nghiệp này phát triển năng động và lâu dài, cần có nguồn đầu tư đáng kể. Mặc dù tốc độ tăng trưởng cao, giới đầu tư vẫn thận trọng khi đầu tư vào đây.

Bên cạnh những thách thức về đầu tư, một hướng đi bền vững khác đang được chú trọng là phát triển nguồn nhân lực và hệ thống giáo dục cho Esports.

Năm 2023, Trường Kinh tế Cao cấp (HSE) đã ký thỏa thuận với Skolkovo, Skoltech và Liên đoàn Esports Nga nhằm thành lập Trung tâm Nghiên cứu công nghệ trò chơi - bước tiến quan trọng cho thấy ngành đang đi vào quỹ đạo hệ thống, đòi hỏi đào tạo nhân lực bài bản và lâu dài, thay vì dựa vào các cá nhân tự học.

Nếu trước đây, con đường đến với Esports chủ yếu là tự học và tự luyện tập, thì nay đã hình thành một hệ thống giáo dục hoàn chỉnh. Các khóa học trực tuyến, câu lạc bộ và chương trình huấn luyện giúp người chơi, huấn luyện viên và chuyên viên tương lai phát triển kỹ năng từ chiến thuật, tâm lý đến quản lý đội nhóm.

Một số trường đại học Nga đã mở chương trình đào tạo chuyên biệt: Đại học Thể dục, Thể thao, Thanh niên và Du lịch Nga đào tạo cử nhân Huấn luyện thể thao cho Esports và Thạc sĩ Chuyển đổi số trong thể thao. Đại học Thể dục Thể thao Ural (UralGUFK) đào tạo Quản lý thể thao điện tử...

Các liên đoàn Esports khu vực hoạt động tại hầu hết các vùng, không chỉ tổ chức các giải đấu học đường, mà còn xây dựng hệ thống thu hút thanh thiếu niên tham gia rộng rãi, phát hiện tài năng và kết nối giữa nhà trường - câu lạc bộ - chính quyền.

An Bình (Theo RBK)