Thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật

Sáng 14/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật, với 432/448 tổng số đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành.

Trước đó, báo cáo tiếp thu, giải trình dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật đã chỉnh sửa 31 điều, bổ sung 11 Điều mới, bãi bỏ 23 Điều. 

Về công bố hợp quy, một số ý kiến đề nghị bỏ quy định về công bố hợp quy để giảm thiểu tối đa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, chi phí cho doanh nghiệp, tránh chồng chéo với các luật chuyên ngành, phù hợp thông lệ quốc tế, đường lối chủ trương của Đảng, Nhà nước về chuyển dần từ tiền kiểm sang hậu kiểm. 

Ý kiến khác đề nghị không bãi bỏ mà chỉ điều chỉnh nội dung, thủ tục công bố hợp quy theo hướng rà soát, cập nhật hệ thống tiêu chuẩn nhanh, hài hòa với quy chuẩn quốc tế; điện tử hoá quy trình công bố hợp quy. 

Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, theo kinh nghiệm quốc tế, các nước trên thế giới tuy có sử dụng nhiều thuật ngữ khác nhau như “công bố sự phù hợp”, “tự công bố sự phù hợp”, “công bố sản phẩm”, “công bố việc tuân thủ” nhưng nội hàm đều là hành động tuyên bố, thông báo, cam kết của doanh nghiệp về sản phẩm, hàng hóa (SPHH) do mình cung cấp, phù hợp với các chỉ tiêu, yêu cầu kỹ thuật bắt buộc áp dụng do cơ quan nhà nước ban hành, nhất là đối với SPHH có rủi ro đối với sức khỏe con người, an toàn và môi trường.

Các dấu hiệu nhận biết như CE (châu Âu), hay dấu hiệu chứng nhận đối với thực phẩm, dược phẩm của FDA (Hoa Kỳ) về bản chất là dấu hiệu thể hiện việc đã công bố hợp quy, được gắn lên SPHH, để người tiêu dùng dễ nhận biết. 

Theo quy định pháp luật hiện hành, thủ tục công bố hợp quy bao gồm hai bước: Đánh giá sự phù hợp đối tượng của công bố hợp quy với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng lập hồ sơ công bố hợp quy; đăng ký bản công bố hợp quy tại cơ quan chuyên ngành do Bộ quản lý ngành, lĩnh vực và Ủy ban nhân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ định (cơ quan chuyên ngành). 

Bản chất, đánh giá hợp quy là việc xác định SPHH có phù hợp với đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý quy định trong quy chuẩn kỹ thuật được áp dụng hay không. Đây là bằng chứng khoa học, cơ sở pháp lý kỹ thuật để cơ quan quản lý nhà nước thực hiện thanh tra, kiểm tra, giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm về chất lượng SPHH; tạo niềm tin cho người tiêu dùng; phù hợp với yêu cầu cơ bản của các Thoả thuận thừa nhận lẫn nhau (MRA) kết quả đánh giá sự phù hợp trong khuôn khổ hợp tác APEC, ASEAN, EVFTA, CPTPP…; đồng thời, quy định này cũng hoàn toàn phù hợp thông lệ quốc tế (tiêu chuẩn ISO 17050-1).

Việc công bố hợp quy là biện pháp, công cụ cần thiết, quan trọng bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước, bảo vệ người tiêu dùng, nâng cao thương hiệu của doanh nghiệp, không phải là thủ tục hành chính, không nên loại bỏ. Còn đăng ký đăng ký bản công bố hợp quy là thủ tục hành chính để thông báo với cơ quan quản lý.

Để giảm thiểu tối đa thủ tục hành chính, để khắc phục phát sinh sự trùng lắp trong hoạt động đánh giá sự phù hợp, gây tốn kém chi phí cho doanh nghiệp (do vừa phải tuân thủ quy định về công bố hợp quy theo Luật TC&QCKT, vừa phải thực hiện theo yêu cầu của luật chuyên ngành), dự thảo Luật đã quy định mở rộng việc sử dụng các kết quả đánh giá sự phù hợp làm cơ sở cho hoạt động công bố hợp quy (khoản 1 Điều 48); miễn thực hiện công bố hợp quy đối với SPHH đáp ứng đầy đủ các yêu cầu quản lý chất lượng theo quy định của pháp luật chuyên ngành (khoản 1a Điều 48) để doanh nghiệp chỉ tuân thủ một quy trình, thay vì phải thực hiện hai quy trình như hiện nay. 

Đồng thời, để giảm thiểu tối đa thủ tục hành chính, chi phí cho doanh nghiệp, đẩy mạnh số hóa thủ tục đăng ký bản công bố hợp quy: dự thảo Luật đã chỉnh lý quy định về đăng ký hợp quy theo hướng tối giản, tổ chức, cá nhân chỉ cần thông báo công bố hợp quy trên cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng (khoản 2 Điều 45). 

Ngoài nội dung trên, Luật vừa thông qua cũng điều chỉnh trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định, ban hành quy chuẩn kỹ thuật. Theo đó, thẩm quyền thẩm định quy chuẩn kỹ thuật giao cho các cơ quan ban hành quy chuẩn Việt Nam theo đề nghị của Chính phủ.

Luật cũng quy định về thay thế, bãi bỏ quy chuẩn kỹ thuật nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đảm bảo một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính, tăng tính linh hoạt trong quản lý nhà nước, tiết giảm thời gian thẩm định, ban hành.

Thu Giang