Thử nghiệm có kiểm soát lĩnh vực ngân hàng, mở đường pháp lý hướng đến kinh tế số

Ngày 1/7, tại Hà Nội, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức Tọa đàm "Triển khai Nghị định 94/2025/NĐ-CP" về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng. Chương trình nằm trong khuôn khổ dự án hỗ trợ kỹ thuật do Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) tài trợ, được Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) quản lý.

Tạo hành lang pháp lý cho đổi mới

Nghị định 94/2025/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 29/4/2025, là văn bản pháp lý đầu tiên tại Việt Nam quy định cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng. Cơ chế này tạo môi trường cho các tổ chức thử nghiệm các sản phẩm, mô hình, công nghệ tài chính mới trong điều kiện thực tế nhưng có sự giám sát chặt chẽ từ cơ quan quản lý.

Phát biểu tại Tọa đàm, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cho biết, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách đẩy mạnh ứng dụng, phát triển KHCN; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; chủ động, tích cực tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0, trong đó ban hành khung thể chế thử nghiệm có kiểm soát đối với các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới.

Thời gian qua, trước những cơ hội và thách thức mà cuộc CMCN 4.0 mang lại, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách; trong đó có "Bộ tứ chiến lược", gồm: Đột phá, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết số 57-NQ/TW); hội nhập quốc tế trong tình hình mới (Nghị quyết 59-NQ/TW); xây dựng và thực thi pháp luật (Nghị quyết số 66-NQ/TW); phát triển kinh tế tư nhân (Nghị quyết 68-NQ/TW) để đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên mới.

Với vai trò huyết mạch của nền kinh tế, phát triển khoa học, công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số luôn là động lực then chốt giúp ngành Ngân hàng tăng tốc bền vững, nâng cao chất lượng dịch vụ. Thời gian qua, ngành Ngân hàng đã tích cực, chủ động trong triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong chuyển đổi số, đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế, thể hiện trên các mặt từ thể chế, hạ tầng đến sản phẩm, dịch vụ… Đến nay, có gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng; giá trị thanh toán không dùng tiền mặt năm 2024 gấp 25 lần GDP.

Theo lãnh đạo NHNN, kết quả này sẽ càng được nhân rộng trong thời gian tới khi Nghị định 94 chính thức được ban hành và có hiệu lực. 

"Có lẽ đây là Sandbox (Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát) đầu tiên của Việt Nam. Theo Nghị định 94, có 3 giải pháp được xem xét tham gia Cơ chế thử nghiệm gồm: Chấm điểm tín dụng, Chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API), Cho vay ngang hàng (P2P Lending). Trong quá trình triển khai Nghị định, NHNN sẽ tiếp tục rà soát, cập nhật các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới trong lĩnh vực ngân hàng để đánh giá và đề xuất mở rộng các giải pháp tham gia Cơ chế thử nghiệm", Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Đặc biệt, Phó Thống đốc cho biết, vừa qua, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Nghị quyết nêu rõ, Trung tâm tài chính quốc tế là khu vực có ranh giới địa lý xác định do Chính phủ thành lập đặt tại TP. Hồ Chí Minh và TP. Đà Nẵng tập trung hệ sinh thái đa dạng các dịch vụ tài chính và dịch vụ hỗ trợ.

Trên cơ sở đó, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng đề nghị, các đơn vị chuyên môn của NHNN cần xác định rõ tinh thần trong Nghị định, xác định các dịch vụ, bản chất, điều kiện, thủ tục và thời gian… để các đơn vị, doanh nghiệp Fintech tham gia. Các đơn vị của NHNN, các Bộ, ngành tiếp tục phối hợp NHNN triển khai Nghị định để các doanh nghiệp khi tham gia được xem xét nhanh chóng hồ sơ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia, góp phần cung ứng các dịch vụ tài chính tiện ích cho khách hàng.

Đối tác quốc tế ủng hộ và kỳ vọng

Ông Ron H.Slangen - Phó Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam cho rằng: Hệ thống tài chính tại Việt Nam đang chuyển đổi mạnh mẽ dưới tác động của các công nghệ như điện toán đám mây, dữ liệu lớn, open API, Blockchain và trí tuệ nhân tạo. ADB ủng hộ mạnh mẽ Nghị định 94 vì tin rằng đây là công cụ thúc đẩy tài chính toàn diện, thân thiện với khí hậu và tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới công nghệ tài chính.

Còn Đại sứ Thụy Sĩ tại Việt Nam Thomas Gass khẳng định, Thụy Sĩ đã là một đối tác kiên định và đáng tin cậy của Việt Nam trong việc phát triển ngành tài chính trong nhiều năm. Với sáng kiến fintech này, Thụy Sĩ tái khẳng định và làm sâu sắc thêm mối quan hệ đối tác đó. Mục tiêu chung của chúng tôi là giúp Việt Nam xây dựng một hệ thống tài chính kiên cường, đổi mới và dễ tiếp cận cho tất cả mọi người. Điều này là cần thiết không chỉ cho sự ổn định kinh tế mà còn để thúc đẩy cơ hội và sự thịnh vượng trong toàn xã hội, chứ không chỉ giới hạn ở các công ty lớn.

"Thụy Sĩ vẫn cam kết hỗ trợ hành trình này của Việt Nam và sẽ tiếp tục ủng hộ các thông lệ tốt nhất, thúc đẩy đổi mới và đầu tư vào các mối quan hệ đối tác mang lại tác động lâu dài, ông Thomas Gass khẳng định.

Theo lãnh đạo NHNN, trong giai đoạn tới, việc triển khai cơ chế thử nghiệm có kiểm soát sẽ tiếp tục được cập nhật, điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn, đồng thời gắn kết chặt chẽ với mục tiêu phát triển kinh tế số quốc gia và các mục tiêu về tài chính toàn diện.

Dưới tác động của CMCN 4.0, ngành ngân hàng không chỉ đối diện với áp lực thay đổi mà còn đứng trước cơ hội định hình lại toàn bộ hệ sinh thái tài chính. Việc tạo điều kiện thử nghiệm công nghệ tài chính một cách có kiểm soát là bước đi kịp thời, giúp Việt Nam không bị tụt hậu trong xu hướng số hóa toàn cầu.

Anh Minh