Thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí và điều chỉnh hoạt động báo chí trên không gian mạng

Chiều 23/10, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở Tổ về dự án Luật Báo chí (sửa đổi).

Giảm tải 'giấy phép con' trong cấp thẻ nhà báo

Góp ý về quy định cấp, đổi, thu hồi thẻ nhà báo, đại biểu Tạ Thị Yên (Đoàn Điện Biên) cho rằng, dự thảo Luật quy định, người được cấp thẻ lần đầu phải có thời gian công tác liên tục từ 2 năm trở lên và "đã qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp" do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức, là chưa thật sự phù hợp.

Theo đại biểu, mục tiêu của quy định nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo là đúng, nhưng xét về cải cách thủ tục hành chính và chủ trương cắt giảm “giấy phép con, chứng chỉ” của Chính phủ thì quy định này chưa thật sự cần thiết.

"Hiện nay, việc xét cấp thẻ nhà báo đã có hệ thống tiêu chí khá chặt chẽ. Người được xét phải có thời gian công tác báo chí và được cơ quan báo chí công tác đề nghị, có trình độ chuyên môn phù hợp và cơ quan chủ quản xác nhận. Các điều kiện đầu vào của người làm báo cũng đã được kiểm soát thông qua tiêu chuẩn tuyển dụng, bằng cấp, có quá trình đào tạo chuyên ngành. Nếu bổ sung thêm yêu cầu bắt buộc phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp mới được xét cấp thẻ nhà báo, tạo thêm lớp thủ tục hành chính mới, không khác một loại 'giấy phép con', làm phát sinh chi phí, thời gian, thủ tục cho người làm báo", đại biểu Tạ Thị Yên thẳng thắn nói.

Đại biểu Tạ Thị Yên cho rằng, từ năm 2021 đến nay, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Nội vụ rà soát, cắt bỏ các chứng chỉ không cần thiết nhằm giảm các gánh nặng hành chính cũng như tiết kiệm nguồn lực xã hội. Trong bối cảnh đó, việc bổ sung thêm 1 loại chứng chỉ mới - dù là bồi dưỡng, cũng khó nhận được sự đồng thuận từ thực tiễn. 

Do đó, đại biểu Tạ Thị Yên đề nghị, Cơ quan soạn thảo nghiên cứu xem xét lại, không quy định bắt buộc nội dung này, thay vào đó là cập nhật kiến thức, đạo đức nghề nghiệp thông qua các buổi tọa đàm, sinh hoạt chuyên đề...

Thẻ nhà báo nên dành cho người tác nghiệp trực tiếp

Đại biểu Phạm Thị Minh Huệ (Cần Thơ) thống nhất cao với sự cần thiết ban hành Luật Báo chí (sửa đổi) nhằm tăng cường công tác quản lý hoạt động báo chí, nâng cao chất lượng người làm báo, thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí và điều chỉnh hoạt động báo chí trên không gian mạng phù hợp với thực tiễn.

Tuy nhiên, đại biểu Phạm Thị Minh Huệ đề nghị Cơ quan soạn thảo làm rõ phần giải thích từ ngữ để bảo đảm áp dụng thống nhất, tránh gây hiểu nhầm giữa các loại hình báo chí. Việc giải thích khái niệm "báo chí" nên mang tính khái quát, còn các loại hình cụ thể như báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử cần được quy định riêng, rõ ràng để tránh trùng lặp.

Bên cạnh đó, nội dung liệt kê về hoạt động báo chí cần được rà soát, bổ sung để phản ánh toàn diện các hoạt động thực tiễn của cơ quan báo chí; chỉnh sửa một số cách diễn đạt cho phù hợp, như việc quy định "báo chí có nhiệm vụ, quyền hạn" là chưa chính xác về mặt ngữ nghĩa, cần điều chỉnh để thống nhất với các quy định về vị trí, chức năng, nhiệm vụ của báo chí. 

Đồng thời, làm rõ khái niệm "đơn vị sự nghiệp công" trong quy định "cơ quan báo chí hoạt động theo loại hình đơn vị sự nghiệp công lập hoặc đơn vị sự nghiệp công", vì hiện chưa có văn bản pháp luật nào quy định cụ thể về loại hình này.

Về quy định cấp phép và thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, đại biểu Phạm Thị Minh Huệ cho rằng, cần bổ sung quy định cụ thể đối với trường hợp cơ quan chủ quản không ra quyết định thành lập cơ quan báo chí sau khi được cấp phép; đồng thời nghiên cứu kế thừa quy định của Luật Báo chí năm 2016 để bảo đảm tính rõ ràng và khả thi. Cùng với đó, quy định về thay đổi nội dung trong giấy phép hoạt động báo chí cần được xem xét kỹ về chủ thể đề nghị, bảo đảm có ý kiến của cơ quan chủ quản để tránh mâu thuẫn với quy định hiện hành.

Đồng quan điểm, đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh (Đoàn Cần Thơ) đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát phần giải thích từ ngữ, bảo đảm cách gọi các loại hình báo chí được thống nhất, rõ nghĩa và phù hợp với thực tiễn, tránh chỗ dùng "báo chí in" không phù hợp với các khái niệm khác; đồng thời biên tập gọn, tránh trùng lặp nội dung giữa các điểm, khoản về các hành vi bị nghiêm cấm.

Về khoản thu từ quảng cáo, tài trợ hoặc người có nhu cầu đăng tin, bài, đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh đề xuất giao trách nhiệm cho Chính phủ hoặc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có hướng dẫn cụ thể để hạn chế trường hợp báo chí lợi dụng quy định pháp luật gây áp lực lớn đối với doanh nghiệp, tổ chức kinh tế.

Về cơ quan đại diện, phóng viên thường trú, nhất trí với quy định dự thảo Luật, tuy nhiên, cơ quan báo chí có trách nhiệm thông báo đến UBND cấp tỉnh nơi đặt văn phòng đại diện/cơ quan thường trú trước 10 ngày trước khi hoạt động.

Về quy định nghĩa vụ nhà báo (Điều 28), đại biểu cho rằng cần tách thành 2 nhóm: Những việc phải thực hiện và những việc không được làm. Bày tỏ băn khoăn với quy định cấp thẻ nhà báo cho các nhà báo chuyển sang công tác quản lý, giảng dạy hoặc công tác hội, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc kỹ để quy định chặt chẽ hơn, theo hướng thẻ nhà báo nên dành cho người tác nghiệp trực tiếp; việc cấp cho lĩnh vực khác có thể dẫn đến lợi dụng thẻ và không phù hợp với quy định về hoạt động báo chí.

Về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện

Thượng tọa Thích Đức Thiện (Đoàn Điện Biên) nêu, thực tế, hiện có nhiều thông tin giả, tin xấu, độc hại vẫn xuất hiện trên các nền tảng số xuyên biên giới, vì vậy, cần quy định cụ thể, nghiêm khắc về cam kết và trách nhiệm quản hoạt động báo chí trên không gian mạng, nhất là đối với các nền tảng số trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, Cơ quan soạn thảo xem xét kỹ khái niệm các loại hình báo chí để trùng lặp hoặc bỏ sót, bảo đảm thống nhất với các văn bản pháp luật khác.

Trong bối cảnh quảng cáo giảm, báo chí truyền thống gặp khó khăn về tài chính, Nhà nước cần tiếp tục đầu tư cho các cơ quan báo chí, nhất là các cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, nhằm bảo đảm báo chí thực hiện tốt chức năng định hướng, dẫn dắt dư luận và truyền thông chính sách.

Nhiều đại biểu cơ bản thống nhất với việc bổ sung các quy định về "cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện". Tuy nhiên, đại biểu đề nghị tiếp tục nghiên cứu, làm rõ nội hàm, tiêu chí xác định và cơ chế đặc thù tài chính của các cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện.

Có ý kiến cho rằng ngoài 6 cơ quan báo chí được xác định theo Quyết định 362/QĐ-TTg ngày 3/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, cần cân nhắc bổ sung cơ quan báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện ở một số địa phương hoặc một số đơn vị đã xây dựng được uy tín, có vị trí nhất định trong hoạt động báo chí.

Hải Liên