Tín dụng ngân hàng 'tiếp sức' sản phẩm OCOP vươn xa

Đó một nội dung được các đại biểu trao đổi tại Tọa đàm "Tiếp sức sản phẩm OCOP vươn xa" do Thời báo Ngân hàng tổ chức ngày 12/7, tại Hà Nội.

Hơn 70% là được đánh giá 3 sao

Ngày 7/5/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 490/QĐ-TTg Chương trình mỗi xã một sản phẩm - Chương trình OCOP giai đoạn 2018-2020. Đây là chính sách tổng thể cấp quốc gia đầu tiên về OCOP. Đến ngày 1/8/2022, Chương trình OCOP giai đoạn 2021-2025 tiếp tục được ban hành kèm theo Quyết định số 919/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Ông Đào Đức Huấn, Trưởng phòng OCOP, Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẳng định: Chương trình OCOP vô cùng có ý nghĩa về mặt chính sách và hiệu quả kinh tế.

Đến thời điểm hiện tại, sự đón nhận của địa phương đối với chương trình rộng khắp khi được triển khai ở 63/63 tỉnh, thành với hơn 600 đơn vị cấp huyện, hơn 80% đơn vị cấp xã. Đây là chính sách có tác động rất lớn đến phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian vừa qua.

Còn trên khía cạnh thực tế, tính đến tháng 6/2024, cả nước có 13.368 sản phẩm, con số sản phẩm hàng tháng đều tăng, cơ cấu sản phẩm cũng có sự thay đổi, trong đó có hơn 70% là được đánh giá 3 sao, khoảng 26% được đánh giá 4 sao còn lại là sản phẩm 5 sao.

Theo khảo sát, đánh giá tác động của Chương trình đối với kinh tế hàng năm, đánh giá trên 4 khía cạnh chính. Một trong những tác động nổi trội nhất đó là thay đổi hiện trạng sản xuất của sản phẩm OCOP, đó là thay đổi về tư duy và quy trình sản xuất của các chủ thể OCOP. Ví dụ trên gần 2000 chủ thể là hợp tác xã có sản phẩm OCOP, nghĩa là phải chuyển đổi từ kinh doanh đơn thuần sang sản xuất sản phẩm; các chuỗi sản phẩm OCOP ngày càng được liên thông qua liên kết vùng. Tính đến hết năm 2023, 34,6% các chủ thể đã có vùng nguyên liệu của mình. Đây là yếu tố tác động mạnh đến việc hình thành chuỗi liên kết.

Tiếp đến là sự thay đổi về chất lượng sản phẩm. Trong 4 năm gần đây có sự "nở rộ" của các sản phẩm OCOP trên thị trường và có những thảy đổi về bao bì, chất lượng… Đây là sự thay đổi rất mạnh so với quy mô của các chủ thể và đặc biệt kể cả trong giai đoạn 2020-2022 bị tác động rất mạnh của COVID-19.

Bà Hoàng Thanh Nhàn, Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng khẳng định: Dòng vốn ngân hàng trở thành chất xúc tác quan trọng góp phần thay đổi tư duy trong sản xuất của người dân, hợp tác xã, từng bước chuyển đổi từ quy mô nhỏ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị theo tiêu chuẩn, quy chuẩn, có truy xuất nguồn gốc và theo nhu cầu thị trường; phát triển thế mạnh của địa phương, đưa sản phẩm OCOP ngày càng vươn xa, không chỉ ở thị trường trong nước mà còn xuất khẩu.

Tuy đạt được những kết quả tích cực, nhưng việc phát triển sản phẩm OCOP còn nhiều rào cản và chưa thực sự đảm bảo tính bền vững. Số lượng phát triển nhanh song chất lượng thì các sản phẩm OCOP vẫn còn nhiều hạn chế; cơ chế chính sách chưa đồng bộ, thiếu sự liên kết giữa sản xuất và cung ứng…

Cần cơ chế chính sách đồng bộ gỡ vướng để vương xa hơn

Ông Chu Ngọc Quý, Phó Trưởng Ban Khách hàng cá nhân, Agribank cho hay: Với vai trò là ngân hàng thương mại Nhà nước thực hiện sứ mệnh tam nông, trong những năm qua, Agribank luôn đồng hành, hỗ trợ khách hàng trong việc tư vấn, hỗ trợ, đáp ứng nhu cầu vốn kinh doanh đối với khách hàng trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn nói chung, các khách hàng sản xuất, kinh doanh sản phẩm OCOP nói riêng.

Hiện nay, các khách hàng sản xuất, kinh doanh sản phẩm OCOP có thể vay vốn không có đảm bảo bằng tài sản với mức vay lên tới 1 tỷ đồng (đối với hợp tác xã, chủ trang trại), hoặc tối đa 80% dự án, phương án sản xuất kinh doanh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp (đối với doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao)...

Đặc biệt, Agribank có chương trình cho vay đối với khách hàng sản xuất kinh doanh sản phẩm OCOP có quy mô chương trình 2.000 tỷ đồng; đối tượng khách hàng là khách hàng vay vốn đầu tư sản xuất kinh doanh sản phẩm OCOP thuộc các nhóm sản phẩm; lãi suất cho vay ngắn hạn, trung, dài hạn đối với sản phẩm OCOP từ 3-5 sao thấp hơn tối đa 2,0%/năm. Chương trình mới triển khai 26/1/2024 đến nay có 28/171 chi nhánh triển khai, doanh số cho vay đạt 101 tỷ đồng.

"Tuy nhiên trong quá trình triển khai, ngân hàng cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc khi cho vay đối với khách hàng sản xuất kinh doanh sản phẩm OCOP như các khách hàng cá nhân, hộ kinh doanh sản xuất sản phẩm OCOP thường có quy mô nhỏ, việc áp dụng kỹ thuật mới, công nghệ tiên tiến còn hạn chế dẫn tới khách hàng thường ít có nhu cầu vay vốn. Hiện tại, hợp tác xã là đối tượng được cấp chứng nhận OCOP, tuy nhiên trong quá trình vay vốn có phát sinh như giấy chứng nhận OCOP được cấp cho các hợp tác xã, do đó các thành viên của hợp tác xã không được cấp giấy chứng nhận OCOP riêng, dẫn tới khó khăn trong việc vay vốn để sản xuất của từng thành viên; các đơn vị còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận với thị trường", đại diện Agribank nói.

Với ngân hàng, việc cấp vốn hay lãi suất, hoặc chương trình cho nông nghiệp không phải là vấn đề nhưng lại chưa có gói tín dụng đặc thù cho các khách hàng triển khai các sản phẩm OCOP. Dịch vụ tín dụng chưa đa dạng, chưa gắn với từng sản phẩm đặc thù, vùng miền địa phương. Cùng với đó, công tác tư vấn, hướng dẫn giữa ngân hàng và khách hàng về phương án kinh doanh, quản lý dòng tiền, bảo đảm tiền vay còn có vấn đề. Ngoài ra, phương thức cho vay như theo hạn mức hiện nay chưa phù hợp bởi đặc thù OCOP liên quan đến tính mùa vụ, vùng miền, nơi tiêu thụ…

"Để triển khai các chương trình OCOP hiệu quả hơn, rất cần các cơ chế chính sách đồng bộ, vì vậy cần xem xét, đánh giá, tổng kết để điều chỉnh phù hợp, cũng như nâng cao sự phối hợp của cơ quan quản lý trung ương và địa phương. Riêng với ngành Ngân hàng cũng cần đưa ra các chính sách đồng bộ với các chính sách khác", ông Phạm Trường Giang nói.

Để chương trình OCOP đạt hiệu quả và phát triển bền vững, các chuyên gia khẳng định, cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó hành lang pháp lý phải đi trước một bước. Các ngân hàng, tổ chức tín dụng cần tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân tiếp cận nguồn tín dụng với lãi suất ưu đãi. Với các chủ thể OCOP, yêu cầu của thị trường, của kinh tế hàng hóa đã và đang đặt ra những đòi hỏi cho các chủ thể OCOP phải luôn có sự cải tiến mẫu mã sản phẩm, để phù hợp với tâm lý, thị hiếu người tiêu dùng. Bên cạnh đó, cần có sự vào cuộc của hoạt động truyền thông - báo chí nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, cơ quan, tổ chức về tầm quan trọng của chương trình OCOP, nâng cao ý thức của mọi người trong việc phát triển kinh tế nông thôn bền vững và bảo vệ môi trường.

Anh Minh