Trình Chính phủ định hướng thu hút ODA, vốn vay ưu đãi giai đoạn 2026-2030 trong quý IV/2025

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về ODA và vốn vay ưu đãi, nêu yêu cầu trên trong cuộc họp với các đối tác phát triển của Việt Nam, diễn ra chiều 12/9 tại Trụ sở Chính phủ.

Tham dự cuộc họp có lãnh đạo các bộ, ngành là thành viên của Ban Chỉ đạo quốc gia về ODA và vốn vay ưu đãi; lãnh đạo 6 ngân hàng phát triển: Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc (KEXIM), Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) và Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW); đại diện Đại sứ quán Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Liên minh châu Âu và Liên Hợp Quốc tại Việt Nam.

Trên cơ sở định hướng nêu trên, Phó Thủ tướng giao lãnh đạo Bộ Tài chính định kỳ tổ chức các đoàn liên ngành làm việc với các đối tác phát triển, từ khâu xác định các dự án hợp tác cho đến quá trình chuẩn bị, triển khai các dự án nhằm kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc để xử lý ngay hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý kịp thời, bảo đảm tiến độ, hiệu quả các dự án sử dụng vốn vay nước ngoài.

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đề nghị các đối tác phát triển tiếp tục hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực từ khâu xác định dự án đến triển khai thực hiện; lắng nghe và phối hợp với phía Việt Nam để hài hoà hoá thủ tục giữa hai bên, trong đó có thủ tục nội bộ, cam kết vốn, yêu cầu về mức độ chi tiết của hồ sơ từ phía các nhà tài trợ để đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị và triển khai các dự án.

Trong bối cảnh Việt Nam vừa triển khai mô hình chính quyền hai cấp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đề nghị các nhà tài trợ có các dự án viện trợ không hoàn lại để hỗ trợ các địa phương Việt Nam nâng cao năng lực trong việc thực hiện các dự án ODA và vốn vay ưu đãi.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các bộ, ngành Trung ương phải có hướng dẫn, tập huấn nâng cao năng lực cho địa phương triển khai những nhiệm vụ phân cấp từ Trung ương xuống địa phương, trong đó có lĩnh vực sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi.

Theo Bộ Tài chính, trong giai đoạn 2021-2025, trung bình mỗi năm Việt Nam huy động được từ 800 triệu đến 1 tỷ USD vốn ODA và vốn vay ưu đãi, trừ năm 2022 bị sụt giảm đáng kể do ảnh hưởng của dịch COVID-19.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã huy động được gần 450 triệu USD vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài và dự kiến từ nay đến cuối năm 2025 có thể huy động thêm khoảng 370 triệu USD.

Nhìn chung, trong giai đoạn 2021-2025, kết quả giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài thấp hơn nhiều so với kế hoạch vốn được giao. Tổng số giải ngân ODA của cả giai đoạn 2021-2024 đạt khoảng 66.528 tỷ đồng, bằng 22% tổng số kế hoạch vốn đầu tư công được giao đầu kỳ và bằng 44,9% tổng số vốn kế hoạch Thủ tướng Chính phủ đã giao sau điều chỉnh.

Trong 8 tháng năm 2025, các cơ quan Trung ương và địa phương giải ngân được 3.592,68 tỷ đồng, bằng 15,34% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao (là 23.416,48 tỷ đồng).

Bộ Tài chính cho biết nhu cầu huy động nguồn vốn vay nước ngoài của Việt Nam rất lớn trong năm 2025 và giai đoạn tới để thực hiện các công trình, dự án lớn có tính chất lan tỏa, xoay chuyển tình thế. Riêng giai đoạn 2025-2027, Việt Nam dự kiến huy động khoảng 2.218,3 nghìn tỷ đồng.

Để đẩy nhanh tiến độ các dự án ODA, Việt Nam đã nỗ lực cải thiện hành lang pháp lý như bỏ khâu đề xuất dự án phải trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và dự kiến thay bằng khâu đề xuất khoản vay với yêu cầu cung cấp thông tin giản lược nhằm rút ngắn thời gian từ khâu chuẩn bị dự án đến đàm phán, ký kết điều ước quốc tế/thoả thuận vay vốn.

Đồng thời, phân cấp thẩm quyền và thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư/thực hiện dự án; đơn giản hóa trình tự thủ tục phê duyệt chủ trương thực hiện dự án sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại; giảm thủ tục điều chỉnh thời gian bố trí vốn đối với dự án ODA, vốn vay ưu đãi với quy định thời gian bố trí vốn bằng thời hạn giải ngân (bao gồm cả thời gian gia hạn) tại thỏa thuận vay nước ngoài.

Việt Nam cũng đơn giản quy định về thẩm định nguồn vốn khi quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi, chỉ cần có thư quan tâm hoặc văn bản cam kết tài trợ của nhà tài trợ nước ngoài; cho phép giải ngân độc lập kế hoạch vốn cấp phát và kế hoạch vốn vay lại, không ràng buộc việc phải giải ngân đồng thời theo tỉ lệ cấp phát/cho vay lại ODA; bổ sung hướng dẫn trong trường hợp dừng sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi.

Trong lĩnh vực đấu thầu, phân quyền cho Chính phủ quyết định việc áp dụng theo quy định của nhà tài trợ nước ngoài trong trường hợp quy định của nhà tài trợ nước ngoài về mua sắm, đấu thầu khác hoặc chưa quy định tại pháp luật của Việt Nam.

Rút ngắn thời gian triển khai và hài hòa thủ tục với nhà tài trợ bằng quy định cho phép các hoạt động đấu thầu trước được thực hiện trước khi ký điều ước quốc tế, thỏa thuận vay nước ngoài.

Mới đây nhất, Chính phủ ban hành Nghị định số 242/2025/NĐ-CP thay thế Nghị định số 114/2021/NĐ-CP và Nghị định số 20/2023/NĐ-CP, với một số điểm đổi mới đáng chú ý như tạo hành lang pháp lý cho doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi; đơn giản hóa quy trình tiếp nhận vốn ODA viện trợ không hoàn lại.

Nghị định mới cũng cập nhật các thay đổi đã được quy định tại Luật Đầu tư công sửa đổi ban hành năm 2024 (bỏ khâu đề xuất dự án, đơn giản hóa quy định về thẩm định nguồn vốn, phân cấp, phân quyền quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư các dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài,...).

Với việc sáp nhật Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính, từ ngày 1/3/2025, Bộ Tài chính trở thành cơ quan đầu mối duy nhất quản lý nhà nước về vốn ODA và vốn vay ưu đãi.

Đối với việc quản lý nợ công, Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công để trình Chính phủ trình Quốc hội phê duyệt tại kỳ họp Quốc hội tháng 10/2025.

Dự thảo Luật đề xuất các sửa đổi phù hợp theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước và công ty con của doanh nghiệp nhà nước tiếp cận nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quy trình, thủ tục quản lý khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài,...

Triển khai Nghị quyết số 190/2025/QH15 ngày 19/02/2025 của Quốc hội, để đảm bảo tính kế thừa, liên tục trong việc triển khai các dự án sử dụng vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, Bộ Tài chính đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1655/QĐ-TTg ngày 04/8/2025 phê duyệt nguyên tắc sửa đổi tên cơ quan chủ quản, chủ dự án tại thỏa thuận vay nhân danh Chính phủ với các nhà tài trợ nước ngoài sau sáp nhập các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương, theo đó ủy quyền cho Lãnh đạo Bộ Tài chính ký các văn bản sửa đổi các thỏa thuận vay nhân danh Chính phủ với các nhà tài trợ về việc điều chỉnh tên cơ quan chủ quản, chủ dự án sau sắp xếp.

Hiện Bộ Tài chính đang tổng hợp ý kiến của các bộ, địa phương để có cơ sở trao đổi với các nhà tài trợ nước ngoài về nội dung này, đảm bảo tính kế thừa, liên tục trong việc triển khai dự án.

Về theo dõi, quản lý giải ngân nguồn vốn nước ngoài năm 2025 của các địa phương sau sáp nhập, Bộ Tài chính đã có công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc đôn đốc giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài năm 2025 của địa phương thực hiện sáp nhập.

Bộ Tài chính đề nghị các địa phương khẩn trương ổn định bộ máy tổ chức của các Ban quản lý dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, sớm hoàn thành các thủ tục giới thiệu mẫu chữ ký, đăng ký số tài khoản mới (nếu cần) và thực hiện các thủ tục ký các phụ lục điều chỉnh hợp đồng cho vay lại để tránh gián đoạn công tác giải ngân vốn nước ngoài.

Về điều chỉnh tỉ lệ cho vay lại áp dụng cho các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sau sáp nhập, Bộ Tài chính đã có công văn số 12976/BTC-QLN ngày 22/8/2025 gửi các địa phương về việc thông báo tỉ lệ cho vay lại vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ cụ thể cho tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương từ 01/7/2025 và được áp dụng cho năm ngân sách 2025.

Tại cuộc họp, đại diện các đối tác phát triển đánh giá cao thành tựu phát triển cũng như những cải cách mạnh mẽ của Việt Nam thời gian gần đây; đánh giá cao sự cầu thị của Chính phủ Việt Nam trong việc tổ chức đối thoại với các đối tác phát triển để hai bên hiểu và xích lại gần nhau hơn; khẳng định sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ Việt Nam trong giai đoạn phát triển sắp tới./.

Hải Minh