Văn hóa đối ngoại góp phần mạnh mẽ nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế

Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ về những kết quả của công tác hợp tác quốc tế về VHTTDL trong năm 2024, TS. Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) nhấn mạnh, công tác văn hóa đối ngoại đã tạo sự chuyển biến tích cực từ "giao lưu" sang "hợp tác". Với phương thức kết hợp chặt chẽ yếu tố "văn hóa" trong 3 trụ cột đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân, phát huy thế mạnh của cỗ xe tam mã văn hóa, thể thao và du lịch, các hoạt động đối ngoại, hợp tác quốc tế trong năm 2024 đã đạt một số kết quả nổi bật.

Văn hóa đối ngoại tạo sự chuyển biến tích cực từ "giao lưu" sang "hợp tác"

Xin bà cho biết, trong năm 2024, công tác văn hóa đối ngoại và hợp tác quốc tế về VHTTDL đã đạt được những kết quả gì nổi bật?

TS. Nguyễn Phương Hòa: Năm 2024 có thể coi là năm thành công của lĩnh vực văn hóa đối ngoại, hợp tác quốc tế về VHTTDL. Công tác văn hóa đối ngoại tạo sự chuyển biến tích cực từ "giao lưu" sang "hợp tác". Trong năm 2024, Bộ VHTT&DL đã tiến hành đàm phán, ký kết 11 văn kiện hợp tác quốc tế, cho phép các đơn vị thuộc Bộ ký kết 19 văn bản hợp tác với các đối tác nước ngoài, mở rộng quan hệ quốc tế đồng thời góp phần đưa các quan hệ song phương đi vào chiều sâu, thực chất.

Nhiều văn kiện được ký kết trước sự chứng kiến của lãnh đạo Đảng, Nhà nước thể hiện mức độ cam kết và sự tin cậy cao như các Chương trình hợp tác văn hóa với Pháp, Chile, Hungary, Romania, Ấn Độ, Hoa Kỳ... 

Đáng chú ý là kể từ năm 2024, hiệu quả thực hiện các cam kết quốc tế được đặt lên ưu tiên hàng đầu. Việc ký kết các văn kiện mang lại hiệu quả thực chất. Đơn cử như Chương trình hợp tác giữa 02 Bộ Văn hóa Việt Nam – Pháp đã mở ra cơ hội hợp tác thực chất với nhiều dự án cụ thể như dự án hỗ trợ ngành hoạt hình Việt Nam được phía Pháp tài trợ 160.000 Euro trong 2 năm 2024-2025, dự án xây dựng cơ sở dữ liệu về bối cảnh quay phim tại Việt Nam để thu hút các đoàn làm phim nước ngoài với ngân sách 52.000 Euro, dự án phát triển hệ sinh thái phát hành và quảng bá dòng phim nghệ thuật Á-Âu tại Việt Nam (ngân sách 100.000 euro)…

Quảng bá hình ảnh quốc gia, đẩy mạnh xúc tiến du lịch, đầu tư, thương mại

Năm 2024, các giá trị văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam tiếp tục hiện diện đậm nét trong các chuyến thăm nước ngoài của lãnh đạo Đảng, Nhà nước góp phần tăng cường tình hữu nghị giữa các nước anh em. Chương trình biểu diễn nghệ thuật của các nghệ sỹ, giảng viên hàng đầu Việt Nam từng học tập và đào tạo tại Trung Quốc nhân chuyến thăm chính thức của Chủ tịch Quốc hội đến CHND Trung Hoa tháng 4/2024, "Ngày Văn hóa Việt Nam" lần đầu tiên được tổ chức tại Mông Cổ nhân chuyến thăm chính thức Mông Cổ của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm (tháng 10/2024) chào mừng kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao là những dấu ấn về tình cảm hữu nghị giữa lãnh đạo và nhân dân Việt Nam với các nước bạn bè truyền thống, góp phần phát triển quan hệ với các nước một cách toàn diện trên nền tảng chia sẻ sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau.

Năm 2024, các hoạt động văn hóa đối ngoại phục vụ Thủ tướng Chính phủ còn có sự gắn kết với các hoạt động xúc tiến du lịch, đầu tư, thương mại... như tại Hàn Quốc tạo xung lực mới trong việc hiện thực hóa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Hàn Quốc; tại Lễ hội Du lịch Văn hóa Việt Nam tại Trung Quốc, góp phần đẩy mạnh hợp tác văn hóa, du lịch Việt Nam và Trung Quốc, mang lại hiệu quả thiết thực với phương châm "liên kết chặt chẽ; phối hợp nhịp nhàng; hợp tác sâu rộng; bao trùm, toàn diện; hiệu quả, phù hợp".

Chủ động giới thiệu văn hóa Việt Nam tại nước ngoài, quảng bá các giá trị văn hóa, lan tỏa sức mạnh mềm ra thế giới

Trong năm 2024, cùng với các chương trình phục vụ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ VHTT&DL đã tổ chức 11 các chương trình Tuần, Ngày Văn hóa, Lễ hội Văn hóa Du lịch Việt Nam ở nước ngoài, góp phần giới thiệu quảng bá đất nước, con người và nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, truyền tải thông điệp về các định hướng phát triển và hội nhập quốc tế của Việt Nam, tăng cường gắn kết tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và bạn bè các nước, đưa quan hệ của Việt Nam và các nước đi vào chiều sâu. Tiêu biểu phải kể đến chương trình "Những ngày Văn hóa Việt Nam tại Liên bang Nga" do Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng chủ trì với hàng loạt hoạt động biểu diễn nghệ thuật, triển lãm, chiếu phim, chương trình giới thiệu du lịch Việt Nam... tại thủ đô Moscow, cố đô St. Petersburg và thành phố Ulyanovsk vào tháng 7/2004.

Việc lần đầu tiên tổ chức Ngày Văn hóa Việt Nam tại Mông Cổ nhân chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư Tô Lâm cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tiếp tục khẳng định sức lan tỏa mạnh mẽ của văn hóa Việt Nam. Cùng với những hoạt động văn hóa đối ngoại gắn với chuyến thăm cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ VHTT&DL cũng chủ động tổ chức các sự kiện văn hóa đối ngoại như Tuần Văn hóa Việt Nam tại Lào, Tuần Văn hóa Việt Nam tại Campuchia, Tuần Văn hóa Việt Nam tại Thụy Điển và Đan Mạch… là những nước có quan hệ truyền thống, đoàn kết với Việt Nam.

Để tăng cường quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới, năm 2024, Cục Hợp tác quốc tế đã đón gần 30 đoàn làm phim quốc tế, các hãng thông tấn báo chí quốc tế vào Việt Nam làm phim, đưa tin, viết bài giới thiệu, quảng bá, văn hóa, đất nước, con người Việt Nam tại các địa phương trên cơ sở nguồn kinh phí chủ động của các hãng phim quốc tế, hoặc xã hội hóa. Đây là kênh thông tin hiệu quả đưa hình ảnh Việt Nam lên sóng các hãng truyền thông hàng đầu thế giới như Đài truyền hình CNN (Hoa kỳ), KBS (Hàn Quốc); NTV, Ortus Japan (Nhật Bản); Needafixer (Anh); Kênh truyền hình ARD (Đức); Lighthearted Entertainment (Hoa Kỳ)...

Chủ động hội nhập sâu rộng tại các cơ chế quốc tế về văn hóa, thể hiện vai trò thành viên tích cực tại các diễn đàn đa phương

Lần đầu tiên trong lịch sử, Việt Nam cùng lúc đảm nhận nhiều vị trí quan trọng tại các cơ chế của tổ chức quốc tế uy tín này bao gồm thành viên Hội đồng Chấp hành và thành viên Ủy ban liên Chính phủ 03 Công ước quan trọng hàng đầu về văn hóa (Phó Chủ tịch Ủy ban liên Chính phủ Công ước 2005 về bảo vệ và phát huy sự đa dạng các biểu đạt văn hóa nhiệm kỳ 2021-2025, thành viên Ủy ban liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể nhiệm kỳ 2022-2026 và thành viên Ủy ban Di sản Thế giới nhiệm kỳ 2023-2027). Trong năm 2024, Việt Nam đã hoàn thành 02 báo cáo quốc gia thực hiện Công ước UNESCO 2005 về bảo vệ và phát huy sự đa dạng của các biểu đạt văn hóa giai đoạn 2020-2023 và báo cáo quốc gia Công ước UNESCO 2005 về chống doping trong thể thao), đồng thời tổ chức Hội thảo tham vấn về Triển vọng Gia nhập Công ước UNESCO 2001 về Bảo vệ Di sản văn hóa dưới nước... Hai di sản của Việt Nam được UNESCO công nhận là Lễ hội Vía bà chúa Xứ và Những bản đúc nổi trên cửu đỉnh.

Ở cấp độ khu vực, Bộ VHTT&DL làm tốt vai trò điều phối viên quan hệ ASEAN – Hàn Quốc, chủ động đưa ra sáng kiến và tổ chức Cuộc thi và Triển lãm Tranh đồ họa ASEAN 2024 tại Việt Nam, sáng kiến tổ chức Diễn đàn Giao lưu văn hóa nghệ thuật "Thanh niên với sắc màu văn hóa ASEAN" tại Hà Nội và Ninh Bình..., cử đại diện tham gia đầy đủ và tích cực các hoạt động hợp tác trong khuôn khổ ASEAN, góp phần chung tay hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN đến năm 2025.

Xây dựng Việt Nam trở thành địa chỉ hấp dẫn về giao lưu văn hóa quốc tế

Năm 2024, đã tổ chức nhiều chương trình văn hóa - nghệ thuật nước ngoài tại Việt Nam, tạo điều kiện cho khán giả trong nước có cơ hội thưởng thức trực tiếp sản phẩm sáng tạo từ nước ngoài, làm phong phú hơn đời sống tinh thần của người dân, đồng thời, khẳng định Việt Nam là nơi giao lưu, chia sẻ giữa các nền văn hóa, một điểm đến quốc tế uy tín, chất lượng trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật.

Năm 2024, Bộ VHTT&DL chủ trì tổ chức Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội lần thứ VII, Liên hoan Múa quốc tế 2024..., phối hợp tổ chức các chương trình Lễ hội âm nhạc BridgeFest do ĐSQ Hoa kỳ khởi xướng với sự tham gia của nhiều ĐSQ nước ngoài tại Hà Nội, dự án "Âm thanh tình anh em" gồm 02 buổi hòa nhạc của Dàn nhạc Trẻ thế giới (Italia) tại Hà Nội có sự tham gia của các sinh viên/nhạc công trẻ của Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam, chương trình biểu diễn của Nhà hát Ballet Quốc gia Cuba với sự tham gia của các nghệ sỹ Nhà hát Nhạc Vũ kịch Việt Nam, vở diễn Công nữ Anio với sự tham gia biểu diễn của các diễn viên hai nước Việt Nam - Nhật Bản, chương trình biểu diễn nghệ thuật Q'Pop và Quechua Concert nhân dịp kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Peru, chương trình biểu diễn của nhóm nhạc Klapa "Ozelanda" nhân kỷ niệm 30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Croatia...

Hợp tác quốc tế góp phần thu hút nguồn lực hỗ trợ sự nghiệp xây dựng và phát triển ngành

Tiếp tục vận động Samsung Việt Nam trao tặng 160 suất học bổng và quà tặng với tổng trị giá 700 triệu cho 160 sinh viên thuộc lĩnh vực văn hóa, thể thao có thành tích cao trong học tập. Sau khi ký Chương trình hợp tác văn hoá giai đoạn 2024-2028 giữa Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Việt Nam và Bộ Văn hoá Pháp, phía Pháp sẽ triển khai các dự án hỗ trợ ngành công nghiệp văn hoá Việt Nam với số tiền 544.000 Euro. Ngoài ra, Pháp tiếp tục triển khai các hoạt động văn hoá tại Việt Nam với số tiền 700.000 Euro. Cục Hợp tác quốc tế đồng thời phối hợp với Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam thúc đẩy các thủ tục để sớm có thể triển khai dự án "Du lịch Thụy Sĩ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam" (ST4SD) do Thụy Sĩ tài trợ trị giá hơn 103 tỷ đồng.

Văn hóa tạo nên sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Để đáp ứng các yêu cầu của thời đại, đặc biệt bước vào năm 2025 khi đất nước ta đang đứng trước khởi điểm lịch sử mới, kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, công tác hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hóa-thể thao và du lịch sẽ tập trung vào những nội dung trọng tâm gì, thưa bà?

TS. Nguyễn Phương Hòa: Bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam đòi hỏi công tác đối ngoại, trong đó có văn hóa đối ngoại cần chủ động hơn nữa, sáng tạo hơn nữa, đóng góp vào việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập nước; nâng tầm, mở rộng đóng góp của Việt Nam cho hòa bình, hợp tác, phát triển và tiến bộ của nhân loại, lan tỏa mạnh mẽ "phiên bản Việt Nam độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác, hữu nghị, phát triển, phồn vinh, hạnh phúc", "có vị trí, vai trò quan trọng trong nền chính trị thế giới, nền kinh tế toàn cầu và nền văn minh nhân loại".

Muốn vậy, những người làm công tác đối ngoại phải không ngừng nỗ lực, trở thành "đội quân tiên phong", kịp thời dự báo được các thời cơ, thách thức, biến nguy thành cơ, đề xuất các giải pháp mạnh mẽ gắn kết đất nước với thế giới, dân tộc với thời đại, chủ động tham gia giải quyết các vấn đề chung của thế giới. Cần tiếp tục kiện toàn, xây dựng bộ máy, lực lượng cán bộ làm công tác đối ngoại, hợp tác quốc tế tinh nhuệ, chuyên nghiệp, vừa giỏi ngoại ngữ, vừa nắm vững chuyên môn, có bản lĩnh chính trị, có khả năng làm việc độc lập trong môi trường quốc tế. Nhà nước cần bảo đảm nguồn lực đầu tư tương xứng để triển khai các hoạt động đối ngoại vươn mình ra thế giới.

Trong năm 2025, cần tập trung chất xám, tổng kết các bài học kinh nghiệm thành công của 40 năm đổi mới và công tác đối ngoại, hội nhập quốc tế, tích cực chuẩn bị nội dung đóng góp cho việc xây dựng các văn kiện Đại hội XIV của Đảng, các Chiến lược hội nhập quốc tế trong kỷ nguyên mới.

Đồng thời, chủ động xây dựng và triển khai Kế hoạch đối ngoại có trọng tâm, trọng điểm, đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ với các nước, nhất là các nước láng giềng, các nước đối tác chiến lược toàn diện, các đối tác chiến lược, đối tác toàn diện, bạn bè truyền thống thông qua các hoạt động văn hóa đối ngoại, gắn với kỷ niệm năm tròn, năm chẵn thiết lập quan hệ ngoại giao. Ưu tiên tổ chức các Tuần/Ngày văn hóa, du lịch Việt Nam tại các địa bàn: Trung Quốc (75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, chào mừng Năm giao lưu nhân văn Việt Nam - Trung Quốc), Nga (kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao); Hoa Kỳ (30 năm quan hệ ngoại giao); Indonesia (70 năm quan hệ ngoại giao); CHLB Đức, Hy Lạp (kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao), Ba Lan, Séc, Hungary, Bungary (kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao), Cuba (65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao), Mexico (50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao)...

Bên cạnh đó, phát huy mạnh mẽ vai trò, vị thế của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương và tổ chức quốc tế quan trọng về văn hóa, thể thao và du lịch như ASEAN, Liên Hợp Quốc, UNESCO, IFACCA, BIE... Tập trung triển khai thành công Đề án Việt Nam tham gia Triển lãm Thế giới EXPO 2025 tại Osaka, Nhật Bản. Hoàn thành vai trò chủ trì Hội nghị Bộ trưởng Thể thao ASEAN năm 2025; tham dự Hội nghị thế giới của UNESCO về chính sách văn hóa và phát triển bền vững năm 2025...

Tiếp tục đàm phán, ký kết các văn kiện hợp tác quốc tế, nâng cao hiệu quả hợp tác, phát huy thế mạnh của Bộ đa ngành, đa lĩnh vực, gắn kết cả 3 lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch trong các hoạt động đối ngoại, từng bước mở rộng các thị trường tiềm năng (Trung Đông, châu Phi, Nam Mỹ, Halal...); tiếp tục phát huy giá trị các di sản, danh hiệu về văn hóa, tranh thủ xu hướng phục hồi và phát triển của du lịch thế giới.

Chủ động xây dựng dự án, kế hoạch triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa, thành lập Trung tâm Văn hóa Việt Nam tại Trung Quốc.

Tích cực vận động xã hội hóa, tìm kiếm các nguồn lực trong và ngoài nước, đẩy mạnh đối tác công – tư, quy tụ, tập hợp sự tham gia của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài để triển khai các nhiệm vụ đối ngoại trong kỷ nguyên mới.

Diệp Anh (thực hiện)