Việt Nam - Nhật Bản: Mở rộng trụ cột chiến lược, hướng tới phát triển bền vững trong lĩnh vực y tế

Trong khuôn khổ tọa đàm "Quan hệ Việt Nam - Nhật Bản: Động lực mới, Tầm cao mới" do Báo Đầu tư tổ chức nhân kỷ niệm 52 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản (1973-2025), các diễn giả cấp cao đã tập trung thảo luận về định hướng hợp tác chiến lược giữa hai nước trong giai đoạn mới, trong đó y tế được xem là một lĩnh vực ưu tiên hàng đầu.

Chương trình có sự tham dự của Ngài Ito Naoki - Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam; Tiến sĩ Đặng Quang Tấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Y tế; ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính; và ông Benjamin Ping - Tổng Giám đốc Công ty Takeda Việt Nam.

Mở rộng trụ cột chiến lược, củng cố hợp tác y tế

Phát biểu tại sự kiện, Đại sứ Ito Naoki nhấn mạnh, Việt Nam và Nhật Bản đang mở rộng hợp tác sang nhiều lĩnh vực chiến lược mới, bao gồm đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghiệp bán dẫn. Chính phủ hai nước đã thống nhất xem đây là những trụ cột quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

"Nhật Bản cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong các lĩnh vực mang tính nền tảng như y tế, giáo dục, khoa học công nghệ - những yếu tố tạo ra giá trị lâu dài cho con người và xã hội," Ngài Đại sứ khẳng định.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), Nhật Bản hiện là nhà tài trợ ODA lớn nhất, nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ ba và là đối tác thương mại, du lịch lớn thứ tư của Việt Nam, với hơn 5.600 dự án đầu tư và tổng vốn đăng ký hơn 78 tỷ USD.

"Điểm mạnh của các nhà đầu tư Nhật Bản phù hợp với định hướng phát triển bền vững của Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao, sản xuất chế tạo, chuyển đổi số và y tế," ông Tuấn cho biết.

Với riêng lĩnh vực y tế, hai nước đã có nhiều chương trình hợp tác hiệu quả trong thời gian qua, đặc biệt trong y tế dự phòng, chăm sóc người cao tuổi, và chuyển đổi số trong quản lý y tế. Đại sứ Ito Naoki cho biết, Nhật Bản đang hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực tuyến y tế cơ sở, thu hẹp khoảng cách tiếp cận dịch vụ giữa các vùng miền và tăng cường khả năng phòng chống bệnh truyền nhiễm cũng như bệnh không lây nhiễm.

Đẩy mạnh hợp tác thực chất: Hạ tầng - Công nghệ - Nhân lực

Tiến sĩ Đặng Quang Tấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Y tế), khẳng định Nhật Bản là một trong những đối tác chiến lược và lâu dài trong ngành y tế Việt Nam. Nền tảng hợp tác này được củng cố bằng Biên bản hợp tác trong lĩnh vực y tế năm 2019 giữa Bộ Y tế Việt Nam và Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản.

"Trên cơ sở đó, nhiều dự án trọng điểm đã được triển khai, tập trung vào 3 trụ cột: phát triển hạ tầng y tế hiện đại, trang thiết bị tiên tiến và nâng cao năng lực nguồn nhân lực," ông Tấn nói.

Một số dự án tiêu biểu có thể kể đến như Dự án "Tăng cường hệ thống phát triển năng lực cho nhân viên y tế thông qua khám, chữa bệnh từ xa" do Bộ Y tế phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), với tổng vốn đầu tư khoảng 3 triệu USD; hay Dự án "Đẩy mạnh công tác phòng chống viêm gan virus tại Việt Nam" giữa Cục Phòng bệnh và JICA - đã mang lại kết quả tích cực trong kiểm soát, điều trị bệnh viêm gan.

Theo ông Tấn, định hướng phát triển y tế Việt Nam trong giai đoạn tới là dựa trên đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ cao, nâng cao chất lượng dịch vụ và hội nhập quốc tế, trong đó Việt Nam khuyến khích doanh nghiệp Nhật Bản chia sẻ kinh nghiệm và chuyển giao công nghệ trong các lĩnh vực dược phẩm, trang thiết bị y tế, an toàn thực phẩm, y học cổ truyền và quản lý bệnh viện.

Thúc đẩy mô hình hợp tác công - tư trong đổi mới y tế

Tại tọa đàm, các đại biểu đều cho rằng mô hình hợp tác công - tư (PPP) đang trở thành hướng đi quan trọng trong quá trình xây dựng hệ thống y tế bền vững của Việt Nam.

Đại sứ Ito Naoki đánh giá cao vai trò của khu vực tư nhân Nhật Bản trong lĩnh vực này: "Các doanh nghiệp Nhật Bản không chỉ mang lại nguồn lực đầu tư mà còn chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ và quy trình quản lý tiên tiến, góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân Việt Nam".

Ông dẫn chứng trường hợp của Tập đoàn Takeda, một trong những doanh nghiệp Nhật Bản điển hình đang hoạt động tích cực trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam. Takeda đã phát triển vắc-xin phòng sốt xuất huyết đầu tiên được cấp phép lưu hành tại Việt Nam, mở ra bước tiến quan trọng trong công tác phòng chống bệnh truyền nhiễm.

Ông Benjamin Ping, Tổng Giám đốc Takeda Việt Nam, cho biết doanh nghiệp luôn kiên định với triết lý "Đặt người bệnh là ưu tiên hàng đầu", tập trung vào các lĩnh vực bệnh hiếm, ung thư, khoa học thần kinh, liệu pháp huyết tương và vắc-xin.

Từ năm 2021 đến 2024, Takeda đã phối hợp cùng Trung tâm Quốc gia về Sức khỏe và Y tế Toàn cầu (NCGM) thuộc Bộ Y tế Nhật Bản và Hội Hen - Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng TP Hồ Chí Minh (HSAACI) triển khai sáng kiến nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị bệnh phù mạch di truyền (HAE) - một bệnh hiếm gặp.

Tính đến nay, sáng kiến đã tổ chức hơn 70 hội thảo, tọa đàm và khóa đào tạo, giúp 7.500 nhân viên y tế được bồi dưỡng chuyên môn, hơn 100 trường hợp được tầm soát và 35 bệnh nhân HAE được chẩn đoán kịp thời. Hai trung tâm điều trị chuyên biệt tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đã được thành lập, góp phần mở rộng cơ hội chăm sóc cho người bệnh.

Hướng tới hệ thống y tế dự phòng và tiếp cận toàn dân

Năm 2024, vắc-xin ngừa sốt xuất huyết của Takeda chính thức được Bộ Y tế cấp phép lưu hành tại Việt Nam, trở thành vắc-xin ngừa sốt xuất huyết đầu tiên được cấp phép trong nước. Đến nay, loại vắc-xin này đã được phê duyệt tại 41 quốc gia, với hơn 20 triệu liều được phân phối toàn cầu.

Theo ông Benjamin Ping, việc triển khai thành công vắc-xin sốt xuất huyết tại Việt Nam không chỉ là kết quả hợp tác song phương mà còn góp phần thực hiện mục tiêu toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về xóa bỏ tử vong do sốt xuất huyết vào năm 2030.

"Takeda cam kết đồng hành cùng Việt Nam trong việc nâng cao năng lực đội ngũ y tế, tăng cường truyền thông cộng đồng và mở rộng tiếp cận vắc-xin bền vững, hướng tới mục tiêu vì một Việt Nam khỏe mạnh và an toàn," ông Benjamin Ping khẳng định.

Có thể thấy, sự hợp tác sâu rộng trong lĩnh vực y tế là minh chứng sinh động cho mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Nhật Bản đang ngày càng phát triển thực chất. Thông qua các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực, Nhật Bản đang góp phần giúp Việt Nam xây dựng một hệ thống y tế vững mạnh, linh hoạt và thích ứng tốt hơn với các thách thức y tế toàn cầu.

Trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai Nghị quyết số 72-NQ/TW về tăng cường y tế dự phòng, củng cố hệ thống y tế cơ sở, việc tăng cường hợp tác với Nhật Bản - quốc gia có nền y tế tiên tiến hàng đầu thế giới - sẽ là động lực quan trọng giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu phát triển y tế bền vững.

Quan hệ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản trong lĩnh vực y tế không chỉ góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, mà còn khẳng định tầm nhìn chiến lược và giá trị nhân văn sâu sắc trong quan hệ đối tác song phương - cùng hướng tới "phát triển vì con người, vì sức khỏe và tương lai thịnh vượng chung".

Vĩnh Hoàng