'Vượt nắng, thắng mưa', lật từng tấc đất tìm kiếm, đưa đồng đội hồi hương

Đất Lào in đậm dấu chân Đội quy tập 192

Với nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc, hồi hương hài cốt liệt sĩ hy sinh trong chiến tranh, 30 năm qua, những cán bộ, chiến sĩ Đội 192, Bộ Chỉ huy Quân sự Thừa Thiên Huế miệt mài hành quân nơi núi rừng khu vực biên giới giữa hai nước Việt Nam-Lào để tìm kiếm đồng đội, góp phần xoa dịu những mất mát của gia đình các thân nhân liệt sĩ mỗi dịp tháng 7 về.

Mùa khô năm 2021-2022, Thiếu úy Phạm Quốc Khánh cùng các thành viên Đội 192 tiếp tục khoác ba lô, quân trang lên đường đến hai tỉnh Salavan và Sekong (Lào) thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc, quy tập mộ các liệt sĩ.

Khánh tâm sự: "Nơi anh em đến triển khai nhiệm vụ tìm kiếm hài cốt là những vùng núi rừng có địa hình phức tạp, hiểm trở, nhưng các thành viên trong Đội luôn đoàn kết, quyết tâm tìm kiếm các chú, các bác hy sinh trên đất Lào đưa về với quê hương, về với gia đình".

Trung tá Hồ Văn Chúc, Phó Đội trưởng Đội 192 cho biết, công tác tìm kiếm hài cốt liệt sĩ trên đất Lào gặp nhiều khó khăn bởi trải qua thời gian, địa hình thay đổi, thông tin về các khu vực chôn cất mộ liệt sĩ mờ nhạt. Các phần mộ trước đây chôn không có sơ đồ bố trí, phải mất rất nhiều thời gian tìm dấu vết, đào xới đất đá.

Để thực hiện công việc tìm kiếm, Đội 192 chủ yếu dựa vào sức người, hành quân bộ, nhiều nơi còn bom mìn và chất độc hóa học tồn lưu sau chiến tranh gây nguy hiểm cho quá trình tìm kiếm. Nhiều trường hợp mộ liệt sĩ, Đội 192 đã cất công tìm kiếm nhiều năm liền, đào sâu rộng, hoặc phải đào ở diện rộng cả quả đồi mới tìm đúng nơi các liệt sĩ bị vùi lấp trong chiến tranh năm xưa.

Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn song với đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", các thành viên Đội 192 vẫn luôn kiên trì đào xới từng tấc đất, quét từng góc suối, đào hàng chục nghìn khối đất đá bằng công cụ thô sơ… để tìm kiếm, đưa hài cốt liệt sĩ về với đất mẹ.

Trong hành trình đi tìm đồng đội suốt 30 năm qua, các thành viên của Đội 192 đã đi qua hơn 800 bản làng xa xôi của 15 huyện thuộc nước bạn Lào, tiến hành tìm kiếm hàng nghìn vị trí và đã cất bốc được trên 1.000 hài cốt liệt sĩ, trong đó có 73 mộ xác định được danh tính đưa về nước.

Ngoài công tác tìm kiếm, cất bốc, quy tập mộ liệt sĩ, cán bộ, chiến sĩ Đội 192 còn làm tốt công tác dân vận trên địa bàn đóng quân và công tác đối ngoại quân sự, ngoại giao với chính quyền, thực hiện tốt mối quan hệ với nhân dân địa phương, góp phần vun đắp tình đoàn kết, hữu nghị giữa Đảng, Nhà nước, quân đội và Nhân dân hai nước.

Đội K52 và hành trình qua 1.270 buôn làng tìm kiếm đồng đội

Đội K52 thuộc Bộ CHQS tỉnh Gia Lai được thành lập vào năm 2001, làm nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh ở 3 tỉnh Ratanakiri, StungTreng và Preah Vihear (Campuchia) và quy tập hài cốt liệt sĩ trong nước.

Quân số có hạn, trong khi địa bàn tìm kiếm rộng, Đội K52 chủ động nắm thông tin, giữ mối liên hệ với các đơn vị, các cựu chiến binh đã chiến đấu trên đất bạn để thu thập hồ sơ, tư liệu trận đánh, sơ đồ chôn cất, mai táng liệt sĩ. Từ đó, tổ chức phân tích, so sánh, đối chiếu với hồ sơ quy tập các năm trước rồi sàng lọc, khoanh vùng, chốt địa bàn, đồng thời chuẩn bị chu đáo các trang thiết bị cần thiết, bảo đảm công tác tìm kiếm đạt hiệu quả nhất.

Để góp phần thu thập được nhiều thông tin về các phần mộ liệt sĩ, Đội K52 còn vận động được nhiều người của chế độ cũ cung cấp thông tin về mộ liệt sĩ. Đơn cử như vận động được 1 người là Trung đoàn trưởng Pol Pot ở Preah Vihear năm xưa tự nguyện dẫn đường cho Đội K52 tìm được 45 hài cốt liệt sĩ; hoặc vận động 1 lái xe chế độ cũ ở An Khê tự nguyện dẫn đường cho Đội tìm kiếm được mộ chung tại thị xã An Khê, xác định được 25 bộ hài cốt liệt sĩ và 60 hài cốt riêng lẻ.

Qua hơn 20 năm làm nhiệm vụ, cán bộ, chiến sĩ Đội K52 kiên trì lật từng tấc đất, góc suối, hành quân tìm kiếm tại hơn 1.270 buôn làng, phum, sóc của 139 xã của 23 huyện thuộc địa bàn 3 tỉnh Ratanakiri, Stung treng, Preah Vihear của Campuchia; khai quật hơn 90.000 m3 đất đá, gần 160 km đường hào, cơ động trên 1 triệu km, tìm kiếm, quy tập và hồi hương về nước trên 1.400 hài cốt liệt sĩ.

Trong quá trình khai quật tìm kiếm phát hiện phần mộ, đơn vị đã tổ chức xác định các phần di thể, di vật đảm bảo chính xác, không nhầm lẫn, ghi chép nhật ký tỉ mỉ, rõ ràng, tiến hành cất bốc đúng thủ tục, không để sai sót.

Những việc làm thầm lặng, đầy gian khổ, nhưng rất đỗi tự hào của cán bộ, chiến sĩ K52 chứa đựng cả những giọt mồ hôi lẫn với những giọt nước mắt hạnh phúc khi tìm được hài cốt của các bác, các anh. Đôi chân của cán bộ, chiến sĩ K52 in dấu hầu hết các phum, sóc 3 tỉnh bạn, in dấu trên những cánh rừng bạt ngàn, mồ hôi của các anh hoà chung các dòng suối đổ về xuôi.

Thượng tá Nguyễn Xuân Toản, Đội trưởng Đội K52 cho biết, khi nhận được thông tin, các thành viên trong Đội K52 luôn sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu để tìm kiếm, cất bốc và đưa hài cốt liệt sĩ về với quê hương. 

Nhiệm vụ tìm kiếm hài cốt liệt sĩ ở nước bạn gian nan nhưng rất vinh quang, góp phần không nhỏ hàn gắn vết thương chiến tranh để lại, đã phần nào xoa dịu những mất mát, hy sinh của các thân nhân liệt sĩ, nhất là đã đưa được hài cốt các bác, các anh sau mấy chục năm trời trở về với đất mẹ Việt Nam.

Nhật Anh