Xác định những giá trị văn hoá trường tồn và cần thiết cho tương lai

Phó Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung phân tích, khái quát kết quả đã đạt được sau 40 năm đổi mới trong lĩnh vực văn hoá, xã hội, con người thành "bức tranh" lý luận và thực tiễn với cả thành công, hạn chế. Trong đó, xác định từng "cột mốc lịch sử" đánh dấu bằng sự đổi mới về mặt tư duy, lý luận, được triển khai trong thực tiễn, cũng như những vấn đề đang đặt ra, đòi hỏi tiếp tục phát triển về tư duy, chủ trương, định hướng trong phát triển văn hóa, xã hội, con người.

Phát triển quan điểm toàn diện hơn về văn hóa

Theo báo cáo của Bộ VHTT&DL, sau gần 40 năm Đổi mới, các chủ trương, đường lối của Đảng về xây và phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong cả lĩnh vực văn hóa, gia đình, thể thao và du lịch đã được cụ thể hóa trong các chính sách, pháp luật của Nhà nước, được ghi rõ trong Hiến pháp.

Việc triển khai thực hiện trong thực tiễn cũng đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Thành tựu nổi bật cần khẳng định là nhận thức về văn hóa ngày càng toàn diện và sâu sắc hơn trên các lĩnh vực, các loại hình. Các sản phẩm văn hóa ngày càng đa dạng phong phú. Sự khởi sắc trong sáng tạo văn học, nghệ thuật, truyền thông đại chúng, đáp ứng yêu cầu mới, nhiều mặt của xã hội. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống và di sản văn hóa của dân tộc được kế thừa, bảo tồn và phát triển.

Công nghiệp văn hóa và thị trường văn hóa có bước khởi sắc. Giao lưu, hợp tác và hội nhập quốc tế có bước phát triển mới. Xây dựng con người Việt Nam đang từng bước trở thành trung tâm của chiến lược phát triển kinh tế-xã hội.

Việc đấu tranh, phê phán, đẩy lùi cái xấu, cái ác, cái lạc hậu, chống các quan điểm, hành vi sai trái gây tác hại đến văn hóa, lối sống được chú trọng. Nhiều tấm gương sáng trong phong trào thi đua yêu nước, xây dựng đời sống văn hóa và sự tăng cường các thiết chế văn hóa cơ sở, thể thao, đẩy mạnh phong trào rèn luyện, giáo dục thể chất, tập luyện và các hoạt động thể dục, thể thao... lan tỏa vào đời sống xã hội, làm cho đời sống văn hóa, tinh thần của con người, xã hội phong phú, đa dạng hơn.

Mức hưởng thụ văn hóa của nhân dân từng bước được cải thiện, cổ vũ lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, góp phần làm cho mỗi người dân nâng cao ý thức, tinh thần trước đất nước, dân tộc, nâng cao trách nhiệm công dân củng cố niềm tin của nhân dân đối với sự nghiệp xây dựng nền văn hóa nói riêng, xây dựng và phát triển đất nước nói chung.

Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng cho biết, Đảng ta đã phát triển một quan điểm toàn diện hơn về văn hóa, khẳng định rằng, muốn phát triển bền vững đất nước, không chỉ văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị và xã hội, mà phải xây dựng và phát triển văn hóa, con người – tạo sức mạnh nội sinh cho sự phát triển bền vững.

Thiếu giải pháp đưa các hệ giá trị mới vào cuộc sống

Bên cạnh những kết quả khả quan và tích cực, quá trình phát triển văn hóa và con người Việt Nam trong gần 40 năm qua vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Trong đó, cáo cáo của Bộ VHTT&DL đã phân tích và chỉ ra một số hạn chế, như công tác thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng chưa theo kịp yêu cầu, chưa đồng bộ và hiệu lực, hiệu quả thực thi còn thấp. Thiếu giải pháp đưa hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam vào thực tiễn cuộc sống. Môi trường văn hóa có nơi chưa lành mạnh, có mặt xuống cấp.

Cùng với đó, việc bảo vệ và phát huy di sản văn hóa đứng trước nhiều nguy cơ. Hệ thống thiết chế văn hóa chưa đầu tư, khai thác đồng bộ để phát huy hiệu quả thiết thực. Thiếu chiến lược dài hạn cho việc phát triển nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa. Xây dựng và phát triển con người toàn diện chưa thực sự thấm sâu và tạo được sự lan tỏa mạnh mẽ trong các tầng lớp xã hội. Cơ chế phối hợp liên ngành chưa hiệu quả, các ngành công nghiệp văn hóa chưa phát huy hết tiềm năng, lợi thế.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, các hạn chế này cho thấy vẫn còn khoảng cách và độ trễ giữa nhận thức, tư duy và thực tiễn trong phát triển văn hóa và xây dựng con người ở nước ta. Để tổng kết toàn diện về quá trình phát triển văn hóa và con người trong thời gian qua, đặc biệt để có cơ sở cho những điều chỉnh cần thiết cho giai đoạn phát triển tiếp theo.

Tại cuộc họp, các đại biểu đã tập trung thảo luận, làm rõ thêm sự phát triển nhận thức của Đảng về xây dựng, hoàn thiện các chủ trương, cơ chế, chính sách giải quyết các vấn đề xã hội và xây dựng con người Việt Nam từ 1986 đến nay, đặc biệt trong 10 năm gần đây.

Đánh giá thực trạng thực hiện chủ trương của Đảng về giải quyết các vấn đề xã hội và xây dựng con người Việt Nam đặt ra trong quá trình đổi mới, nhất là những thành tựu nổi bật, những hạn chế, nguyên nhân của thành tựu, hạn chế, những vấn đề đặt ra và bài học kinh nghiệm từ góc độ quản lý Nhà nước của Bộ VHTT&DL về việc thực hiện mục tiêu phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, là động lực cho sự phát triển đất nước và hội nhập quốc tế trong phạm vi cả nước.

Trên cơ sở đánh giá chung về đường lối phát triển văn hóa, xây dựng nhân cách con người Việt Nam, dự báo bối cảnh mới trong nước, quốc tế và nước, Bộ VHTT&DL đã mạnh dạn đề các quan điểm mới và các định hướng giải pháp, kiến nghị giải quyết các vấn đề văn hóa và xây dựng con người Việt Nam trong bối cảnh mới, nhất là những khâu đột phá trong thể chế, chính sách, nguồn lực, quy hoạch, nhân lực, đổi mới sáng tạo...

Xây dựng quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức trước những thách thức trên môi trường số

Kết luận cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, lĩnh vực văn hóa, xã hội, con người có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, hữu cơ với nhau trong đời sống xã hội. Vì vậy, chúng ta cần tổng kết thực tiễn, sử dụng phương pháp luận khoa học, kết quả nghiên cứu đã có để định hình, hoàn thiện tư duy, lý luận mới, đột phá về văn hóa.

Qua từng dấu mốc, giai đoạn lịch sử của đất nước và thế giới, hệ thống tư duy, lý luận, quan điểm của Đảng về văn hóa đã có sự phát triển, đổi mới, mang đặc trưng riêng trong mối quan hệ hết sức chặt chẽ đối với mô hình kinh tế.

"Văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần mà gắn với mỗi công trình kiến trúc, di sản vật thể, phi vật thể phản ánh đời sống kinh tế, hình thái xã hội của một thời kỳ, không gian lịch sử cụ thể", Phó Thủ tướng nói và cho rằng cần xác định rõ những giá trị văn hóa mang tính trường tồn, hội tụ đầy đủ bản sắc dân tộc, cũng như những giá trị văn hóa cần thiết cho tương lai, trong một thế giới đang thay đổi mô hình phát triển sang kinh tế tri thức, không dựa vào tài nguyên thiên nhiên. "Quá trình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số không thể thiếu yếu tố văn hóa".

Phân tích sâu quá trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, Phó Thủ tướng nhấn mạnh đến yêu cầu xây dựng quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức để bảo vệ giá trị con người, xã hội trước những thách thức trên môi trường số./.

Minh Khôi