Xây dựng Cần Thơ trở thành trung tâm KHCN về nông nghiệp

Bí thư Thành ủy Cần Thơ Lê Quang Mạnh

Tham luận với chủ đề:“Xây dựng Cần Thơ trở thành trung tâm KHCN về nông nghiệp của quốc gia và khu vực” tại Đại hội XIII sáng 28/1, đồng chí Lê Quang Mạnh, Bí thư Thành ủy Cần Thơ cho biết, Cần Thơ nằm ở trung tâm vùng đồng bằng lớn nhất nước ta. Dù không phải là địa phương có diện tích sản xuất nông nghiệp lớn nhất vùng, nhưng Cần Thơ là nơi hội tụ nhiều tiềm năng, lợi thế và đang có nhiều điều kiện thuận lợi để trở thành trung tâm KHCN về nông nghiệp của quốc gia và khu vực.

Điều này nổi bật trên một số mặt như Cần Thơ bước đầu đã thực hiện được vai trò trung tâm vùng ĐBSCL về thương mại, dịch vụ, giáo dục-đào tạo và KHCN. Với gần 92% tỉ trọng GRDP trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ, thời gian qua, Cần Thơ giữ vai trò quan trọng trong khâu sản xuất, chế biến và thương mại của các chuỗi giá trị nông sản chủ lực vùng ĐBSCL, là trung tâm phân phối hàng hóa lớn nhất vùng ĐBSCL, là nơi tập trung kết nối giữa nhu cầu thị trường (trong nước và xuất khẩu) với vùng sản xuất nguyên liệu.

Cần Thơ là địa phương có điều kiện tốt nhất vùng về tiềm năng KHCN cả nguồn nhân lực và cơ sở vật chất, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp và nông nghiệp công nghệ cao.

Thành phố đã xác định rõ mục tiêu và quyết liệt triển khai chủ trương “làm cho KHCN thực sự là quốc sách hàng đầu” của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, Nghị quyết số 02-NQ/TU ngày 1/8/2016 của Thành ủy Cần Thơ về phát triển, ứng dụng KHCN. Kết quả là, bước đầu hình thành hệ sinh thái KHCN, đổi mới sáng tạo thúc đẩy sự phát triển, ứng dụng KHCN vào nông nghiệp với hệ thống các trường, viện, các quỹ đầu tư khởi nghiệp, mạng lưới liên kết các doanh nghiệp khởi nghiệp trong nông nghiệp, sàn giao dịch công nghệ (Catex.vn), các sàn giao dịch nông sản…

Thành phố cũng đang triển khai thủ tục lập quy hoạch và xây dựng Khu công nghệ cao Cần Thơ, khu công nghệ thông tin và 3 khu nông nghiệp công nghệ cao, cùng với việc đẩy mạnh xúc tiến, mời gọi các nhà đầu tư;  thúc đẩy liên kết và hình thành được nhiều vùng sản xuất lúa hàng hóa, vùng trồng rau màu, cây ăn trái và chăn nuôi thủy sản theo hướng tập trung, quy mô lớn, thuận lợi cho ứng dụng đồng bộ các tiến bộ khoa học kỹ thuật.

Bên cạnh đó, trong những năm gần đây, các sản phẩm, dịch vụ KHCN của Cần Thơ đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu của thị trường vùng ĐBSCL, của cả nước và một số sản phẩm có thể cạnh tranh với các sản phẩm nước ngoài, như thương mại hóa các hệ thống IoT giám sát chất lượng nước trong nuôi trồng thủy sản, hệ thống giám sát-cảnh báo và điều khiển tự động môi trường trong nông nghiệp, mô hình trồng rau hữu cơ, mô hình nông trại dùng chung, hệ thống điều khiển CO2 trong nhà kính, hệ thống tưới nhỏ giọt, thiết bị sấy ca cao bằng năng lượng mặt trời, thiết bị cảm biến không dây phục vụ sản xuất nông nghiệp, thiết bị điều khiển tưới từ xa trong nông nghiệp, thiết bị giám sát và điều khiển đèn chiếu sáng qua mạng di động, ứng dụng công nghệ plasma lạnh để xử lý nước sinh hoạt và nuôi trồng thủy sản.

Theo đồng chí Lê Quang Mạnh, điểm đáng mừng là xu hướng công nghệ toàn cầu và bối cảnh kinh tế-xã hội của vùng đang xuất hiện những cơ hội mới để KHCN về nông nghiệp tại Cần Thơ có thể vượt qua những nút thắt trước đây để bước sang một giai đoạn phát triển cao hơn, như cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, tiềm lực tăng trưởng kinh tế của cả nước, làn sóng đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao của các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước, tiến độ sớm hoàn thành các công trình hạ tầng giao thông kết nối khung của vùng ĐBSCL.

Tranh thủ các cơ hội trên, mặc dù còn nhiều khó khăn,  nhưng với những tiềm năng, lợi thế và những kết quả đạt được bước đầu cũng như đứng trước yêu cầu phát triển của vùng, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, Cần Thơ quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 05/8/2020 của Bộ Chính trị “Về xây dựng và phát triển thành phố Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã định hướng phát triển cho Cần Thơ phải trở thành một trung tâm KHCN về nông nghiệp của quốc gia và khu vực. Vì sự phát triển của Cần Thơ không chỉ cho chính mình, mà còn phải “thể hiện vai trò trung tâm vùng, dẫn dắt và có tác động lan tỏa tích cực đến phát triển kinh tế-xã hội của các địa phương khác trong vùng”.

Để làm được điều này, đồng chí Lê Quang Mạnh đề xuất các định hướng giải pháp phát triển KHCN trong lĩnh vực nông nghiệp, đó là: Thành phố phải tập trung chuyển đổi mạnh mẽ các hoạt động KHCN, đổi mới sáng tạo sang cơ chế thị trường với hệ thống các giải pháp thúc đẩy cả về phía cung, tức là tiềm lực nghiên cứu, phát triển KHCN của Thành phố và phía cầu KHCN từ doanh nghiệp nông nghiệp và người nông dân, đồng bộ với các giải pháp liên kết cung-cầu, phát triển thị trường KHCN hoạt động hiệu quả.

Tập trung hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, ứng dụng KHCN. Trong một nền kinh tế thị trường hoàn chỉnh, đẩy mạnh ứng dụng KHCN đổi mới sáng tạo không phải là một mục đích tự thân. Thực chất, đó là phương thức mà thông qua đó, người dân và doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ thấp giá thành và giành được lợi thế hơn so với đối thủ cạnh tranh của mình.

Tăng cường đầu tư nâng cao tiềm lực KHCN của thành phố (bên cung) với sự gia tăng vai trò của khu vực doanh nghiệp. Có chính sách ưu tiên đầu tư phát triển nguồn lực trình độ cao về nông nghiệp cho các viện nghiên cứu khoa học, trường đại học và các đơn vị khoa học của thành phố; tập trung đầu tư cho hoạt động nghiên cứu và phát triển nông nghiệp, nhất là nông nghiệp công nghệ cao trên cơ sở đầu tư theo Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 của Chính phủ cho ĐBSCL, đặc biệt cho các trường đại học, viện nghiên cứu có thế mạnh về nông nghiệp, công nghệ sinh học, công nghệ bảo quản, chế biến; thu hút, kêu gọi các doanh nghiệp lớn, các tổ chức quốc tế đầu tư hay cùng đầu tư, tài trợ xây dựng các viện, trung tâm nghiên cứu nông nghiệp tầm quốc gia, khu vực tại Cần Thơ.

Thúc đẩy bên cầu đối với KHCN, coi doanh nghiệp và người nông dân là trung tâm của các hoạt động KHCN; bao gồm các biện pháp khuyến khích người nông dân học tập và trở lên năng động hơn trong việc hấp thụ các sản phẩm KHCN, khuyến khích nông dân tiếp cận khoa học, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, sáng chế phát minh, áp dụng KHCN vào sản xuất nông nghiệp; các chương trình xúc tiến, thu hút doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào các lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao của ĐBSCL, các chính sách hỗ trợ tín dụng cho đổi mới công nghệ trong sản xuất nông nghiệp.

Đẩy mạnh các giải pháp kết nối cung cầu thị trường KHCN thông qua các chương trình phát triển các sàn giao dịch, các tổ chức trung gian như: Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KHCN, Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng Cần Thơ… nhằm kết nối sản phẩm cung của các viện nghiên cứu với cầu của doanh nghiệp, của người nông dân ĐBSCL.

Tăng cường tỷ lệ ứng dụng KHCN vào sản xuất, phát triển thêm các vườn ươm công nghệ, các khu nông nghiệp công nghệ cao, khu công nghệ thông tin… để rút ngắn khoảng cách từ lý thuyết đến thực tiễn.

Nhóm PV