5 đột phá chiến lược đưa KHCN trở thành động lực dẫn dắt chuyển đổi xanh

Ngày 17/10, tại Quảng Trị, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững”.

Phát biểu chỉ đạo hội thảo, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Huỳnh Thành Đạt khẳng định, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo là yếu tố quyết định và nền tảng giúp Việt Nam đạt các mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tới; trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. 

Trong đó, chuyển đổi xanh là điều kiện tiên quyết giúp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, bảo vệ môi trường. Chuyển đổi xanh và phát triển bền vững không chỉ là lựa chọn chiến lược mà là mệnh lệnh thời đại, lời hứa với lịch sử và thế hệ mai sau.

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận các nhóm nội dung lớn như: Nhận diện cơ hội và thách thức từ biến đổi khí hậu đối với mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số; vai trò của khoa học – công nghệ trong thực hiện chuyển đổi xanh; hoàn thiện thể chế và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; cũng như chia sẻ thực tiễn từ các địa phương, ngành và doanh nghiệp...

Ông Trần Quốc Cường, Vụ trưởng Vụ Khoa học Xã hội, Nhân văn và Tự nhiên (Bộ KH&CN) cho biết, Bộ KH&CN xác định 5 đột phá chiến lược để KH&CN thực sự trở thành động lực chủ chốt của chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. 

Thứ nhất, đột phá về thể chế: Hoàn thiện hệ thống văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật KHCN và đổi mới sáng tạo; xây dựng cơ chế thử nghiệm (sandbox). 

Thứ hai, đột phá về công nghệ năng lượng xanh và công nghệ nền tảng. Thông qua các chương trình KH&CN đã tập trung nghiên cứu phát triển năng lượng gió, mặt trời, hydrogen xanh, lưu trữ năng lượng và công nghệ hạt nhân vì mục đích hòa bình.

Thứ ba, đột phá về tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng: Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn xanh, tiêu chí đánh giá vòng đời sản phẩm, đo lường phát thải và hiệu suất năng lượng.

Thứ tư, đột phá về hệ sinh thái đổi mới sáng tạo xanh: Phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo xanh quốc gia và mạng lưới phòng thí nghiệm trọng điểm về năng lượng, vật liệu...

Thứ năm, đột phá về nhân lực và hợp tác quốc tế: phát triển nguồn nhân lực "xanh - số", thu hút chuyên gia Việt kiều, mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ sạch, tuần hoàn và carbon thấp

Đặc biệt, theo ông Trần Quốc Cường, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội ban hành đã đặt nền tảng thể chế mới, tháo gỡ những điểm nghẽn kéo dài nhiều năm trong cơ chế quản lý, tài chính và thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Đây là bước chuyển có ý nghĩa lịch sử, khẳng định quyết tâm của Nhà nước và Chính phủ trong việc trao quyền tự chủ, tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo.

Trong giai đoạn tới, Bộ KH&CN sẽ tiếp tục đồng hành cùng các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp để biến khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực trung tâm của nền kinh tế xanh.

Quyết tâm cao thực hiện Nghị quyết 57

Từ góc độ địa phương, ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị cho biết, tỉnh sẽ tập trung phát triển kinh tế nhanh và bền vững dựa trên 4 trụ cột: Năng lượng – logistics – du lịch – nông nghiệp xanh; đồng thời triển khai 3 khâu đột phá then chốt gồm: Hoàn thiện hạ tầng, cải thiện môi trường đầu tư; đẩy mạnh KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, ban hành hệ thống văn bản liên thông từ tỉnh đến cơ sở, tạo nền tảng chỉ đạo thống nhất, hiệu quả. 

Phong trào "Bình dân học vụ số" được phát động sâu rộng, thu hút hơn 38.000 lượt cán bộ, đảng viên và người dân tham gia các khóa đào tạo về AI và ChatGPT, góp phần nâng cao năng lực số cho toàn xã hội. Hạ tầng số, cơ sở dữ liệu dân cư, đất đai, hộ tịch, doanh nghiệp được đồng bộ hóa; Quảng Trị trở thành một trong 14 tỉnh hoàn thành sớm giai đoạn 1 của Kế hoạch 02-KH/BCĐTW của Ban Chỉ đạo TW, đạt tiêu chí "xanh hóa toàn diện"… 

Những kết quả đó thể hiện quyết tâm chính trị cao và bước đi vững chắc của tỉnh trong hành trình hiện thực hóa Nghị quyết 57, đưa khoa học – công nghệ – đổi mới sáng tạo – chuyển đổi số trở thành động lực then chốt của phát triển xanh và bền vững.

Tại Hội thảo, các ý kiến đều thống nhất rằng để chuyển đổi xanh thực chất và hiệu quả, cần đồng bộ về thể chế, chính sách, tài chính, KHCN, nhân lực và truyền thông xã hội. Cần phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của doanh nghiệp trong nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa công nghệ xanh; tăng cường đầu tư cho khoa học cơ bản, công nghệ lõi và chuyển đổi số; đẩy mạnh hợp tác quốc tế về đổi mới sáng tạo, công nghệ khí hậu, năng lượng tái tạo và quản trị tài nguyên.

Đại diện các bộ, ngành, viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp cũng chia sẻ nhiều mô hình thực tiễn tiêu biểu như nông nghiệp thông minh, công nghiệp sạch, khu công nghệ cao thân thiện môi trường, góp phần lan tỏa tinh thần đổi mới, sáng tạo, ứng dụng tri thức khoa học vào cuộc sống, vì sự phát triển bền vững của đất nước.

Hội thảo không chỉ là diễn đàn trao đổi học thuật mà còn là bước đi cụ thể hóa Nghị quyết 57-NQ/TW, thúc đẩy sự phối hợp giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước, cộng đồng khoa học và doanh nghiệp trong kiến tạo tương lai xanh cho Việt Nam.

Thu Giang