Bảo đảm an toàn, an ninh nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, mục đích ban hành Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Năng lượng nguyên tử về nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu thống nhất với pháp luật khác có liên quan và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Đồng thời, xây dựng cơ sở pháp lý, bảo đảm sự đầy đủ, toàn diện trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu; tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân đối với các giai đoạn của nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu; phát triển chương trình điện hạt nhân quốc gia an toàn, an ninh, hiệu quả và bền vững; thực hiện cam kết, nghĩa vụ trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; tăng cường hợp tác quốc tế; tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Năng lượng nguyên tử về nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu sau khi được ban hành sẽ đóng vai trò là cơ sở pháp lý quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động sau đây:

Làm căn cứ để Chính phủ Việt Nam và Chính phủ đối tác tiến hành đàm phán và ký kết các thỏa thuận hợp tác xây dựng các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2, Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân với cấu phần chính là lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu đa mục tiêu có công suất 10 MWt.

Hỗ trợ các Bộ, cơ quan có liên quan xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành về nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phù hợp với phạm vi chức năng quản lý nhà nước của bộ, cơ quan đó.

Giúp các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, bao gồm các cơ quan quản lý nhà nước, các chủ đầu tư như Tập đoàn điện lực Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp và Năng lượng quốc gia Việt Nam, các nhà thầu tham gia công việc, cung cấp sản phẩm và dịch vụ trong các giai đoạn của nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu - xác định rõ được nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm, qua đó chủ động chuẩn bị cho việc triển khai hiệu quả các dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 và dự án lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu mới.

Đầu tư xây dựng và vận hành nhà máy điện hạt nhân phải bảo đảm hiệu quả kinh tế 

Dự thảo Nghị định nêu rõ nguyên tắc chung về đầu tư, xây dựng, vận hành thử, vận hành và chấm dứt hoạt động nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu:

Mọi hoạt động liên quan đến đầu tư, xây dựng, vận hành thử, vận hành và chấm dứt hoạt động nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải bảo đảm: An toàn hạt nhân, an toàn bức xạ, an ninh hạt nhân và bảo vệ môi trường là ưu tiên hàng đầu trong toàn bộ vòng đời của nhà máy; áp dụng nguyên tắc bảo vệ theo chiều sâu nhằm ngăn chặn và giảm thiểu hậu quả sự cố, bảo vệ con người và môi trường; sự giám sát của Cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân xuyên suốt vòng đời của nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu.

Việc đầu tư xây dựng và vận hành nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải bảo đảm hiệu quả kinh tế và đóng góp phát triển kinh tế - xã hội, trong đó: Ưu tiên phát triển công nghiệp nội địa, chuỗi cung ứng và chuyển giao công nghệ; hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng địa phương; bảo đảm phúc lợi xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống cho dân cư trong khu vực có nhà máy điện hạt nhân.

Việc cấp phép cho nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thực hiện trên cơ sở yêu cầu của tổ chức, cá nhân đề nghị cấp phép, bảo đảm trách nhiệm chính về bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân thuộc về tổ chức được cấp phép.

Các cơ quan quản lý nhà nước theo thẩm quyền được phân công có trách nhiệm thẩm định toàn diện các yếu tố an toàn, môi trường, quản lý chất thải và ứng phó sự cố trước khi quyết định cấp phép.

Nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu chỉ được phép đi vào vận hành sau khi đáp ứng đầy đủ các quy định pháp luật về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân, an ninh hạt nhân, bảo vệ môi trường và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Kế hoạch bảo đảm an ninh đối với nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu

Theo dự thảo, kế hoạch bảo đảm an ninh được lập nhằm bảo vệ nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu, vật liệu hạt nhân, nhiên liệu hạt nhân và các cấu trúc, hệ thống, bộ phận quan trọng về an toàn trước các hành vi xâm nhập trái phép, phá hoại, khủng bố, chiếm đoạt hoặc sử dụng trái phép.

Nguyên tắc bảo đảm an ninh:

Nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải được bảo vệ theo quy định của pháp luật; áp dụng phương pháp tiếp cận bảo vệ theo chiều sâu, kết hợp các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và ứng phó với các mối đe dọa an ninh, bao gồm cả an ninh mạng.

Bảo đảm phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan công an và các lực lượng bảo vệ khác trong việc thực hiện các biện pháp bảo đảm an ninh.

Tuân thủ các tiêu chuẩn, hướng dẫn của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế, các điều ước quốc tế về bảo đảm an ninh hạt nhân mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Kế hoạch bảo đảm an ninh nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải bao gồm các nội dung:

Đánh giá mối đe dọa an ninh, xác định các nguy cơ xâm nhập trái phép, phá hoại, tấn công khủng bố; hệ thống phân cấp các khu vực an ninh theo mức độ quan trọng và mức độ kiểm soát tiếp cận, bao gồm: khu vực hạn chế, khu vực bảo vệ, khu vực an ninh nghiêm ngặt.

Quy định về kiểm soát người, phương tiện ra vào nhà máy điện hạt nhân, bao gồm nhận dạng, kiểm tra an ninh, giám sát hoạt động; các biện pháp bảo vệ thực thể, bao gồm tường rào, hệ thống giám sát điện tử, kiểm soát ra vào, lực lượng bảo vệ chuyên trách.

Quy trình phối hợp với cơ quan công an, quân đội, lực lượng ứng phó khẩn cấp trong trường hợp có sự cố an ninh; hệ thống giám sát, cảnh báo sớm và xử lý các mối đe dọa về an ninh hạt nhân.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang lấy ý kiến đối với dự thảo này trên Cổng TTĐT của Bộ.

Minh Hiển