Công bố nhiều ấn phẩn, tác phẩm về danh nhân Nguyễn Đình Chiểu

Đầu tiên, phải kể đến cuốn "Hướng tới 200 năm nghiên cứu Nguyễn Ðình Chiểu", do NXB Tổng hợp TPHCM ấn hành. Đây là kết quả đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh của Trường Ðại học Văn hóa TPHCM, tuyển chọn những công trình viết về cụ đồ Chiểu ở trong và ngoài nước. Sách tập hợp 150 bài viết, khái quát cuộc đời của cụ ở 3 mảng nội dung lớn: Thầy đồ, thầy thuốc và nhà thơ.

Bên cạnh đó, NXB Tổng hợp TPHCM cùng dự án ERC-Vietnamica và Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp (EFEO) thực hiện quyển sách "Thế giới của truyện Nôm", gồm 18 tác phẩm của văn học Việt Nam thời trung đại, trong số đó có 2 tác phẩm của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu là "Lục Vân Tiên" và "Ngư Tiều y thuật vấn đáp".   

Sách "Nguyễn Ðình Chiểu - Danh nhân Văn hóa thế giới", do NXB Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành, gồm 2 phần, trong đó phần 1 tập trung giới thiệu các chuyên luận của các nhà khoa học về cuộc đời và văn nghiệp của cụ. Trong phần 2, sách giới thiệu các tác phẩm để đời của cụ như 3 truyện thơ "Lục Vân Tiên", "Dương Từ - Hà Mậu", "Ngư tiều y thuật vấn đáp" và một số bài văn tế...

Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc tế "Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu trong thời đại ngày nay" gồm 2 tập, dày 1.067 trang, chia thành 5 phần. 

Phần 1: Tổng quát; phần 2: Thời đại, quê hương và gia đình; phần 3: Nhà thơ lớn, vị thế, giá trị và văn bản tác phẩm; phần 4: Nhà văn hóa được UNESCO ghi danh; phần 5: Bảo vệ và phát huy di sản của Danh nhân Văn hóa Nguyễn Đình Chiểu. Đây là những bài tham luận của các học giả trong và ngoài nước gửi đến hội thảo.

Cũng trong dịp này, Hội Văn học Nghệ thuật Nguyễn Ðình Chiểu tỉnh Bến Tre chủ trì, giao Ban Tuyển chọn tập hợp tư liệu, tuyển chọn tập hợp thành cuốn "Sáng tạo văn hóa nghệ thuật về Nguyễn Ðình Chiểu". 

Cuốn sách tái hiện sức sống thơ văn Nguyễn Ðình Chiểu và cuộc đời cụ Ðồ Chiểu trong đời sống xã hội và thông qua các loại hình nghệ thuật khác. Ðó là lối nói thơ Vân Tiên, các nhân vật trong thơ Nguyễn Ðình Chiểu đi vào ca dao, hò, vè, sân khấu cải lương, đờn ca tài tử, tranh, tượng, kịch... và những tác phẩm văn học nghệ thuật tái hiện cuộc đời của cụ đồ. 

Ngoài ra, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Ba Tri cũng tái bản cuốn "Ba Tri đất và người", trong đó có nhiều tư liệu về cụ đồ Chiểu với vùng đất này.

Để phục vụ quần chúng, Đoàn Nghệ thuật Cải lương (NTCL) Bến Tre đã dàn dựng 2 vở diễn mới. Vở cải lương "Trái tim và Đôi mắt" của tác giả Trương Huyền, do tác giả Hùng Dũng chuyển thể, tái hiện cuộc đời và sự nghiệp của cụ Nguyễn Đình Chiểu. Vở có 4 phân cảnh, thời lượng 120 phút, với sự tham gia của các nghệ sĩ, diễn viên của Đoàn NTCL Bến Tre và sự phối hợp, hỗ trợ của các diễn viên Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh.

Nội dung vở diễn lấy bối cảnh khi đang chờ khoa thi năm Kỷ Dậu (1849) thì hay tin mẹ mất, Nguyễn Đình Chiểu bỏ kỳ thi về chịu tang, dọc đường bị bệnh nặng và mù cả hai mắt. Thời gian chữa bệnh tại Quảng Nam, cụ học được nghề thuốc sau này chữa bệnh cứu người. 

Vở diễn tái hiện những giai đoạn khi cụ mở trường dạy học đã gặp và kết duyên cùng bà Lê Thị Điền, câu chuyện tại Cần Giuộc, tỉnh Long An và những năm cuối đời tại huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre… Trong vở diễn có lồng ghép giới thiệu nhiều áng thơ văn của cụ như: "Lục Vân Tiên", "Dương Từ - Hà Mậu", các bài văn tế…

Ca cảnh "Đối diện người xưa", tác giả là nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre Võ Thành Hạo, đạo diễn Dương Song Trần, chỉ đạo nghệ thuật Trần Thị Kiều Tôn, do Đoàn Nghệ thuật Cải lương Bến Tre thực hiện. Vở có thời lượng 45 phút, được chia thành các phân cảnh với các chủ đề như: Biến cố cuộc đời; Lễ, nghĩa vẹn toàn; Trọng nghĩa, nặng tình; Tâm sáng truyền lưu. Nội dung vở diễn ca ngợi cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của cụ Nguyễn Đình Chiểu bằng cách tiếp cận và dàn dựng mới mang tính hiện đại, làm đậm nét những giá trị cao đẹp của cụ và những tình cảm của các thế hệ hôm nay. Trong vở, có tái hiện một phần nội dung và các đoạn thơ của truyện thơ "Lục Vân Tiên", diễn xướng Nói thơ Vân Tiên, tác phẩm "Văn tế nghĩa sĩ Lục tỉnh trận vong", các bài vọng cổ, lý…  

Những ấn phẩm, tác phẩm văn hóa nghệ thuật ra đời trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 200 năm Ngày sinh danh nhân Nguyễn Đình Chiểu là nguồn tư liệu chính thống, quý giá. Mặt khác, thông qua các tác phẩm nghệ thuật cũng góp phần đáp ứng nhu cầu hưởng thụ tinh thần của quần chúng nhân dân, vun đắp tình yêu quê hương, đất nước.   

Hữu Nghĩa