Đánh đồng tiền mã hóa với tiền ảo là tiếp tay cho tội phạm lừa đảo?

Bà Lê Thúy Hạnh, chuyên gia nghiên cứu về tiến mã hóa. Ảnh: VGP

Để các nhóm đối tượng không có cơ sở lợi dụng, các nhà đầu tư cần phân biệt rõ các khái niệm, đồng thời nghiên cứu chi tiết hoạt động của công ty công nghệ mình dự định bỏ vốn vào. Đồng thời, báo chí cũng cần phải nắm rõ khái niệm để đưa tin chính xác. Ví dụ, Bitcoin không phải là tiền ảo mà là tiền mã hóa. Còn Bitconnect, Ifan không phải là tiền kỹ thuật số mà là tiền ảo. Nói ví Timo, ví Vinid, Samsungpay, Grappay, Alipay… là Blockchain là sai, vì đó là tiền kỹ thuật số. Cách mạng 4.0 được nhắc đến nhiều thời gian qua chính là xu hướng công nghiệp tự động hóa ứng dụng trí tuệ nhân tạo, Bigdata, Blockchain. Ngành công nghiệp này rất khó thực hiện và cần đầu tư tri thức rất cao tại những nơi thực hiện công nghệ cao chứ không phải là trò chơi mô hình công thức tài chính đa cấp.

Phân biệt tiền ảo, tiền kỹ thuật số, tiền mã hóa

“Tiền ảo” là khái niệm bắt đầu thịnh hành khoảng 3-4 năm gần đây khi truyền thông đề cập đến xu hướng đầu tư mới trên thế giới vào một số loại đồng tiền mã hóa (Cryptocurrency) như Bitcoin, ETH… Tuy vậy, một số nhóm người lợi dụng xu hướng tăng trưởng này để tự tạo ra một số loại đồng tiền rồi đánh đồng là Cryptocurrency nhưng thực chất đây không phải là Cryptocurrency. Đó chỉ là những app (ứng dụng), những dòng lệnh sơ sài, những website lập ra nhằm mục đích thu hút vốn rồi chiếm dụng và bỏ trốn. Theo con số thống kê chưa đầy đủ của những nhà đầu tư thành thạo thì có đến 90% “coin” (đồng tiền) trên thị trường là ảo. Tất cả những dự án sập trong năm qua và đầu năm nay như Bitdeal, iFan, Bitconnect… đều có chung một phương thức là mô hình tài chính đa cấp không có công nghệ, không có đội ngũ phát triển có trình độ, đa phần do những người đã từng lãnh đạo đa cấp đứng lên. Những đối tượng này sở hữu một số cộng đồng và tiếng nói của họ phần nào ảnh hưởng đến người khác. Họ lấy niềm tin của những người này bằng việc tuyên truyền về dự án ứng dụng công nghệ Blockchain, đồng thời vẽ ra sơ đồ tài chính hấp dẫn (ví dụ như hưởng lãi 48% một tháng, thưởng 8% cho người giới thiệu của iFan) để kích thích các nhà đầu tư thiếu hiểu biết hoặc hám lợi. Do vậy tiền ảo là lợi dụng xu hướng của tiền mã hóa để tạo ra phương thức kêu gọi đầu tư không chân chính, lừa đảo nhờ mô hình đa cấp tài chính, không cần nghiên cứu phát triển công nghệ.

Tiền ảo cũng có thể được hiểu là phương thức thanh toán trên các website trò chơi điện tử, được các game thủ dùng để mua vật dụng trên các trò chơi. Để mua được các vật dụng này, các game thủ dùng tiền Việt Nam đồng mua các gói thanh toán và quy đổi thành điểm rồi dùng số điểm đó mua bán trên các website game.

“Tiền kỹ thuật số” là viết tắt cho phương thức số hóa các loại giao dịch tiền tệ. Ví dụ như thẻ điện thoại là một dạng của tiền kỹ thuật số hay Vinid được các thành viên Vingroup sử dụng thanh toán dịch vụ do Vingroup cung cấp là một loại tiền kỹ thuật số. Samsung Pay, VnPAY, Grap Pay, Timo… là những nền tảng ứng dụng để giúp giao dịch của khách hàng trở nên thuận tiện hơn thông qua kỹ thuật số. Về bản chất đây là những ứng dụng công nghệ thông tin để thanh toán theo hình thức điện tử cho những giao dịch tài chính thông thường.

“Tiền mã hóa” là khái niệm chuyển thể từ khái niệm Cryptocurrency trên thế giới để mô tả cho loại tiền mới được phát kiến dựa trên ứng dụng công nghệ Blockchain (công nghệ chuỗi khối). Đây là một phát kiến lớn của con người qua ứng dụng công nghệ bảo mật cao, trực tiếp người tới người (peer-to-peer), giúp rút ngắn thời gian, khoảng cách thanh toán toàn cầu nhằm đưa ra các giao dịch trung thực và thuận tiện hơn. Đây là lý do giá trị của Bitcoin, ETH… được nhiều quốc gia, tổ chức, nhà đầu tư quan tâm đẩy giá lên rất cao.

Tiền mã hóa ra đời xuất phát từ những đòi hỏi thực tế khi an ninh ngân hàng là vấn đề cấp bách do hệ thống ngân hàng ngày càng không đảm bảo, hệ thống máy chủ tập trung ngày càng rủi ro cao, dẫn đến tình trạng tội phạm ăn cắp qua ngân hàng lớn. Bên cạnh đó, lạm phát do các chính phủ không kiểm soát tốt về tài chính cũng đe dọa gây bất ổn an ninh tiền tệ. Thương mại điện tử toàn cầu cũng dễ ách tắc nếu không có được đồng tiền an toàn và thuận tiện hơn. Do đó, tiền mã hóa ra đời xuất phát từ nhu cầu chuyển tiền nhan chóng, an toàn từ người dùng này đến người dùng khác trên toàn cầu mà không cần thông qua các công ty trung gian.

Tiền mã hóa ra đời xuất phát từ những đòi hỏi thực tế. Ảnh minh họa

Thế nào là một đồng tiền mã hóa thật sự?

Tiền mã hóa là một ứng dụng quan trọng của công nghệ Blockchain. Đầu tiên là tiền mã hóa theo Blockchain 1.0, ví dụ như Bitcoin. Công nghệ Blockchain 1.0 chưa có ứng dụng Hợp đồng thông minh, cho nên muốn đưa ứng dụng Bitcoin vào mua sắm thì phải rút tiền hoặc thanh toán ở các cây ATM của chính Bitcoin. Với số lượng 21 triệu Bit (thực tế chỉ có khoảng 18 triệu, còn lại là đã bị thất lạc) thì không đủ để cả thế giới sử dụng. Tình trạng khan hiếm này luôn đẩy Bitcoin lên quá cao và biến thành một tài sản đầu tư hơn là một loại tiền tệ để thanh toán. Gần đây, thế giới đã chứng kiến giá trị Bitcoin từ 2.000 USD tăng vọt lên 20.000 USD, hiện tại khoảng 6.000-7.000 USD/Bit.

Muốn có được Tiền mã hóa thì phải thông qua ICO (Initial Coin Offering - Thu hút vốn đầu tư nội bộ), hoặc qua giải các thuật toán trên máy đào (Miner). Các thuật toán được một công ty công nghệ đưa ra, sau đó giới thiệu đến các nhà đầu tư, các nhà đầu tư mua máy tính về giải toán, khi đó mới có thể đưa tiền mã hóa vào các ứng dụng thanh toán thông qua niềm tin của người dùng. Với một khối lượng công sức và điện năng tạo ra thì đồng tiền đó được coi là sản xuất.

Như vậy một đồng tiền mã hóa chỉ có tác dụng khi và chỉ khi đáp ứng những tiêu chuẩn sau đây:

- Phải có công nghệ Blockchain, các nhà đầu tư thông qua phương thức ICO hoặc mua máy đào về đào theo các thuật toán từ dễ đến khó trong thời gian được công bố rõ ràng.

- Phải có đội ngũ phát triển công nghệ có trình độ về Blockchain gọi là Developer.

- Phải có cộng đồng chấp nhận sử dụng đủ lớn, ví dụ như cộng đồng du lịch thanh toán bằng một loại đồng riêng, hay cộng đồng y tế, cộng đồng thu phí giao thông, cộng đồng giáo dục, cộng đồng bất động sản… Từ đó các loại đồng tiền được sinh ra. Giai đoạn đầu tiên là các loại đồng tiền chung như Bitcoin, ETH… nhưng về sau các loại đồng tiền có công nghệ Blockchain 3.0 cao hơn ra đời.

- Phải có công bố pháp lý rõ ràng tại mỗi quốc gia về quản lý hay không quản lý đồng tiền mã hóa. Rất nhiều đồng tiền mã hóa được các quốc gia chấp thuận như Mỹ, Nhật đồng ý Bitcoin là một loại tiền tệ. Thành phố Dubai chấp nhận các loại tiền mã hóa có giá trị để thanh toán, họ có ban lãnh đạo Smart Dubai nhằm mục đích đưa ra hệ thống thanh toán tiện ích nhất trên toàn cầu thông qua tiền mã hóa. Singapore đã tận dụng được lợi thế tăng trưởng của tiền mã hóa để làm giàu cho đất nước thông qua việc chấp thuận một số đồng tiền mã hóa có giá trị.

Năm 2017, Bitcoin đã tăng trưởng 1500%. Rất nhiều quốc gia như Nhật Bản được lợi lớn khi chấp thuận Bitcoin trong thanh toán, thu về rất nhiều ngoại tệ. Nhưng nhiều quốc gia đã bắt đầu đưa ra các định chế pháp lý để quy định rõ ràng hơn, minh bạch hơn cho các hoạt động đầu tư vào tiền mã hóa, đồng thời hạn chế việc rửa tiền, chuyển tiền phi pháp.

- Có Roadmap (lộ trình) phát triển rõ ràng. Nếu các đồng tiền ảo thường hay ứng dụng mô hình Lending ICO và đa cấp thì các đồng tiền mã hóa ứng dụng ICO trực tiếp, không Lending (cho vay) và đa cấp. Đa phần họ tập trung cho phát triển công nghệ và ứng dụng công nghệ đó vào thanh toán toàn cầu. Họ thường có các máy đào lớn, đầu tư bài bản, có lộ trình phát triển được công bố cho nhà đầu tư… Ví dụ như Kybernetwork của người Việt Nam thu hút hơn 60 triệu USD.

Với những thông tin cụ thể như trên, hy vọng các nhà đầu tư sẽ biết cách chọn cho mình những dự án phù hợp và tránh đầu tư vào tiền ảo không có thật và mất đi tài sản, uy tín. Cần nhận thức đây là lĩnh vực mới đang được cả thế giới nhận thức dần dần, ngay cả các chính phủ cũng phải thăm dò xem quản lý hay không nên quản lý. Do đó, mỗi nhà đầu tư chỉ nên đầu tư khoản an toàn, không ảnh hưởng đến tài chính gia đình và không nên vay mượn để đầu tư. Khi đầu tư thì phải chấp nhận thất bại và nên xác định học được gì từ đó, hơn là được bao nhiêu tiền.

Thực chất, một dự án công nghệ không dễ có được, phải có thời gian phát triển, thậm chí làm đi làm lại. Cho nên không thể có tâm lý vội vàng kiếm lời nhanh chóng khi đầu tư cho tiền mã hóa.