Đẩy mạnh dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia

Thông báo nêu rõ: Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã xác định một trong các định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030 là: "đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo"; đồng thời, xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong nhiệm kỳ Đại hội XIII là: "đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhất là những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thực hiện chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số". Để cụ thể hóa nghị quyết, chủ trương chính sách của Đảng, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều Nghị quyết, Quyết định về đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số quốc gia. Quán triệt và thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã tích cực đẩy mạnh chuyển đổi số và đạt được những kết quả bước đầu đáng khích lệ; các bộ, cơ quan đã và đang tích cực, khẩn trương triển khai các Cơ sở dữ liệu quốc gia, tạo nền tảng phát triển Chính phủ điện tử, bao gồm cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đăng ký doanh nghiệp, bảo hiểm xã hội, đất đai, tài chính để kết nối, chia sẻ trên toàn quốc. Trong đó, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là cơ sở dữ liệu quốc gia rất quan trọng, gắn với từng người dân, từng gia đình - tế bào của xã hội, là nền tảng, cơ sở dữ liệu lớn để hình thành công dân số, xã hội số, phù hợp với xu thế chung của nhân loại.

Số hóa thông tin của hơn 98 triệu dân cư

Thời gian qua, Bộ Công an là một trong những bộ, ngành có nhiều nỗ lực và quyết liệt trong chuyển đổi số, đạt được kết quả ban đầu rất đáng ghi nhận, đã hoàn thành số hóa và lưu trữ tập trung thông tin của hơn 98 triệu dân cư tại Trung tâm dữ liệu quốc gia về dân cư, được vận hành thông suốt, hàng ngày bởi hơn 60 nghìn cán bộ, chiến sĩ công an của gần 11.000 xã, phường, thị trấn trên toàn quốc. Từ cơ sở dữ liệu quan trọng này, Bộ Công an đã cấp mã số định danh cá nhân cho 100% công dân, triển khai thu nhận hơn 60 triệu hồ sơ cấp căn cước có gắn chíp điện tử, đã in và trả hơn 50 triệu thẻ đến tay người dân... Triển khai kết nối thử nghiệm thành công với các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu của một số bộ, ngành và các tỉnh, thành phố trên cả nước, phục vụ hiệu quả công tác nghiệp vụ, bảo đảm trật tự an toàn xã hội. Đặc biệt, trong thời gian chống dịch COVID-19 cao điểm vừa qua, Bộ Công an đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương triển khai các ứng dụng để kiểm soát đi lại, phòng chống dịch bệnh mang lại hiệu quả tích cực. Đây là những kết quả hết sức ấn tượng, phản ánh sự cố gắng, nỗ lực rất lớn của lực lượng Công an nhân dân cùng các bộ, ngành, địa phương xây dựng được hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia lớn, tập trung, hiện đại trong suốt gần 2 năm qua.

Những kết quả đạt được nêu trên có ý nghĩa quan trọng, góp phần thay đổi phương thức quản lý công dân từ thủ công, sử dụng giấy tờ sang hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin; quản lý toàn dân thông qua mã định danh cá nhân; góp phần khắc phục tình trạng thiếu thống nhất và nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính chính xác trong quản lý thông tin cơ bản của công dân giữa các bộ, ngành, địa phương; tiết kiệm thời gian, công sức, cơ sở vật chất trong xây dựng và vận hành các cơ sở dữ liệu chuyên ngành đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của đất nước; tạo điều kiện thuận lợi và nền tảng quan trọng để triển khai các dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân, doanh nghiệp; góp phần cải cách thủ tục hành chính, giảm phiền hà, sách nhiễu, tiếp xúc với nhân dân, doanh nghiệp, góp phần chống tiêu cực, tham nhũng trong việc tiếp xúc với nhân dân, với doanh nghiệp; thúc đẩy quản trị quốc gia bằng kỹ thuật số, quản trị thông minh.

Việc xây dựng thành công Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và hệ thống sản xuất, cấp và quản lý căn cước công dân đã góp phần thúc đẩy xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số. 

Trong bối cảnh đất nước hiện nay, khi chúng ta đã chuyển sang giai đoạn thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 và phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, để thực hiện Đề án hiệu quả thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu cần thống nhất một số quan điểm chỉ đạo như sau:

Việc triển khai Đề án là phù hợp với Chương trình chuyển đổi số quốc gia, với quy mô lớn, tiến hành trên phạm vi rộng, có sự phối hợp của nhiều bộ, ngành, nhiều địa phương, là một trong những dự án công nghệ thông tin lớn nhất từ trước đến nay.

Việc triển khai Đề án này có ý nghĩa rất quan trọng, đây là một trong những nhiệm vụ phức tạp, có tính lan tỏa cao, lợi ích thiết thực, hiệu quả lâu dài, nhưng khó khăn, thách thức phía trước còn rất nhiều, thậm chí không ít "lực cản". Một số cơ chế, chính sách, pháp luật còn đang từng bước hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung; điều kiện hạ tầng kỹ thuật, nhân lực công nghệ thông tin của các bộ, ngành, địa phương còn nhiều hạn chế, manh mún, thiếu đồng bộ; vẫn còn đâu đó tâm lý "quyền anh, quyền tôi", tư tưởng cục bộ "cát cứ"; việc chuyển đổi thói quen, cách nghĩ, cách làm của nhiều cấp, nhiều ngành và của toàn xã hội khó có thể thực hiện ngay; nguy cơ mất an toàn, an ninh hệ thống và dữ liệu luôn thường trực... Trong thời gian đầu triển khai sẽ có những khó khăn, vướng mắc, cần phải chia sẻ cùng nhau vượt qua khó khăn, phải khắc phục ngay những nhận thức chưa đầy đủ, chưa sâu sắc về Đề án này, tất cả vì mục tiêu chung là lợi ích quốc gia, dân tộc và quyền lợi của người dân, doanh nghiệp trong thực hiện Đề án.

Phải làm tốt công tác tuyên truyền, định hướng cho xã hội, về lợi ích của Đề án, về những đóng góp vào lợi ích chung, cũng như là lợi ích cho mỗi người dân; lấy người dân là trung tâm, chủ thể, là nguồn lực chủ yếu và mục tiêu của sự phát triển, những nỗ lực, đổi mới, quyết tâm của các bộ, ngành, địa phương trong việc triển khai Đề án và của Bộ Công an trong vận hành, khai thác Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và quản lý Căn cước công dân sẽ được người dân và cộng đông doanh nghiệp đón nhận tích cực, nhiệt tình ủng hộ; góp phần xây dựng được cơ sở dữ liệu lớn về người dân, thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước và phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới.

Về các nhiệm vụ trong thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ cơ bản nhất trí với Báo cáo của Bộ Công an, ý kiến đóng góp của các bộ, ngành, địa phương, và yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai các nhiệm vụ trọng tâm sau đây:

Về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, việc thực hiện Đề án, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, vai trò nòng cốt là Bộ Công an, Văn phòng Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông, khẩn trương thành lập Tổ công tác để triển khai Đề án bảo đảm đồng bộ, thống nhất lãnh đạo, chỉ đạo từ Trung ương xuống địa phương; xây dựng chương trình, kế hoạch, lộ trình về thời gian, nhân lực bảo đảm thực hiện thành công Đề án gắn với Chương trình Chuyển đổi số quốc gia, trong đó các nhiệm vụ trọng tâm tại Đề án này là triển khai trong năm 2022. Thực hiện tổ chức sơ kết, đánh giá về việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện Đề án vào cuối năm 2022.

Đề nghị đồng chí Bí thư cấp ủy, Chủ tịch UBND các cấp trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của mình, quan tâm chỉ đạo quyết liệt để phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị; tăng cường kiểm tra, đôn đốc trực tiếp tại cơ sở, tháo gỡ ngay những khó khăn, vướng mắc phát sinh; đẩy mạnh tuyên truyền tạo sự đồng thuận tham gia của các tổ chức, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Đề nghị Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam giao ban thường xuyên với Tổ công tác định kỳ hoặc đột xuất để giải quyết từng nhiệm vụ cụ thể theo chuyên đề, lĩnh vực, nếu cần thiết Họp trực tuyến với các địa phương để giải quyết ngay những khó khăn, vướng mắc phát sinh.

Đẩy mạnh việc triển khai các dịch vụ công trực tuyến

Về triển khai dịch vụ công trực tuyến, kết nối, tích hợp, chia sẻ dữ liệu các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương đẩy mạnh việc triển khai các dịch vụ công trực tuyến, tập trung triển khai 25 dịch vụ công thiết yếu tại Đề án để phục vụ người dân và doanh nghiệp, bảo đảm hoàn thành trong 6 tháng đầu năm 2022; phối hợp với Bộ Công an triển khai tích hợp các giấy tờ công dân để sử dụng thẻ Căn cước công dân và ứng dụng VNEID, trong đó, tích hợp thông tin thẻ Bảo hiểm y tế, Giấy đăng ký xe ô tô; Giấy phép lái xe, thẻ ngân hàng... tạo thuận lợi cho người dân trong các giao dịch; phối hợp với Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông chuẩn bị nền tảng, kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành, nhất là các cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp, thuế, hải quan, ngân hàng, giấy phép lái xe, bảo hiểm, y tế, giáo dục, tiếp theo là cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia và chứng khoán. Trong đó, những cơ quan chưa có hạ tầng công nghệ thông tin hoặc hạ tầng công nghệ thông tin chưa bảo đảm thì nghiên cứu, sử dụng chung hạ tầng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để bảo đảm tiết kiệm, đồng bộ, hiệu quả.

Bộ Tư pháp, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc, cơ sở dữ liệu an sinh xã hội, y tế, thông tin vaccine, xét nghiệm COVID-19, Cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, bảo đảm xác thực chính xác thông tin.

Bộ Công an khẩn trương phối hợp với các bộ, ngành, địa phương cập nhật cơ sở dữ liệu dùng chung về người dân, trên cơ sở Luật Căn cước công dân và Luật Cư trú năm 2020, phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành; xây dựng, phát triển hệ thống và cấp định danh phương tiện, động sản, bất động sản, triển khai các dịch vụ chia sẻ dữ liệu để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội; phối hợp với các bộ, ngành chưa có hệ thống công nghệ thông tin hoặc đang quyết định đầu tư xây dựng, chủ động cập nhật dữ liệu vào hệ thống dân cư, sau khi các cơ quan, đơn vị có hạ tầng thì chuyển bàn giao.

Hoàn thiện thể chế

Về hoàn thiện thể chế, các bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát, tháo gỡ theo thẩm quyền hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền tháo gỡ những vướng mắc, bất cập về quy định của pháp luật có liên quan để tạo khuôn khổ pháp lý thống nhất, tổng thể và tổ chức thực hiện hiệu quả.

Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Văn phòng Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp và các bộ, cơ quan liên quan nghiên cứu xây dựng Nghị định của Chính phủ về quản lý, thu thập dữ liệu cá nhân, trong đó xác định cụ thể trách nhiệm thu thập, cập nhật dữ liệu, trách nhiệm làm sạch dữ liệu và xác thực dữ liệu; xây dựng trình Chính phủ ban hành Nghị quyết tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, trong việc đầu tư, xây dựng, phát triển, tích hợp, chia sẻ các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu liên quan đến dân cư phục vụ quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Bộ Công an khẩn trương xây dựng Đề án thu phí gửi Bộ Tài chính để nghiên cứu, ban hành Thông tư quy định về mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí khai thác, sử dụng thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; hoàn thành trong quý II năm 2022. 

Vũ Phương Nhi