Giá sách giáo khoa giảm nhờ điều gì?

Giá sách giáo khoa được cấu thành từ đâu?

Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ, PGS.TS Nguyễn Văn Tùng - Phó Tổng biên tập Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) cho biết giá sách giáo khoa được cấu thành từ nhiều yếu tố, trong đó tập trung vào 5 yếu tố cơ bản.

Đó là, chi phí tổ chức bản thảo, chi phí nhuận bút, chi phí sản xuất: gồm giấy và công in, chi phí khâu lưu thông hay còn gọi là chi phí phát hành; chi phí tài chính.

Theo ông Tùng, phí tổ chức bản thảo của một bộ sách giáo khoa lên tới hàng trăm tỷ đồng; chi phí nhuận bút hiện nay được tính theo tiết học.

Ông Tùng cho hay, tổng nhuận bút của 2 bộ sách giáo khoa "Kết nối tri thức với cuộc sống" và "Chân trời sáng tạo" của NXBGDVN hàng năm cũng lên tới gần 70 tỷ đồng.

Ngoài ra, chi phí sản xuất cũng lên tới hàng nghìn tỷ đồng (bao gồm giấy và công in), trong khi, ông Tùng cho biết chi phí sản xuất hiện nay của NXBGDVN hoàn toàn dựa vào vốn vay ngân hàng. Chi phí cho khâu lưu thông, phát hành phí cũng là những khoản chi phí rất lớn.

Mặc dù phải bỏ ra chi phí lớn nhưng trên thực tế hiện nay, việc tổ chức biên soạn, in ấn, phát hành sách giáo khoa không phải độc quyền của NXBGDVN. "Chúng tôi đang chiếm lĩnh khoảng 70% thị phần sách giáo khoa, nhưng hoàn toàn không phải là đơn vị độc quyền hay có bất cứ ưu đãi nào", Phó Tổng biên tập NXBGDVN chia sẻ.

Ông Tùng cũng chia sẻ thêm về thông tin mức chiết khấu phục vụ việc bán hàng tới người tiêu dùng được phản ánh trên báo chí là 11-15% đối với sách giáo khoa, tùy theo nhà xuất bản. Theo ông đánh giá, mức chiết khấu này đang bị hiểu chưa đúng. Chiết khấu này thực chất là chi phí phát hành. Phát hành sách giáo khoa cũng như phát hành các ấn phẩm sách khác, hay phát hành báo chí đều phải có chi phí, gồm: đóng gói, vận chuyển, kho bãi, giao hàng,…

"Mức phí phát hành sách giáo khoa như vậy là rất thấp, đặc biệt là với vùng núi, vùng sâu vùng xa. Tôi có thể lấy ví dụ phí phát hành báo chí hiện nay đang ở mức từ 22% đến 25% giá bìa, cao hơn nhiều so với phí phát hành sách giáo khoa", Phó Tổng biên tập NXBGDVN cho hay.

Giảm giá sách giáo khoa vì quyền lợi người tiêu dùng

Trước thềm năm học mới, NXBGDVN đã giảm trên dưới 10% giá sách giáo khoa đối với từng bộ. Ông Nguyễn Văn Tùng cho biết việc tiết giảm chi phí để giảm giá thành sách giáo khoa là chỉ đạo của các cấp lãnh đạo đối với NXBGDVN vì mục đích đảm bảo an sinh xã hội, vì quyền lợi người tiêu dùng. 

Các đơn vị phát hành cần chia sẻ điều này với doanh nghiệp để cùng thực hiện trách nhiệm xã hội. Điều đó cũng đòi hỏi các đơn vị nỗ lực tiết giảm các chi phí khác để tối ưu hoá hiệu quả sản xuất kinh doanh. 

NXBGDVN đã rà soát các chi phí cấu thành giá để thực hiện tiết giảm. Trong những chi phí mà đã rà soát tiết giảm để giảm giá thì có 2 khoản mục quan trọng nhất. Đó là: Chi phí tổ chức bản thảo: "Chúng tôi đã cập nhật sản lượng phát hành thực tế. Sản lượng này lớn hơn so với sản lượng dự kiến, do đó chi phí tổ chức bản thảo phân bổ trên từng bản sách giảm xuống", ông Tùng cho hay.

Cùng với đó, là chi phí khâu lưu thông tiếp tục được NXBGDVN tiết giảm, theo đó việc tiết giảm chi phí phát hành và bán hàng đã giúp giảm được 2,5% giá bìa.

Với sách giáo khoa các lớp đã xuất bản sẽ tiết giảm chi phí để điều chỉnh giảm giá bán. Cụ thể giá của bộ sách giáo khoa Kết nối tri thức với cuộc sống giảm 9,6%, bộ sách giáo khoa Chân trời sáng tạo giảm 11,2%.

"Đối với sách giáo khoa các lớp 5, 9, 12 xuất bản lần đầu chúng tôi đã xây dựng và hoàn thành kê khai giá theo cơ cấu giá đã giảm ở các lớp đã xuất bản trước đó", Phó Tổng biên tập NXBGDVN thông tin.

Làm sách giáo khoa có lãi nhiều không?

Không ít người cho rằng làm sách giáo khoa là rất lãi. Chia sẻ về điều này, ông Nguyễn Văn Tùng phân tích: Quy trình làm sách giáo khoa của NXBGDVN phải trải qua 8 bước nghiêm ngặt: xây dựng tác giả; xây dựng mô hình bao gồm đề cương tổng thể, đề cương chi tiết, biên soạn bài mẫu, dạy thực nghiệm; biên soạn bản thảo thô, góp ý điều chỉnh bản thảo tác giả.

Tiếp theo là biên tập thiết kế; thẩm định nội bộ đọc rà soát ý kiến chuyên gia thẩm định; thẩm định quốc gia 2 vòng; giới thiệu sách; tập huấn giáo viên sử dụng sách và cung ứng sách giáo khoa.

"Do đó trong cấu thành giá của sách giáo khoa có rất nhiều chi phí mà chúng tôi đã liệt kê ở trên. NXBGD Việt Nam và các đơn vị xuất bản sách giáo khoa khác đều phải kê khai giá trên cơ sở các chi phí cấu thành giá và phải được Cục quản lý giá phê duyệt.

Như vậy, trên thực tế, lợi nhuận từ sách giáo khoa hầu như không có, hoặc có rất ít. NXBGD VN có lợi nhuận là từ các sách khác như: sách bổ trợ, sách tham khảo… nhưng dư luận, ngay cả người trong ngành cũng không biết điều này, cứ cho rằng NXBGDVN doanh thu 3.000 tỷ, lãi 300 tỷ là từ SGK. Nếu làm sách giáo khoa dễ và lãi nhiều như vậy thì có lẽ đã có rất nhiều NXB, nhiều đơn vị tư nhân tham gia vào việc biên soạn, xuất bản sách giáo khoa", PGS.TS Nguyễn Văn Tùng phân tích và cho biết thêm.

Phương Liên