Giám sát để đưa các chính sách, pháp luật thực sự đi vào cuộc sống

Giám sát để đưa các chính sách, pháp luật thực sự đi vào cuộc sống

Tham dự Hội nghị có Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang, MTTQ Việt Nam, Ủy viên UBTVQH, Lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương và các đại biểu Quốc hội chuyên trách ở Trung ương và địa phương.

Hội nghị được tổ chức nhằm tạo sự thống nhất trong ý chí, hành động, nâng cao sự chủ động của các cơ quan trong việc triển khai các Nghị quyết của Quốc hội, UBTVQH về chương trình giám sát năm 2024, làm cơ sở để các cơ quan, tổ chức thực hiện, góp phần tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương khẳng định, giám sát tối cao đối với hoạt động của nhà nước là một trong 3 chức năng quan trọng của Quốc hội. Bắt đầu từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, hằng năm UBTVQH đều tổ chức Hội nghị triển khai chương trình giám sát của năm tiếp theo. Đây là một bước đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, được đại biểu Quốc hội, nhân dân và cử tri đánh giá cao.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh, tại Hội nghị này, ngoài việc đánh giá những kết quả đạt được, những kinh nghiệm hay trong công tác giám sát của Quốc hội, UBTVQH, các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn ĐBQH và của ĐBQH trong năm 2023, còn cần làm rõ những tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan trong các hoạt động giám sát; đồng thời trao đổi, thống nhất về nhận thức, nội dung, công tác phối hợp, các biện pháp để tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các hoạt động giám sát của Quốc hội, UBTVQH trong năm 2024, góp phần đưa các chính sách, pháp luật thực sự đi vào cuộc sống, bảo đảm có hiệu quả cao, đáp ứng sự mong mỏi của người dân và cử tri cả nước.

Đánh giá khái quát kết quả thực hiện chương trình giám sát năm 2023, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, năm 2023 là năm giữa nhiệm kỳ, là năm bản lề quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Với mục tiêu không ngừng "đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội", hoạt động giám sát của Quốc hội đã được tổ chức triển khai toàn diện, đồng bộ, bảo đảm tiến độ, hoàn thành toàn bộ các nội dung theo kế hoạch.

Theo đó, hoạt động giám sát của Quốc hội, UBTVQH không ngừng được cải tiến, đổi mới từ việc xây dựng thể chế cho đến việc triển khai thực hiện từng nội dung giám sát, trong đó, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế tiếp tục được tăng cường, góp phần quan trọng tạo cơ sở pháp lý và định hướng cho hoạt động giám sát của cả nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, như: ban hành Nghị quyết số 96/2023/QH15 về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn; tích cực chỉ đạo việc nghiên cứu, chuẩn bị hồ sơ đề xuất xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân; xây dựng dự thảo Nghị quyết hướng dẫn việc tổ chức hoạt động giải trình tại phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội; các nghị quyết về hoạt động chất vấn, giám sát chuyên đề…

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, năm 2024 là năm có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Với mục tiêu giám sát phải được triển khai đồng bộ với quá trình triển khai xây dựng và thực hiện chính sách pháp luật, năm 2024, Quốc hội, UBTVQH tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ giám sát.

Chính phủ chỉ đạo các cơ quan thực hiện nghiêm các kiến nghị giám sát

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang khẳng định, hoạt động giám sát của Quốc hội, UBTVQH là nhiệm vụ quan trọng luôn được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quan tâm, quán triệt chỉ đạo các cơ quan liên quan nghiêm túc thực hiện. Thông qua các hoạt động giám sát đã phát hiện, chấn chỉnh và có biện pháp kiến nghị xử lý những thiếu sót, hạn chế; hoàn thiện thể chế, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang cho rằng, năm 2023, Quốc hội đã lựa chọn 2 chuyên đề giám sát tối cao và 2 chuyên đề giao UBTVQH. Thực hiện Chương trình giám sát của Quốc hội, UBTVQH, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ ban ngành liên quan chuẩn bị đầy đủ kịp thời nội dung báo cáo theo đề cương yêu cầu của các Đoàn giám sát cũng như các thông tin tài liệu cần thiết liên quan đến nội dung giám sát; đồng thời chỉ đạo các cơ quan thực hiện đầy đủ nghiêm túc các kiến nghị sau giám sát, các báo cáo thực hiện của Chính phủ được đoàn giám sát ghi nhận, cơ bản đáp ứng được yêu cầu đề ra.

Bên cạnh kết quả đạt được, quá trình thực hiện các Chương trình giám sát vẫn còn một số hạn chế, vướng mắc như: Một số nội dung giám sát đôi khi có sự trùng lặp giữa các nghị quyết về giám sát chuyên đề và nghị quyết chất vấn của Quốc hội dẫn đến tình trạng Chính phủ phải báo cáo với Quốc hội, UBTVQH nhiều lần với cùng một nội dung. Vấn đề này làm cho số liệu báo cáo và nhận định nhiều khi không có sự tương đồng với nhau.

Một số nội dung yêu cầu trong báo cáo giám sát có lúc chưa cụ thể về phạm vi không gian, thời gian địa điểm dẫn đến việc báo cáo và kiểm chứng thực hiện còn gặp khó khăn, lúng túng, khó xác định rõ người, rõ việc trong quá trình thực hiện.

Phó Thủ tướng khẳng định, những vấn đề nêu trên và một số vấn đề phát sinh được đoàn giám sát yêu cầu trong thời gian khá ngắn trong khi các bộ ngành địa phương cần có thời gian để rà soát báo cáo theo yêu cầu của Đoàn giám sát nên tiến độ báo cáo của bộ ngành địa phương cùng với nhiều lý do chủ quan khác nhiều khi kéo dài không đáp ứng được yêu cầu của Đoàn giám sát.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng đề xuất, kiến nghị đối với việc thực hiện Chương trình giám sát năm 2024. Theo đó, ngay sau khi có Chương trình giám sát, Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, cơ quan liên quan chuẩn bị kỹ nội dung báo cáo để làm việc với đoàn giám sát.

Để tiếp tục nâng cao chất lượng hiệu quả trong hoạt động giám sát, Phó Thủ tướng kiến nghị một số nội dung: Các hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội có phạm vi rộng, để đạt được hiệu quả cao cần có sự định hướng gọn hơn về phạm vi, có trọng tâm, trọng điểm hơn, giúp nâng cao hiệu quả trong hoạt động giám sát của Quốc hội.

Các Ủy ban, cơ quan chuyên môn của Quốc hội tăng cường phối hợp hơn nữa với các Bộ, cơ quan liên quan trong quá trình xây dựng kế hoạch đề cương báo cáo giám sát, cũng như trong quá trình thực hiện giám sát để nâng cao hiệu quả của chương trình giám sát.

Thời gian tới, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai nghiêm túc và có trách nhiệm các kế hoạch, chương trình, nghị quyết của Quốc hội, UBTVQH về giám sát chuyên đề trong năm 2024; đồng thời khắc phục những hạn chế, khuyết điểm trong phần trách nhiệm của mình để việc giám sát ngày càng tốt hơn. Chính phủ mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm đồng hành ủng hộ của Quốc hội, UBTVQH để nỗ lực phấn đấu hoàn thành cao nhất các mục tiêu nhiệm vụ của kế hoạch năm 2024 và các năm tiếp theo.

Năm 'bản lề' của cả hệ thống chính trị

Phát biểu kết luận Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, năm 2024 là năm bản lề đối với các cơ quan Trung ương và địa phương trong việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và chuẩn bị tốt cho việc tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp. Vì thế, công tác nghiên cứu, khảo sát, phối hợp tiến hành các hoạt động giám sát phải hết sức cân nhắc để vừa đạt được yêu cầu, mục tiêu giám sát, bảo đảm thực chất nhưng cũng không gây ảnh hưởng đến các công việc thường xuyên của địa phương.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, trong số các chuyên đề giám sát được lựa chọn tiến hành trong năm 2024 có nội dung đã được tổ chức sơ kết và có Kết luận của Bộ Chính trị, như chuyên đề về hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập; có nội dung đã được Quốc hội quyết nghị cũng như được nghiên cứu rà soát, điều chỉnh trong các dự án luật trình Quốc hội xem xét, thông qua trong năm 2023 và 2024, như chuyên đề về Nghị quyết số 43 của Quốc hội, quản lý thị trường bất động sản, phát triển nhà ở xã hội, trật tự, an toàn giao thông...

Về khuôn khổ pháp lý, Chủ tịch Quốc hội nêu 3 nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2024 gồm: tập trung cao độ cho việc sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND; ban hành nghị quyết của UBTVQH hướng dẫn hoạt động, giải trình của Hội đồng Dân tộc và các cơ quan Quốc hội; đẩy nhanh tiến độ sửa đổi, bổ sung các nghị quyết liên tịch về tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND.

Theo đó, phải quan tâm hơn nữa đến công tác giám sát việc thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát. Trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ thì báo cáo UBTVQH xem xét, quyết định theo quy định tại Điều 33 của Luật Hoạt động giám sát Quốc hội, HĐND; đồng thời tăng cường hơn công tác thông tin về kết quả giám sát.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị tăng cường công tác phối hợp với Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, hệ thống chính trị ở địa phương. UBTVQH cũng sẽ "đặt hàng" Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phản biện xã hội một số nội dung chính của các chuyên đề giám sát. Tiếp tục tăng cường công tác bảo đảm về kinh phí, điều kiện cơ sở vật chất và công tác điều hòa, phối hợp với các cơ quan... trong hoạt động giám sát.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát có tác động quan trọng, không chỉ liên quan đến chất lượng của hoạt động lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, mà còn liên quan đến toàn bộ hoạt động của Nhà nước. Hoạt động giám sát của Quốc hội không chỉ nhằm mục đích bảo đảm cho pháp luật được thi hành nghiêm chỉnh và thống nhất mà còn đề cao trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, góp phần đưa pháp luật vào cuộc sống và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, bảo đảm quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân dân.

Cùng với sự hoàn thiện của Nhà nước pháp quyền, yêu cầu của đời sống kinh tế - xã hội đòi hỏi tính minh bạch, dân chủ ngày càng cao. "Hoạt động giám sát không chỉ phát hiện vấn đề, đưa ra các kiến nghị mà còn đòi hỏi đối tượng chịu sự giám sát phải thực thi các kiến nghị đó ng­hiêm túc, sai phạm phải được xử lý, những chính sách chưa hoàn thiện phải được sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ, đáp ứng yêu cầu thực tế", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

LS