Giáo dục bước vào giai đoạn hành động theo tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW

Tại Hội nghị, khẳng định tính chiến lược, đột phá, toàn diện, lâu dài, tính hành động cao của Nghị quyết số 71-NQ/TW, Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng đã quán triệt các nội dung quan trọng trong Nghị quyết này, từ quan điểm chỉ đạo, mục tiêu và các nhiệm vụ, giải pháp.

Đại diện các Sở GD&ĐT và các cơ sở giáo dục đại học đã chia sẻ kết quả bước đầu trong việc chủ động triển khai Nghị quyết 71-NQ/TW, đồng thời bày tỏ quyết tâm đưa Nghị quyết sớm đi vào thực tiễn một cách hiệu quả, thiết thực.

9 "từ khóa" quan trọng thực hiện Nghị quyết số 71

Phát biểu kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhận định, quá trình xây dựng Nghị quyết số 71-NQ/TW thể hiện tầm nhìn của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Tổng Bí thư – tầm nhìn về phát triển giáo dục, đào tạo gắn liền với phát triển đất nước. Ông nhấn mạnh, không thể đạt mục tiêu phát triển nếu không làm tốt vấn đề con người, nhân lực và nhân tài.

Bộ trưởng nhắc lại ba chữ "nhân" mà Tổng Bí thư đã nhiều lần đề cập: "nhân" – phát triển con người trong kỷ nguyên mới; "nhân lực" – chuẩn bị nguồn nhân lực để kiến tạo kỷ nguyên mới; và "nhân tài" – yếu tố quyết định trong cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt giữa các quốc gia.

Trong quá trình soạn thảo, Tổng Bí thư đã có ba cuộc làm việc trực tiếp với Tổ soạn thảo; Bộ Chính trị họp hai lần và thông qua vào lần thứ ba, cho thấy sự quan tâm đặc biệt đối với việc ban hành Nghị quyết này.

Nói về điểm khác biệt giữa Nghị quyết số 71-NQ/TW và Nghị quyết số 29-NQ/TW, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng: tinh thần cốt lõi của Nghị quyết số 29-NQ/TW là chuyển từ nền giáo dục thiên về trang bị kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Đây là bước chuyển mang tính nền tảng, góp phần thay đổi sâu sắc quan niệm, mục tiêu và phương pháp giáo dục trong nhiều năm qua.

Nghị quyết số 29-NQ/TW cũng bao quát toàn diện các phương diện của giáo dục – đào tạo, từ những vấn đề của ngành cho tới những yêu cầu của đất nước trong phát triển giáo dục – đào tạo. Tuy nhiên, trọng tâm của Nghị quyết này chủ yếu tập trung vào các vấn đề chuyên môn, quản trị, các yếu tố bên trong và nội tại của lĩnh vực giáo dục – đào tạo. 

Cho đến nay, Nghị quyết số 29-NQ/TW vẫn giữ nguyên giá trị định hướng chiến lược, là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của ngành giáo dục. Song, thực tiễn đòi hỏi cần tăng cường hơn nữa tính hành động, tính thực tiễn và tính khả thi trong quá trình triển khai. Chính yêu cầu đó – thể hiện tinh thần hành động, bám sát thực tiễn và bảo đảm khả thi – là chỉ đạo xuyên suốt của Tổng Bí thư khi xây dựng Nghị quyết số 71-NQ/TW, đồng thời cũng là điểm mới nổi bật và khác biệt của Nghị quyết số 71-NQ/TW so với Nghị quyết số 29-NQ/TW.

Theo Bộ trưởng, tinh thần, quan điểm chỉ đạo và định hướng thực thi của Nghị quyết số 71-NQ/TW có thể khái quát trong ba "từ khóa":

Nhấn mạnh về tinh thần xây dựng Nghị quyết số 71-NQ/TW, quan điểm chỉ đạo cốt lõi và phương diện định hướng thực thi, theo Bộ trưởng, mỗi khâu đều có thể gói lại trong 3 "từ khóa":

3 "từ khóa" trong xây dựng Nghị quyết là: tính hành động, thực tiễn, khả thi.

3 "từ khóa" trong tư tưởng chỉ dạo với giáo dục - đào tạo là: hiện đại, chất lượng, công bằng.

3 "từ khóa" trong quan điểm thực thi có là: quyết liệt, nhanh chóng, hiệu quả.

Hành động để không phụ sự phó thác của Đảng và Nhân dân

"Cần có thái độ, nhận thức và hành động tương xứng với sự phó thác, kỳ vọng của Đảng và Nhân dân", Bộ trưởng nhấn mạnh. Ông cho rằng việc thực hiện Nghị quyết 71 sẽ mở ra "một cuộc cách mạng mới trong giáo dục", bởi nội dung "giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc" thể hiện một tầm nhìn và sự định vị chưa từng có. Vì thế, mỗi nhà giáo, mỗi cán bộ quản lý giáo dục cần nhận thức rõ trọng trách của mình, để không phụ lòng tin và sự phó thác của Đảng, của Nhân dân.

Đối với các việc cần làm, Bộ trưởng yêu cầu ưu tiên đổi mới tư duy và nhận thức một cách toàn diện, sâu sắc. Trước hết, cần nhận thức đầy đủ sứ mệnh của ngành giáo dục trong kỷ nguyên mới, hiểu rõ vai trò, sứ mệnh và trách nhiệm của từng cán bộ, giáo viên, quản lý. "Phải nhìn thẳng vào sự thật, vào những gì còn bất cập, yếu kém, những 'căn bệnh' kéo dài để điều chỉnh tốt hơn", Bộ trưởng cho biết.

Bộ trưởng nhấn mạnh, cần quán triệt và triển khai đầy đủ tư tưởng chỉ đạo trong Nghị quyết số 71-NQ/TW, đặc biệt là về vai trò lãnh đạo toàn diện, triệt để của các tổ chức đảng – nhất là tổ chức đảng trong các cơ sở giáo dục, đại học và giáo dục nghề nghiệp.

Nghị quyết yêu cầu các cơ sở giáo dục, nhất là giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp, phải phát triển nhanh và mạnh hơn, mang tính định hướng rõ nét hơn. Các trường công cần thực hiện đúng sứ mệnh công, tập trung đào tạo đội ngũ nhân lực đáp ứng những lĩnh vực mà đất nước đang có nhu cầu cao.

Cùng với đó, cần đổi mới nhận thức và tư duy về vai trò, tính chủ đạo và tính dẫn dắt của Nhà nước trong toàn bộ hệ thống giáo dục – trong khi vẫn huy động tối đa các nguồn lực xã hội, Nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo.

Bộ trưởng khẳng định, "Nghị quyết số 71-NQ/TW không chỉ nhằm khắc phục những bất cập, hạn chế hiện nay, mà quan trọng hơn là mở đường cho sự kiến tạo tương lai". 

Những nhiệm vụ quan trọng 

Các nhiệm vụ cụ thể đã được thể hiện rõ trong Chương trình hành động của Chính phủ và của Bộ GD&ĐT triển khai thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW. Bộ trưởng nhấn mạnh một số trọng tâm như sau:

Thứ nhất, thể chế hóa các nội dung quan trọng của Nghị quyết. Công việc này đang được triển khai tích cực. Nếu tiến độ đúng kế hoạch, từ ngày 1/1/2026, cả bốn luật trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo sẽ đồng loạt có hiệu lực, gồm: Luật Nhà giáo, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), cùng với hàng loạt nghị định, thông tư mới sẽ được ban hành.

Trên nền tảng thể chế vận hành của nền giáo dục mới, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục các cấp cần nghiêm túc nghiên cứu, nắm vững các quy định của pháp luật để quá trình triển khai không xảy ra sai sót, chậm trễ hay thiếu sót. Đây là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết và phải được triển khai khẩn trương, chủ động ngay từ khi các văn bản còn ở giai đoạn dự thảo.

Thứ hai, tiến hành sắp xếp lại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân nhằm giúp các cơ sở phát triển vững mạnh hơn, đồng thời bảo đảm đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và hiệu quả. Trong quá trình triển khai, cần bám sát chỉ đạo của Bộ, căn cứ vào thực tiễn, tránh áp dụng máy móc. Ví dụ, với mô hình trung học nghề, đây là mô hình mới, không thay thế cho các mô hình giáo dục thường xuyên hay giáo dục nghề nghiệp, không chuyển ngay các cơ sở hiện có sang mô hình này.

Đối với các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp công lập, cần thực hiện chủ trương Bí thư Đảng ủy đồng thời là người đứng đầu cơ sở giáo dục. Bộ GD&ĐT đang xây dựng, trình phương án cụ thể để khi các luật mới có hiệu lực, bộ máy mới được vận hành ngay, nhịp nhàng, không xảy ra khoảng trống trong quản lý.

Cũng theo Bộ trưởng, khi các luật mới có hiệu lực, hội đồng trường sẽ kết thúc hoạt động, đồng thời chủ tịch và phó chủ tịch hội đồng trường cũng chấm dứt vai trò của mình. Các hiệu trưởng hoặc giám đốc – những người được bầu theo nhiệm kỳ của hội đồng trường – về nguyên tắc cũng hoàn thành nhiệm vụ. Tuy nhiên, để bảo đảm giai đoạn chuyển tiếp, các hiệu trưởng và giám đốc hiện tại sẽ tiếp tục điều hành hoạt động của nhà trường cho đến khi có quyết định mới. 

Thu Trang