Hạ tầng số cho nền kinh tế: Phải phổ cập, siêu rộng, siêu lớn, xanh và an toàn

Phủ sóng 5G sâu rộng toàn quốc là nhiệm vụ cấp bách

Theo Bộ trưởng, Bộ KH&CN mới – được hợp nhất từ Bộ TT&TT và Bộ KH&CN đã đi vào hoạt động được 3,5 tháng. Bộ có sứ mệnh quan trọng là đưa Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới dựa trên KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng cần thực hiện những chuyển dịch mang tính chiến lược trong từng lĩnh vực.

Trong đó, bưu chính phải trở thành hạ tầng logistics, bảo đảm dòng chảy vật chất bên cạnh dòng chảy dữ liệu, bảo đảm dòng chảy vật chất nhanh, chính xác và an toàn đến tận tay doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Viễn thông phải trở thành hạ tầng số để phục vụ cho chuyển đổi số. Hạ tầng số trở thành hạ tầng chiến lược như giao thông, điện. Hạ tầng này phải phổ cập, băng thông siêu rộng, dung lượng siêu lớn, xanh và an toàn. Hạ tầng số trở thành hạ tầng của cả nền kinh tế, chứ không phải là hạ tầng "alo" như trước đây. 

"Phủ sóng 5G sâu và rộng toàn quốc là nhiệm vụ cấp bách từ nay đến cuối năm", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Cùng với đó là yêu cầu tốc độ di động tối thiểu phải đạt trên 100 Mbps (gấp đôi hiện nay); tốc độ cố định internet cáp quang tối thiểu phải đạt 200 Mbps.

Chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo phải tạo ra tăng trưởng kinh tế

Cũng theo Bộ trưởng, chuyển đổi số với các cấu phần là chính phủ số, kinh tế số và xã hội số, để Việt Nam trở thành quốc gia số, hướng đến việc tạo ra một “phiên bản số” của thế giới thực. Chuyển đổi số là số hóa toàn diện rồi sử dụng công nghệ số, nhất là AI để xử lý dữ liệu số. 

"Hiện nay, chuyển đổi số vẫn theo kiểu công nghệ thông tin, tức là vẫn mua sắm và viết phần mềm nhưng không thay đổi quy trình vận hành", Bộ trưởng nhìn nhận.

Theo ông, "thay đổi mô hình hoạt động mới là công đoạn quan trọng nhất để phát huy hiệu quả chuyển đổi số".

Về nguồn lực, theo Bộ trưởng, chi ngân sách nhà nước cho chuyển đổi số chỉ 1% nhưng cần kích hoạt được xã hội đầu tư thêm 3–4 lần. Đồng thời, chuyển đổi số phải tạo ra tăng trưởng GDP từ 1%–1,5%.

Bộ trưởng cũng cho rằng KHCN và đổi mới sáng tạo phải hướng đến mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, tạo ra tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng sống người dân. KHCN phải đóng góp 1% vào tăng trưởng kinh tế.

Nhà nước chi một đồng cho nghiên cứu thì kết quả nghiên cứu này đến được doanh nghiệp phải tạo ra 10 đồng doanh thu. Một đồng nhà nước chi cho nghiên cứu phát triển thì cũng phải kéo theo được từ 3 đến 4 đồng của doanh nghiệp chi cho nghiên cứu phát triển. 

"Nhà khoa học bây giờ không chỉ dừng lại ở học hàm, học vị, ở bài báo hay giải thưởng mà quan trọng là kết quả nghiên cứu của mình phải có tác động đến kinh tế - xã hội của đất nước", Bộ trưởng nói.

Đổi mới sáng tạo được xác định là con đường đưa KHCN ứng dụng vào cuộc sống. Ứng dụng công nghệ, đổi mới công nghệ, chuyển giao công nghệ, nâng cao hiệu suất sử dụng công nghệ, cải tiến công nghệ và tiến tới sáng tạo công nghệ là con đường dùng công nghệ để tăng năng suất lao động, tăng TFP. Đổi mới sáng tạo phải đóng góp 3% vào tăng trưởng GDP. Mỗi bộ, ngành, địa phương cần có một trung tâm đổi mới sáng tạo.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của sở hữu trí tuệ. Theo Bộ trưởng, một quốc gia phát triển là quốc gia có tới 80% tài sản là tài sản trí tuệ. Vì vậy, ông đề nghị cần xây dựng đạo đức, văn hóa xã hội tôn trọng sở hữu trí tuệ, từ đó thúc đẩy sáng tạo, nghiên cứu và thương mại hóa kết quả khoa học.

Trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, trọng tâm thời gian tới là điện hạt nhân thế hệ mới, là lò hạt nhân module quy mô nhỏ. Điện hạt nhân trở thành điện xanh và điện nền và trở thành chiến lược quốc gia và Việt Nam phải làm chủ công nghệ hạt nhân.

Về tiêu chuẩn và quy chuẩn, Bộ trưởng nhấn mạnh, tiêu chuẩn là định hướng phát triển quốc gia còn quy chuẩn là hàng rào bảo vệ quốc gia. Hiện nay số lượng tiêu chuẩn cần thiết cho sự phát triển của đất nước còn thiếu, nên cần đổi mới rất mạnh mẽ công tác tiêu chuẩn hóa theo hướng hội nhập quốc tế.

Bộ trưởng cũng điểm lại điểm nhấn nổi bật là tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa 15 đã thông qua 5 luật sửa đổi liên quan đến KHCN là: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp Công nghệ số; Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa; và Luật Năng lượng nguyên tử.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, từ nay đến cuối năm 2025, Bộ KH&CN sẽ phải hoàn thành và thông qua 4 luật nữa, bao gồm: Luật Chuyển đổi số là luật mới và 3 luật sửa đổi là Luật Công nghệ cao, Luật Chuyển giao công nghệ và Luật Sở hữu trí tuệ.

Như vậy, chỉ riêng năm 2025, Bộ KH&CN là cơ quan chủ trì soạn thảo 9 luật liên quan đến khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Với số lượng lớn luật phải soạn thảo và trên tinh thần đổi mới mạnh mẽ của Nghị quyết 57, đòi hỏi Bộ KH&CN phải nỗ lực rất lớn, quyết tâm rất cao và đặc biệt phải có cách làm mới và làm việc không kể ngày đêm thì mới có thể hoàn thành. 

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Bây giờ là lúc chúng ta hãy làm, làm thật nhiều và làm những việc lớn hơn, hướng đến kết quả cuối cùng là tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, nâng cao năng lực quản trị quốc gia".

Cũng tại Hội nghị, Bộ KH&CN đã trao tặng Bằng khen của Bộ trưởng cho các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác xây dựng 5 luật thuộc lĩnh vực KHCN vừa được Quốc hội thông qua và trong công tác triển khai chính quyền địa phương 2 cấp.

Đây là sự ghi nhận kịp thời với những nỗ lực không ngừng nghỉ của đội ngũ cán bộ, chuyên gia, nhà khoa học đã góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Thu Giang