Nắm vững thông tin thị trường, gia tăng giá trị xuất khẩu nông sản

Theo thống kê của ngành Nông nghiệp và Môi trường, giá trị sản xuất ngành nông nghiệp tăng trên 3,2% trong năm 2024 và đạt trên 3,8% chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025. Theo chỉ tiêu được giao, ngành phải đạt tốc độ tăng trưởng từ 4% trở lên.

Tại hội nghị, các thông tin về những thị trường lớn nhập khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam cũng được các Tham tán nông nghiệp cập nhật.

Việt Nam có tiềm năng xuất khẩu nông, lâm, thủy sản lớn

Ông Trần Văn Công, Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại thị trường EU đánh giá, tiềm năng thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam vào EU còn rất lớn. Tuy nhiên, tỷ trọng hàng chế biến, giá trị gia tăng của Việt Nam xuất khẩu sang EU còn thấp, chưa tạo được kênh phân phối bền vững, chưa có thương hiệu, khả năng hiện diện tại chưa phổ biến.

Khoảng cách địa lý xa, tuyển vận chuyển Á - Âu hay xảy ra xung đột dẫn đến bị gián đoạn, chi phí logistics cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh 30 - 40%, Bên cạnh đó, EU luôn đưa ra các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, phát triển bền vững cao và liên tục cập nhật.

EU dịch chuyển sang tiêu dùng xanh, sạch, đòi hỏi đáp ứng tiêu chuẩn phát triển bền vững về lao động, môi trường, giảm phát thải, giá trị tích hợp - di sản của sản phẩm nông nghiệp. Doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam còn yếu về chuẩn bị nguyên liệu, đầu tư máy móc công nghệ, thương hiệu, chi phí tiếp quảng bá tiếp thị, nghiệp vụ ngoại thương…

Ông Trần Văn Công kiến nghị, Việt Nam cần phát triển các vùng nguyên liệu đạt chuẩn EU; xây dựng các vùng sản xuất an toàn dịch bệnh đối với các vùng chăn nuôi trọng điểm để thúc đẩy việc đàm phán EU mở cửa thị trường sản phẩm động vật cho Việt Nam.

Ngoài ra, cần tăng cường xây dựng thương hiệu quốc gia, nhãn hiệu sản phẩm, doanh nghiệp đối với các sản phẩm nông lâm thủy sản xuất khẩu vào EU, tăng khả năng nhận diện sản phẩm nông sản thực phẩm Việt Nam trên thị trường EU, thâm nhập sâu hơn, đa dạng chủng loại sản phẩm hơn vào các kênh, chuỗi phân phối tại EU.

Đồng thời, triển khai thực hiện xây dựng chiến lược truyền thông dài hạn, chủ động để hạn chế truyền thông tiêu cực về thủy sản Việt Nam tại EU; rà soát và hoàn thiện hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm, bền vững… phù hợp và tham chiếu các tiêu chuẩn EU.

Ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho biết, với quy mô nhập khẩu hàng năm lên đến 2.500 tỷ USD, trong đó, nông sản từ 210 - 230 tỷ USD/năm, có thể thấy Trung Quốc vẫn là thị trường lớn đầy tiềm năng đối với hàng hóa nông lâm thủy sản của Việt Nam.

Trung Quốc đang ngày càng mở rộng thị trường cho các nước để đa dạng hóa nguồn cung. Tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, Trung Quốc đã mở cửa thị trường cho khoảng 15 sản phẩm nông lâm thủy sản cho gần 20 quốc gia, vùng lãnh thổ (sầu riêng của Campuchia, dừa tươi Malaysia, chuối tiêu của Colombia, xoài của Ecuador, hạt điều của Gambia, cây dược liệu của Nga, thủy sản tự nhiên của New Zealand, Brazil, Kenya, Đan Mạch, Hy Lạp, Faroe và thủy sản nuôi trồng Ả Rập, Croatia, Thái Lan, Lào; yến thô và tinh của Campuchia... và nhiều loại phụ phẩm nông thủy sản).

Song song với mở cửa thị trường, Trung Quốc cũng tăng cường công tác quản lý, giám sát đối với hàng hóa nhập khẩu (tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc...). "Việt Nam là một trong các đối tác cung ứng hàng nông thủy sản lớn cho thị trường Trung Quốc, song cũng có tỷ lệ hàng nông sản thực phẩm nằm trong top các quốc gia/vùng lãnh thổ bị cảnh báo nhiều nhất.

Thời gian vừa qua, sản phẩm nông thủy sản Việt Nam bị cơ quan Hải quan Trung Quốc cảnh báo đã có cải thiện song vẫn ở mức cao, mặc dù cơ quan chức năng Việt Nam đã tăng cường công tác tuyên truyền, giám sát thậm chí cả chế tài", ông Lai lưu ý.

Một số khuyến nghị đối với doanh nghiệp xuất khẩu

Ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc đưa ra một số khuyến nghị đối với doanh nghiệp Việt Nam, hiệp hội ngành hàng, địa phương Việt Nam khi xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc. 

Một là, cần chú trọng và không ngừng nâng cao chất lượng hàng hóa nông lâm thủy sản, doanh nghiệp cần tìm hiểu nắm rõ và tuân thủ quy định của nước nhập khẩu về tiêu chuẩn chất lượng, bao bì đóng gói, truy xuất nguồn gốc.

Hai là, đầu tư, ứng dụng công nghệ vào sản xuất, chế biến, bảo quản nhằm nâng cao giá trị gia tăng của các sản phẩm nông lâm thủy sản. 

Ba là, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại vào sâu trong nội địa và các địa phương ở khu vực phía Bắc, Tây Bắc Trung Quốc.

Bốn là, bên cạnh đa dạng hóa sản phẩm, cần quan tâm, chú trọng đến mẫu mã, bao bì. Việc này đòi hỏi doanh nghiệp phải nghiên cứu nắm bắt nhu cầu thị hiếu, xu thế của thị trường từ đó phát triển sản phẩm, mẫu mã, bao bì phù hợp với nhu cầu thị trường.. Năm là, chú ý, chú trọng xây dựng thương hiệu cho sản phẩm xuất khẩu. Xây dựng, đăng ký thương hiệu phải được xem là những việc cần làm ngay khi thâm nhập, thậm chí là chuẩn bị thâm nhập thị trường.

Phân tích thị trường tiềm năng, định hướng sản xuất hiệu quả

Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết Bộ đang quyết tâm bằng mọi biện pháp đạt tăng trưởng ngành trên 4%, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt trên 65 tỷ USD, phấn đấu 70 tỷ USD trong năm 2025. "Qua phân tích, đánh giá, chúng tôi tin rằng mục tiêu này hoàn toàn khả thi khi có sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan nhà nước, hiệp hội ngành hàng và cộng đồng doanh nghiệp", Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng nói.

Theo ông Trần Đức Thắng, cần giải đáp câu hỏi giá trị tăng đến từ đâu? Đây là điều các hiệp hội và doanh nghiệp cần cùng phân tích, đề xuất giải pháp.

"Tháng 10 tới, Bộ sẽ trình Quốc hội dự luật sửa 15 luật; từ năm 2026, sẽ sửa đổi toàn diện 17 văn bản pháp luật để thích ứng tình hình mới. Giải đáp, hướng dẫn kịp thời những khó khăn của doanh nghiệp, người dân, hiệp hội ngành hàng; hoàn thiện tiêu chuẩn, quy chuẩn và vùng nguyên liệu", Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh.

Về thị trường, cần chú trọng cả truyền thống và tiềm năng như: châu Âu (2% thị phần), UAE và khu vực lân cận (200 tỷ USD, Việt Nam mới chiếm 10%), châu Phi, Nam Mỹ… Thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân cũng cần được khai thác hiệu quả, thay thế nhập khẩu đối với sản phẩm có thể sản xuất trong nước.

"Hiện mỗi năm chúng ta xuất khẩu gần 100 triệu tấn nông, lâm, thủy sản, nhưng giá trị gia tăng còn hạn chế do phụ thuộc đầu vào từ nước ngoài. Nếu doanh nghiệp Việt Nam làm chủ được các khâu này, giá thành sẽ giảm, chất lượng tăng. Tôi đề nghị Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường xây dựng bản tin định kỳ cập nhật số liệu sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu; tình hình thị trường trong nước và quốc tế; phân tích thị trường tiềm năng; cùng các thông tin chính thống từ cơ quan liên quan để doanh nghiệp và người dân tham khảo, định hướng sản xuất hiệu quả", ông Thắng nói.

Về vấn đề thuế quan của Hoa Kỳ, Bộ trưởng thông tin, từ tháng 4/2025, khi có tình huống phát sinh, lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ và các bộ, ngành đã vào cuộc quyết liệt. Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao và các cơ quan chức năng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp hiệu quả. Hiện, chúng ta đang ở giai đoạn cuối của quá trình xử lý, song vẫn tiếp tục đàm phán để đạt kết quả cuối cùng.

Đây là vấn đề khó đoán định, nhưng cũng mở ra cơ hội. Việc áp thuế này không chỉ với Việt Nam mà với tất cả các quốc gia xuất khẩu vào Mỹ, chênh lệch không quá lớn. Mỹ vẫn có nhu cầu cao với một số sản phẩm Việt Nam không thể thay thế, như tôm hay cà phê - vốn được đánh giá đứng đầu thế giới về chất lượng, đặc biệt khi chế biến sâu.

Ông nhận định, dù quyền áp thuế thuộc phía Hoa Kỳ, chúng ta cần chủ động giải pháp ứng phó. Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp thu các đề xuất xác đáng của doanh nghiệp, phối hợp cùng Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao và các cơ quan liên quan để xử lý.

Đỗ Hương