Những nguyên nhân chính khiến số ca mắc sởi gia tăng

Bệnh sởi đang vào chu kỳ 5 năm có thể xảy ra dịch lớn một lần do tích lũy các đối tượng chưa có miễn dịch đối với bệnh sởi trong cộng đồng. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu phải kết thúc chiến dịch tiêm vaccine sởi chậm nhất là ngày 31/3 tới.

Đảm bảo đủ nhân lực, kinh phí, vaccine đẩy nhanh tiêm chủng

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa có Công điện số 23/CĐ-TTg ngày 15/3/2025 yêu cầu đẩy nhanh tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh sởi trong bối cảnh dịch bệnh này tiếp tục diễn biến phức tạp, một số địa phương vẫn ghi nhận số ca mắc cao.

Để nhanh chóng kiểm soát dịch bệnh, không để lây lan, bùng phát trên diện rộng, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Y tế tiếp tục chỉ đạo, hỗ trợ các địa phương đẩy nhanh tiến độ triển khai chiến dịch tiêm vaccine phòng, chống bệnh sởi; kết thúc chiến dịch chậm nhất trong ngày 31/3/2025.

Đồng thời, phải bảo đảm đủ vaccine phòng bệnh sởi, cấp phát kịp thời cho các địa phương để triển khai có hiệu quả Chương trình tiêm chủng mở rộng, không được để thiếu và trậm trễ như thời gian qua; chỉ đạo các cơ sở y tế thực hiện nghiêm thu dung, điều trị bệnh nhân mắc sởi và sốt phát ban nghi sởi; phối hợp với Bộ Tài chính bảo đảm bố trí đủ, kịp thời kinh phí cho chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh Sởi ngay trước ngày 18/3 này.

Đối với Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tiếp tục khẩn trương chỉ đạo đánh giá tình hình diễn biến bệnh sởi tại địa phương để có kế hoạch tổ chức chiến dịch tiêm vaccine phòng bệnh sởi theo hướng dẫn của Bộ Y tế, triển khai hiệu quả chương trình tiêm chủng mở rộng, tiêm bù, tiêm vét cho các đối tượng chưa tiêm và tiêm chưa đầy đủ vaccine; không bỏ sót đối tượng, nhất là tại các khu vực có nguy cơ bùng phát dịch, tinh thần là phải "đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng…

Dứt khoát đảm bảo đủ nhân lực, kinh phí, vật tư, thiết bị, vaccine để đẩy nhanh tiến độ tiêm chủng, hoàn thành trong tháng 3/2025.

Tại hội nghị trực tuyến với các địa phương về phòng chống dịch sởi do Bộ Y tế tổ chức ngày 15/3, các chuyên gia y tế cho rằng, có 3 nguyên nhân chính khiến số ca mắc sởi gia tăng. Trong đó, tốc độ tiêm chủng chậm, tỷ lệ tiêm thấp là nguyên nhân chủ yếu.

Ông Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng Bệnh, Bộ Y tế cho biết, trong thời gian xảy ra đại dịch COVID-19, tỷ lệ tiêm chủng giảm mạnh. Bên cạnh đó, một bộ phận người dân có suy nghĩ sai lầm khi không đưa trẻ đi tiêm đầy đủ; thiếu vaccine sởi - rubella trong Chương trình tiêm chủng mở rộng; một số địa phương chậm triển khai kế hoạch và tổ chức tiêm… cũng khiến tỷ lệ tiêm chủng đạt thấp.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá, tỷ lệ tiêm chủng không đạt mức độ bao phủ cần thiết là 95% thì không ngăn được các đợt bùng phát dịch sởi và loại trừ bệnh sởi.

Nghiên cứu phương án tiêm vaccine sởi cho bà mẹ mang thai

Theo các chuyên gia, Việt Nam đang vào chu kỳ bệnh sởi có thể xảy ra dịch lớn 5 năm một lần. Hai đợt dịch sởi gần nhất là vào năm 2019 và 2014. Riêng năm 2014, khoảng 150 trẻ đã tử vong do bệnh sởi.

Ông Hoàng Minh Đức cho hay, bệnh sởi đã từng xảy ra những đợt dịch lớn, theo chu kỳ khoảng 5 năm, do sự tích lũy các đối tượng chưa có miễn dịch đối với bệnh sởi trong cộng đồng. Bệnh sởi rất dễ lây lan và thường gây thành dịch.

Trước đây hầu hết trẻ em đều mắc sởi. Việc triển khai rộng rãi tiêm vaccine sởi trong nhiều năm đã khống chế thành công bệnh sởi. Tuy nhiên, để ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát, cần bao phủ vaccine trên 95% với 2 liều vaccine phòng sởi trong cộng đồng, khi trẻ 9 tháng tuổi và 18 tháng tuổi.

Theo số liệu từ Cục Phòng bệnh, số mắc sốt phát ban nghi sởi phân bố rải rác ở các nhóm tuổi, trong đó chủ yếu là từ 9 tháng tuổi đến dưới 15 tuổi với 72,7%.

Trong năm 2024, Bộ Y tế đã tổ chức chiến dịch tiêm vaccine phòng, chống dịch sởi cho nhóm từ 1-10 tuổi và nhóm nguy cơ cao tại 18 tỉnh, thành phố; sau đó bổ sung lần 2 thêm 13 tỉnh, thành phố. Năm 2025, Bộ tiếp tục bổ sung triển khai tiêm tại 17 tỉnh, thành phố cho nhóm từ 1-10 tuổi và nhóm nguy cơ cao.

Tại hội nghị trực tuyến với các địa phương về phòng chống dịch sởi do Bộ Y tế tổ chức ngày 15/3, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng cho biết, trong số trẻ mắc sởi ghi nhận trên cả nước, có tới gần 20% trẻ chưa đến tuổi tiêm chủng (dưới 9 tháng tuổi) mắc bệnh.

Trao đổi với phóng viên Báo Điện tử Chính phủ, ông Hoàng Minh Đức cho rằng, nguyên nhân trẻ chưa đến tuổi tiêm chủng mắc bệnh sởi là do miễn dịch của mẹ thấp nên khi sinh con, trẻ chưa có kháng thể từ mẹ sang con.

Cục Phòng bệnh đang nghiên cứu phương án có thể tiêm cho các bà mẹ. Tuy nhiên, cần phải rà soát, có cơ sở pháp lý và sự tính toán khoa học để triển khai phương án này.

Trong năm 2025, Bộ Y tế đã tiêm vaccine sởi cho nhóm từ 6-9 tháng tuổi (theo khuyến cáo của tổ chức WHO) tại 24 tỉnh, thành phố có cơ cao bùng phát dịch hoặc vùng dịch.

Các tỉnh, thành đã ban hành kế hoạch và bắt đầu triển khai tiêm vào cuối tháng 2-3/2025. TP. Hà Nội triển khai từ 17/2. Riêng TPHCM đã triển khai từ tháng 11/2024.

Hiền Minh