Phát triển công nghệ viễn thám hiện đại trở thành công nghệ tiên tiến, chiến lược của đất nước

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Nghị định 03/2019/NĐ-CP ngày 04/01/2019 về hoạt động viễn thám được Chính phủ ban hành phần nào bù đắp khoảng trống quản lý, thúc đẩy phát triển công nghệ viễn thám trong khai thác sử dụng không gian vũ trụ phục vụ quan trắc, giám sát, quản lý nông nghiệp, môi trường, phát triển kinh tế xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh. 

Mặc dù vậy, phát triển viễn thám vẫn bộc lộ một số hạn chế như: Chúng ta đã và sẽ phóng nhiều vệ tinh lên quỹ đạo trái đất, tuy nhiên chưa có quy định của pháp luật về đăng ký vệ tinh với Văn phòng Liên hợp quốc về các vấn đề không gian vũ trụ (UNOOSA) nên vẫn chưa có vệ tinh nào được Việt Nam trực tiếp đăng ký. 

Cơ sở dữ liệu viễn thám thiếu sự kết nối do chưa có quy định bắt buộc trong việc kết nối và chia sẻ dữ liệu. Trí tuệ nhân tạo và học máy đang là xu thế bắt buộc trong chiết xuất thông tin từ dữ liệu viễn thám, tuy nhiên chúng ta chưa hình thành được các bộ dữ liệu đào tạo làm cơ sở cho học máy phân tích, xử lý dữ liệu viễn thám tự động.

Ứng dụng viễn thám được phát triển mạnh ở nhiều bộ, ngành và địa phương, mặc dù vậy Nghị định 03/2019/NĐ-CP chỉ quy định một điều khái quát về ứng dụng viễn thám. Điều này dẫn đến việc xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật về viễn thám vẫn còn yếu về cơ sở pháp lý, làm hạn chế khả năng ứng dụng công nghệ viễn thám. Tính pháp lý của dữ liệu, ứng dụng cũng chưa được nhấn mạnh...

Viễn thám là công nghệ cao, công nghệ chiến lược có cơ sở chính trị, pháp lý cũng như yêu cầu thực tiễn của công tác quản lý nhà nước về viễn thám, do đó việc sửa đổi, bổ sung, thay thế Nghị định số 03/2019/NĐ-CP ngày 04/01/2019 là cấp thiết nhằm tăng cường quản lý cũng như thúc đẩy sự phát triển để đáp ứng kỳ vọng của Đảng và Chính phủ về phát triển công nghệ viễn thám hiện đại trở thành công nghệ tiên tiến, công nghệ chiến lược của đất nước.

Quản lý chất lượng sản phẩm viễn thám

Dự thảo nêu rõ, quản lý chất lượng sản phẩm viễn thám được thực hiện theo pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Việc kiểm tra chất lượng sản phẩm viễn thám trong sản xuất được thực hiện theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, quy định kỹ thuật của lĩnh vực viễn thám và thiết kế kỹ thuật được phê duyệt.

Sản phẩm viễn thám sản xuất trong nước, nhập khẩu lưu thông trên thị trường phải bảo đảm chất lượng phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng, quy chuẩn kỹ thuật của lĩnh vực viễn thám và quy định của pháp luật.

Tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm về kết quả giám sát, kiểm tra chất lượng, nghiệm thu sản phẩm viễn thám; phải công bố tiêu chuẩn áp dụng và công bố hợp quy về sản phẩm viễn thám do mình tạo ra.

Tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm trước pháp luật về chất lượng sản phẩm viễn thám do mình tạo ra.

Các hoạt động khoa học và công nghệ về viễn thám được ưu tiên

Theo dự thảo, các hoạt động khoa học và công nghệ về viễn tham được ưu tiên bao gồm:

Nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về viễn thám.

Nghiên cứu phát triển, chuyển giao công nghệ thiết kế, chế tạo, vận hành vệ tinh và thiết bị vệ tinh; thiết bị và trạm thu dữ liệu viễn thám, trạm điều khiển vệ tinh viễn thám; khinh khí cầu; thiết bị bay không người lái; cơ sở dữ liệu viễn thám.

Nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ cao, công nghệ tiên tiến, công nghệ mới về viễn thám, chú trọng đầu tư, phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (Machine learning), dữ liệu lớn (Big Data), internet vạn vật (IoT), chuỗi khối (Blockchain), chuyển đổi số trong quản lý, quan trắc và giám sát nông nghiệp, tài nguyên thiên nhiên, môi trường, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Những trường hợp không cung cấp thông tin, dữ liệu, sản phẩm viễn thám

Dự thảo Nghị định nêu rõ những trường hợp không cung cấp thông tin, dữ liệu, sản phẩm viễn thám:

1- Thông tin, dữ liệu, sản phẩm viễn thám gây nguy hại đến lợi ích của Nhà nước, ảnh hưởng xấu đến quốc phòng - an ninh quốc gia, quan hệ quốc tế, trật tự, an toàn xã hội theo pháp luật quy định.

2- Văn bản, phiếu yêu cầu cung cấp thông tin, dữ liệu, sản phẩm viễn thám không hợp lệ theo quy định.

3- Tổ chức, cá nhân yêu cầu cung cấp thông tin, dữ liệu, sản phẩm viễn thám nhưng không thực hiện nghĩa vụ tài chính khai thác thông tin, dữ liệu, sản phẩm viễn thám theo quy định.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.

Minh Hiển