Phát triển đô thị xanh có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu

Ngày 5/11, Bộ Xây dựng và Ban Chính sách chiến lược Trung ương đồng chủ trì diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam 2025 với chủ đề "Phát triển đô thị Việt Nam thông minh, bền vững và bao trùm".

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn nhìn nhận: Hệ thống đô thị Việt Nam đã và đang phát huy vai trò động lực trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Năm 2022, Bộ Chính trị đã chỉ đạo rất cụ thể tại Nghị quyết số 06-NQ/TW về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam.

Bên cạnh những thành tựu đạt được, hệ thống đô thị Việt Nam đang phải giải quyết các thách thức lớn như tốc độ đô thị hóa nhanh nhưng chưa đồng đều; áp lực về hạ tầng kỹ thuật - xã hội, môi trường và nhà ở; ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh; yêu cầu chuyển đổi mô hình phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo và dữ liệu số…

Tình trạng "quy hoạch treo" còn phổ biến ở nhiều đô thị

Ông Nguyễn Duy Hưng, Phó Trưởng ban Chính sách chiến lược Trung ương cũng chỉ ra hệ thống đô thị Việt Nam vẫn còn một số hạn chế chưa được khắc phục triệt để như quy hoạch còn chồng chéo; hệ thống đô thị thiếu tính liên kết; các đô thị trung tâm chưa phát huy được vai trò dẫn dắt, kết nối; Chất lượng phát triển giữa các đô thị chưa đồng đều; Cơ sở hạ tầng chưa theo kịp tốc độ đô thị hóa; Tình trạng ùn tắc giao thông, ngập úng, thiếu hệ thống xử lý rác thải, nước thải… chưa được giải quyết triệt để.

"Tình trạng "quy hoạch treo", "dự án treo" còn khá phổ biến ở nhiều đô thị, ảnh hưởng đến đời sống người dân và gây lãng phí nguồn lực xã hội. Quy hoạch, hạ tầng, khả năng chống chịu với thiên tai, thời tiết cực đoan, biến đổi khí hậu còn yếu", ông Hưng chỉ rõ. 

Trước tình hình đó, ông Hưng cho rằng, việc hoàn thiện thể chế cho đô thị thông minh, bền vững và bao trùm là nhiệm vụ đột phá. Quy hoạch đô thị cũng cần được điều chỉnh phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhằm đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong quản lý. Đồng thời, Việt Nam cũng phải thúc đẩy phát triển thị trường bất động sản lành mạnh, giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân, đồng thời xử lý các vấn đề tồn đọng kéo dài; đẩy mạnh ứng dụng mạnh mẽ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tinh gọn bộ máy, mở rộng không gian phát triển

Nhận định cuộc cách mạng sắp xếp tổ chức hành chính, phát triển vùng và đô thị, đem lại những cơ hội mới, song cũng có nhiều thách thức, nhiệm vụ mới, ông Trần Quốc Thái, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) cho biết, năm 2025 là một dấu mốc đặc biệt trong tiến trình phát triển của hệ thống đô thị Việt Nam.

"Sau sắp xếp, cả nước từ 63 đơn vị cấp tỉnh giảm còn 34 đơn vị, trong đó 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Ở cấp cơ sở, từ hơn 10.000 xã, phường, thị trấn giảm còn 3.321 đơn vị hành chính, gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu.

Việc tổ chức lại không gian hành chính này không chỉ làm gọn đầu mối bộ máy, mà còn mở ra không gian phát triển đô thị - nông thôn. Nhiều địa phương hình thành các tỉnh, thành phố có quy mô vùng", ông Thái chỉ rõ.

Theo ông Thái, để đổi mới phát triển đô thị, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế pháp luật về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị; điều chỉnh quy hoạch hệ thống đô thị - nông thôn và xây dựng; Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát triển đô thị, kết nối với cơ sở dữ liệu đất đai, dân cư, đầu tư, hạ tầng; Đẩy mạnh hợp tác quốc tế để phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, chia sẻ kinh nghiệm trong quy hoạch TOD, phát triển đô thị carbon thấp và hạ tầng thông minh; Tăng cường năng lực quản lý đô thị ở các cấp, đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý có tư duy tích hợp, năng lực số, khả năng điều phối liên ngành, phục vụ hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp.

Đô thị hóa là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Phát biểu tại diễn đàn, ông Thomas Gass, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Liên bang Thụy Sỹ tại Việt Nam nêu quan điểm: Đô thị hóa hiện là động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, khi các thành phố đóng góp trên 70% GDP quốc gia. Tuy nhiên, nếu không được quản lý hiệu quả, quá trình đô thị hóa có thể làm gia tăng áp lực lên hạ tầng.

"Thể chế vững mạnh là nền tảng bền vững. Dữ liệu giúp hoạch định chiến lược và minh bạch hóa chính sách. Con người là yếu tố quyết định sự thành công của mọi cải cách. Phát triển tích hợp giữa nhà ở, giao thông, năng lượng, nước và đất đai là chìa khóa quan trọng và đổi mới phải gắn với sự bao trùm, để công nghệ phục vụ người dân và thu hẹp khoảng cách", ông Thomas Gass nêu ý kiến.

Đầu tư vào hạ tầng đô thị có khả năng chống chịu là yêu cầu cấp bách

Bà Mariam Jeanette Sherman, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Campuchia và Lào nhìn nhận: Việc sắp xếp lại bộ máy hành chính giúp các địa phương có phạm vi quản lý rộng hơn, năng lực tài chính mạnh hơn và được giao quyền nhiều hơn trong lập quy hoạch và đầu tư hạ tầng. Điều này mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra yêu cầu các khoản đầu tư phải phù hợp với định hướng quốc gia và mục tiêu tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế.

Bão, lũ, xâm nhập mặn và sạt lở gây thiệt hại hàng năm rất lớn. Nhiều hệ thống hạ tầng không còn đáp ứng điều kiện thời tiết hiện tại. Do đó, đầu tư vào hạ tầng đô thị có khả năng chống chịu là yêu cầu cấp bách.

"Ngân hàng Thế giới và các đối tác cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam huy động nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và triển khai các giải pháp hiệu quả nhằm giúp đô thị Việt Nam phát triển kiên cường, cạnh tranh và bền vững trong tương lai", bà Mariam Jeanette Sherman cho biết.

Lắng nghe ý kiến của các đại biểu, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn cho biết: Bộ Xây dựng tiếp tục cùng với các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nỗ lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp, trong đó sẽ chú trọng triển khai hoàn thiện thể chế và chính sách phát triển đô thị bền vững; rà soát, điều chỉnh quy hoạch hệ thống đô thị - nông thôn và xây dựng.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng tiếp tục tập trung vào các nhóm nhiệm vụ: Xây dựng nền tảng dữ liệu đô thị quốc gia; Thúc đẩy đô thị xanh, đô thị thông minh và khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu; Phát triển nguồn nhân lực và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đô thị.

Phan Trang