Thêm tiêu chí lựa chọn, đánh giá dự án đầu tư nước ngoài hiệu quả hơn

Đây là nội dung được trao đổi Hội thảo Công bố kết quả nghiên cứu xây dựng hai bộ tiêu chí về thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) vào Việt Nam do Viện Nghiên cứu Đầu tư quốc tế (ISC) phối hợp Đại sứ quán Australia tổ chức ngày 23/5, tại Hà Nội.

Đó là Tiêu chí về thẩm định dự án FDI thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và tiêu chí giám sát, đánh giá hiệu quả FDI trên địa bàn tỉnh.

TS. Ngô Công Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng thành viên ISC cho biết, để xây dựng hai bộ tiêu chí nói trên, ISC đã tổ chức đoàn công tác đến làm việc với các cơ quan chức năng của nhiều địa phương và tổ chức ba hội thảo tại Hà Nội và TPHCM để xin ý kiến chuyên gia, các bộ, ngành và các địa phương trong cả nước.

Cụ thể, ông Ngô Công Thành cho biết: Có 10 tiêu chí thẩm định, trong đó, 8 tiêu chí mang tính chất sàng lọc dự án, chỉ ra các quy định pháp luật liên quan đến thẩm định dự án đầu tư nước ngoài tại Việt Nam: hồ sơ và tư cách pháp lý của nhà đầu tư, ngành nghề/lĩnh vực đầu tư, phù hợp với quy hoạch, bảo đảm quốc phòng an ninh, bảo vệ môi trường, bảo đảm năng lực tài chính, bảo đảm hiệu quả sử dụng đất và hiệu quả sử dụng lao động, ứng dụng và chuyển giao công nghệ.

Hai tiêu chí còn lại chỉ ra các quy định về ưu đãi đầu tư đặc biệt đối với các dự án FDI chất lượng cao, đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao, có sức lan tỏa lớn và ưu đãi đầu tư theo ngành nghề, địa bàn khuyến khích đầu tư. Tiếp đó, ISC cũng công bố bộ tiêu chí giám sát, đánh giá chất lượng, hiệu quả FDI trên địa bàn tỉnh gồm 36 tiêu chí chia làm 7 nhóm khác nhau.

Bộ tiêu chí thẩm định Đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư dự án FDI sẽ hỗ trợ lãnh đạo địa phương thực thi dễ dàng hơn nhiệm vụ rà soát, xử lý lựa chọn dự án đầu tư, rút ngắn thời gian thẩm định và trả lời nhà đầu tư nước ngoài khi xem xét hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư.

Còn bộ tiêu chí giám sát, đánh giá hiệu quả FDI trên địa bàn cấp tỉnh cung cấp công cụ hữu hiệu để lãnh đạo địa phương giám sát, đánh giá đúng vị trí, vai trò và đóng góp của khu vực FDI đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương cũng như kết quả đạt được các mục tiêu đã đặt ra trong việc hợp tác đầu tư với nước ngoài.

Theo TS. Phan Hữu Thắng, Chủ tịch Viện ISC, những năm gần đây Việt Nam chuyển sang thu hút FDI thế hệ mới có chất lượng và hiệu quả cao hơn. Khu vực FDI đã phát triển nhanh và đạt được những thành công nhất định, đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, việc thu hút và sử dụng FDI thời gian qua còn một số hạn chế, bất cập. Đó là liên kết và hiệu ứng lan tỏa năng suất và công nghệ của khu vực FDI đến khu vực trong nước còn thấp; tỷ lệ vốn đầu tư thực hiện thấp so với vốn đầu tư đăng ký.

Ngoài ra còn có tình trạng một số doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chưa tuân thủ nghiêm túc quy định của pháp luật Việt Nam về bảo vệ môi trường; một số doanh nghiệp FDI còn có hành vi chuyển giá.

Thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành đã rất quan tâm đến lĩnh vực này, ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có các điều khoản quy định về điều kiện, tiêu chí lựa chọn dự án FDI nhằm tạo hành lang pháp lý để các địa phương chủ động xem xét, chấp thuận chủ trương đầu tư trước khi quyết định cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho nhà đầu tư nước ngoài. 

Tuy nhiên, các tiêu chí quy định về lựa chọn dự án FDI vẫn còn nằm ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau nên khi áp dụng vào thực tế đôi khi có thể dẫn đến sai sót, lọt lưới các dự án không mong muốn.

Các báo cáo về FDI hiện nay chủ yếu đánh giá FDI dựa trên các chỉ tiêu kết quả thu hút và sử dụng FDI cũng như đóng góp của khu vực FDI cho nền kinh tế. Chưa có bộ tiêu chí đầy đủ đánh giá hiệu quả FDI thống nhất ở các cấp, các ngành, các địa phương làm căn cứ cho việc giám sát, đánh giá hiệu quả thu hút và sử dụng FDI trên phạm vi quốc gia cũng như trong từng địa phương.

Dưới góc độ đối tác quốc tế, ông Cosimo Thawley, Tham tán công sứ, Trưởng đại diện khu vực Đông Nam Á Bộ Ngân khố Australia, đánh giá cao kết quả nghiên cứu của các chuyên gia ISC và tin tưởng rằng, hai Bộ tiêu chí về FDI mà ISC đề xuất sẽ là các công cụ hữu ích hỗ trợ Lãnh đạo và các cơ quan chức năng cấp tỉnh thực thi nhiệm vụ tốt hơn, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài ở các địa phương theo tinh thần Nghị quyết 50/NQ-TW ngày 20/8/2019 của Bộ Chính trị.

Anh Minh