Thủ tướng: Quy tập hài cốt, xác minh danh tính liệt sĩ "khó mấy cũng phải làm và làm bằng cả trái tim"

Hội nghị được tổ chức trực tiếp tại Hội trường Bộ Công an, trực tuyến đến 34 điểm cầu các tỉnh, thành phố trên cả nước. Cùng dự hội nghị có đại diện lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, Hội Cựu CAND Việt Nam, Hội Cựu Chiến binh Việt Nam, các chuyên gia, nhà khoa học, thân nhân và gia đình các liệt sĩ đã xác định được danh tính qua ADN…

Trên cơ sở đề xuất của Bộ Công an, Chính phủ đồng ý chủ trương thực hiện phân tích ADN trên toàn bộ thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính, tạo lập kho dữ liệu ADN, đối sánh, tìm kiếm thông tin hài cốt liệt sĩ để xác định danh tính liệt sĩ, theo Nghị quyết số 108 ngày 10/7/2024 của Chính phủ.

Sau 1 năm triển khai kế hoạch 356, với sự phối hợp chặt chẽ của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ, các địa phương, chúng ta đạt được kết quả quan trọng bước đầu.

Theo đó, đã cập nhật, chuẩn hoá hơn 300.000 thông tin liệt sĩ chưa xác định được danh tính và thân nhân, đạt 42,3% tổng số cần thu thập thông tin; đã thu nhận gần 60.000 mẫu ADN cho Mẹ Việt Nam anh hùng, mẹ đẻ và thân nhân liệt sĩ trên địa bàn cả nước, hoàn thành phân tích, cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước hơn 11.000 mẫu.

Đến nay, Bộ Công an đã phối hợp với Cục Người có công rà soát, hoàn thiện hồ sơ, xác định được 16 trường hợp liệt sĩ nhờ đối sánh ADN. Tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng lãnh đạo Bộ Công an đã trân trọng trao cho thân nhân liệt sĩ kết quả giám định ADN, đưa các liệt sĩ trở về với gia đình, quê hương, điều mà các gia đình đằng đẵng ngóng trông, tìm kiếm suốt nhiều năm qua.

Thân nhân các liệt sĩ bày tỏ niềm vui, sự xúc động trước sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an cùng các bộ ngành, góp phần làm vơi bớt nỗi đau.

Phát biểu ý kiến tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, trong không khí cả nước kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ 27/7, hội nghị này là chương trình đầy tính nhân văn, sâu sắc, trách nhiệm đối với những người con ưu tú đã hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân; thực hiện nhiệm vụ chính trị đã xác định trong quá trình xác định, tìm kiếm thông tin cho các liệt sĩ; biểu dương những tổ chức, cá nhân đã thực hiện công việc ý nghĩa này, với trách nhiệm, tình cảm xuất phát từ trái tim.

Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi tới lời tri ân sâu sắc nhất đến các Anh hùng liệt sĩ, thân nhân gia đình các liệt sĩ, các Mẹ Việt Nam Anh hùng, các đồng chí thương bệnh binh, những người có công với cách mạng. Đây cũng là sự tri ân của những người đang sống, đang được hưởng độc lập tự do với những người đã cống hiến, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, cuộc sống ấm no, hạnh phúc của nhân dân.

"Chúng ta làm gì cũng đáng quý nhưng có làm bao nhiêu cũng không đủ so với sự hy sinh của các Anh hùng liệt sĩ; và chúng ta quyết tâm làm bằng được, làm bằng hết, làm đến khi nào không thể làm được mới dừng lại", Thủ tướng nhấn mạnh và bày tỏ xúc động vì những nghĩa cử tham gia chương trình của các tổ chức, cá nhân, người dân, doanh nghiệp, người dân, thể hiện "tình dân tộc, nghĩa đồng bào", tinh thần đoàn kết của dân tộc ta.

Thủ tướng cho biết, qua các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, vì nghĩa vụ quốc tế cao cả, đất nước ta có khoảng 1,2 triệu liệt sĩ, trên 900.000 hài cốt liệt sĩ được an táng tại các nghĩa trang liệt sĩ, khoảng 300.000 hài cốt liệt sĩ đã an táng nhưng chưa xác định được danh tính, khoảng 175.000 hài cốt liệt sĩ từ khắp các chiến trường (trong nước và Lào, Campuchia) đang tiếp tục được tìm kiếm, quy tập; có khoảng 652.000 thương binh, 198.000 bệnh binh, hơn 132.000 mẹ Việt Nam anh hùng, 320.000 người bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam/dioxin.

"Hiện, chiến tranh đã lùi xa, nhưng biết bao gia đình vẫn khao khát, mong mỏi thông tin về phần mộ, về hài cốt người thân để đón về an táng ở quê hương. Trong khi đó, thời gian ngày càng trôi đi, điều kiện môi trường khắc nghiệt của khí hậu, thời tiết càng gây khó khăn, thách thức cho công tác tìm kiếm, xác định danh tính liệt sĩ. Nếu chúng ta không làm nhanh thì thân nhân của các liệt sĩ cũng sẽ ra đi mà chưa kịp xác định thông tin. Do đó, công tác này cần tăng tốc, bứt phá, đột phá, thần tốc, thần tốc hơn nữa thì mới có thể đáp ứng được yêu cầu và chúng ta không có cách nào khác là phải chạy đua với thời gian", Thủ tướng nhấn mạnh.

"Chúng ta cũng xác định ADN không chỉ là thông tin về sinh học mà còn là chìa khoá để mở ra, phục hồi ký ức lịch sử cho thân nhân gia đình liệt sĩ đã hy sinh, là công cụ quan trọng kết nối quá khứ, hiện tại, tương lai, đáp ứng lòng mong mỏi của thân nhân gia đình liệt sĩ. Việc xác định danh tính liệt sĩ bằng công nghệ phân tử, Việt Nam không chỉ làm chủ khoa học mà còn khẳng định giá trị đạo lý, bản sắc nhân văn của dân tộc", Thủ tướng xúc động nói.

Hiện, chúng ta đang đầu tư về khoa học công nghệ, công sức, trí tuệ, tài chính cho công tác này. Đảng, Nhà nước xác định công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, xác minh tính liệt sĩ là nhiệm vụ quan trọng, thiêng liêng của toàn hệ thống chính trị, toàn xã hội cần tiếp tục đầu tư bằng tâm huyết, trí tuệ, công nghệ và cả lòng nhân ái, cần cù, cống hiến, chung tay, góp sức, hỗ trợ của người dân, doanh nghiệp, của các cơ quan chức năng.

Trong quá trình triển khai thực hiện, Công an nhiều địa phương (như Ninh Bình, Hà Nam (cũ), Thanh Hoá, Thái Bình (cũ), Hà Nội) đã phát huy vai trò đi đầu, nòng cốt, có nhiều cách làm sáng tạo, linh hoạt, tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo, huy động các ban ngành, đoàn thể, cơ quan liên quan, doanh nghiệp, cá nhân ủng hộ, đồng hành, hỗ trợ kinh phí, thực hiện giải trình tự gene, đưa vào ngân hàng gene liệt sĩ.

Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng nhiệt liệt biểu dương, cố gắng nỗ lực của công an các cấp, các đơn vị, địa phương, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, cơ quan, sự đồng hành quý báu của người dân, doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân. Những kết quả trên là sản phẩm của trí tuệ, khoa học, tâm huyết, sự hội tụ sức mạnh tổng hợp của dân tộc để cùng thực hiện một nhiệm vụ chính trị cao cả, nhân văn, thiêng liêng, cao quý.

"Việc này không thể tính bằng những giá trị cụ thể, khó cân đong đo đếm; quan trọng nhất là các đồng chí làm với tinh thần cao nhất, hiệu quả nhất có thể, vô tư, trong sáng; không quản ngại mưa nắng, "vượt nắng, thắng mưa, không thua gió bão" để làm", Thủ tướng xúc động chia sẻ.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng chỉ rõ các hạn chế, bất cập cần được khắc phục, như phân công trách nhiệm giữa các cơ quan chưa đồng bộ, thiếu điều phối thống nhất; cơ sở dữ liệu về liệt sĩ và thân nhân vẫn còn thiếu hụt, phân tán, chồng chéo; việc rà soát thân nhân liệt sĩ còn gặp khó khăn do nhiều thân nhân liệt sĩ đã già yếu, không còn nữa, việc sưu tập, thống kê các hồ sơ, cơ sở dữ liệu còn thiếu hụt. Công tác tuyên truyền còn những hạn chế.

Thời gian tới, Thủ tướng đề nghị chúng ta phải hành động với tấm lòng nhân văn cao cả, trách nhiệm nghĩa vụ thiêng liêng nhất đối với những người đã hy sinh; phát huy cao độ "tình dân tộc, nghĩa đồng bào" sâu sắc nhất, phát huy truyền thống "Uống nước, nhớ nguồn", "Ăn quả nhớ người trồng cây", với tất cả sự trân quý, hành động xuất phát từ mệnh lệnh trái tim, tiếp tục làm công việc này để tốt rồi tốt hơn, đã hiệu quả thì hiệu quả hơn, nỗ lực rồi thì nỗ lực hơn, cố gắng rồi thì cố gắng hơn, chạy đua với thời gian, đáp ứng sự mong mỏi của thân nhân gia đình liệt sĩ, xứng đáng sự hy sinh của các Anh hùng liệt sĩ.

Thủ tướng yêu cầu lãnh đạo các cấp, các ngành, địa phương, đặc biệt là các Bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan liên quan, Bí thư, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các địa phương phải huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc, các ngành, đoàn thể, nhân dân cùng với lực lượng công an rà soát, vận động, thu thập thông tin liệt sĩ, cân đối ngân sách địa phương, huy động nguồn lực xã hội hoá cho công tác thu thập, phân tích AND, giải trình tự gene hài cốt liệt sĩ.

Đặc biệt, phải tăng cường tiếp cận đến từng hộ gia đình thân nhân liệt sĩ, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, những nơi còn nhiều khó khăn; quan trọng là kết nối thông tin, phải gặp gỡ, trao đổi, thu thập tài liệu dù là nhỏ nhất, tiếp cận nhân chứng…; thường xuyên rà soát, kiểm tra, đôn đốc công việc, phát hiện khó khăn, vướng mắc, đề xuất giải pháp tháo gỡ; làm tốt công tác thi đua khen thưởng; tổng kết cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả.

Về một số nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu Bộ Nội vụ khẩn trương tham mưu Ban Chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ ban hành kế hoạch tổng thể triển khai thu thập mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ chưa xác định danh tính, đề xuất phân tích các mẫu ADN hài cốt liệt sĩ đã thu thập được, tích hợp dữ liệu đã phân tích để tiến hành đối sánh với ADN thân nhân liệt sĩ.

Bộ Công an tiếp tục phối hợp với các đơn vị, địa phương, tăng cường ứng dụng công nghệ số, khai thác tối đa dữ liệu dân cư, kết nối dữ liệu sinh học, kỹ thuật gene… tăng tốc phấn đấu đến năm 2027, cơ bản tạo lập và thu thập đầy đủ thông tin của tất cả liệt sĩ chưa xác định được danh tính, thu thập, phân tích mẫu ADN cho thân nhân các liệt sĩ đủ điều kiện để tích hợp ngân hàng gene; xây dựng hệ thống dữ liệu tích hợp; kết nối chặt chẽ với Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ, Uỷ ban nhân dân các địa phương, tạo mạng lưới phối hợp đồng bộ, hiệu quả.

Bộ Quốc phòng phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, chỉ đạo để các đội tìm kiếm để thu thập, kết nối thông tin.

Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế, Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam tiếp tục nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học tiên tiến, đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật ADN để nâng cao năng lực phân tích, phục vụ công tác giám định với độ chính xác cao nhất có thể; dành nguồn lực để lập dự án mua sắm những máy móc hiện đại hơn để phục vụ công việc.

Bộ Tài chính phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tháo gỡ khó khăn, bảo đảm bố trí kinh phí, hướng dẫn rõ ràng minh bạch về thanh toán chi phí xét nghiệm ADN, tránh để chậm trễ ảnh hưởng tiến độ chung, ảnh hưởng tới tình cảm, trách nhiệm của chúng ta; hạch toán chi thường xuyên của các bộ, ngành địa phương ngay từ năm 2025 cho công tác này.

Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố, nhất là những địa phương có số lượng lớn liệt sĩ chưa rõ danh tính (Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng…) tổng rà soát, lên danh sách và xây dựng kế hoạch thu nhận mẫu ADN thân nhân liệt sĩ, đảm bảo hoàn thành việc thu nhận mẫu trước ngày 30/6/2026 và hoàn thành việc xét nghiệm, phân tích, cập nhật vào Ngân hàng Gene trước ngày 31/12/2026 để hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Thương binh-Liệt sĩ.

Các doanh nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ tiếp tục đồng hành, nghiên cứu cải tiến kỹ thuật, tối ưu hoá hệ thống dữ liệu gene liệt sĩ; các cơ quan báo chí tăng cường tuyên truyền, lan toả tinh thần tri ân, nhân lên giá trị đạo lý, nhân văn cao cả.

Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể quần chúng, lực lượng quân đội, công an phát động các phong trào thi đua, tuyên truyền sâu rộng trong toàn dân về ý nghĩa quan trọng của công tác này; tăng cường vận động các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, nhân dân huy động nguồn lực, phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc cho công tác thiêng liêng cao quý này, với tinh thần "ai có gì giúp nấy, ai có công giúp công, ai có của giúp của, ai có nhiều giúp nhiều, ai có ít giúp ít"; còn lại ngân sách nhà nước phải gánh vác.

Thủ tướng nêu rõ, công tác "đền ơn đáp nghĩa", "uống nước, nhớ nguồn" không chỉ là chính sách lớn của Đảng, Nhà nước mà còn là mệnh lệnh từ trái tim, trách nhiệm chính trị, đạo lý của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội chúng ta.

Việc ứng dụng công nghệ ADN trong xác định danh tính liệt sĩ, xây dựng cơ sở dữ liệu và ngân hàng gene cho liệt sĩ là bước tiến lớn về khoa học, pháp lý, nhân văn, là bổn phận thiêng liêng, trách nhiệm cao quý, là tình cảm chân thành của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị đối với những người đã hy sinh, chúng ta phải làm với tinh thần trách nhiệm, ý thức, tình cảm chân thành cao nhất.

Thủ tướng khẳng định, chúng ta mong muốn và tin tưởng bằng sự kiên định, kiên trì ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, lòng biết ơn, tri ân sâu sắc với "tình dân tộc, nghĩa đồng bào", quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta, các bộ, ngành, địa phương, cơ quan sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, vận dụng sáng tạo, hiệu quả hơn nữa các công cụ, phương tiện, nguồn lực để thực hiện tốt hiệu quả nhiệm vụ đặc biệt này, đạt được mục tiêu đưa nhiều liệt sĩ trở về với tên tuổi, với quê hương, gia đình, không một liệt sĩ nào bị lãng quên, không một gia đình liệt sĩ nào phải chờ đợi, mong ngóng trong vô vọng, góp phần làm vơi đi nỗi đau chiến tranh của dân tộc, của từng gia đình, góp phần làm tròn nghĩa vụ với những người đã không quản hiểm nguy, anh dũng chiến đấu hy sinh xương máu và bản thân để đất nước được hoà bình, thống nhất, nhân dân được ấm no, hạnh phúc.

Hà Văn