Tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ: Trách nhiệm và mệnh lệnh từ trái tim

Chiến tranh đã lùi xa, vết thương chiến tranh từng bước được hàn gắn, nhưng trước niềm mong mỏi khôn nguôi của thân nhân các anh hùng liệt sĩ, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ các Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ vẫn đang tiếp tục những bước chân lặng thầm, không mỏi của cuộc hành trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, để đưa các anh sớm trở về đất mẹ thân yêu.

Đáp ứng phần nào mong mỏi của nhân dân và thân nhân các gia đình liệt sĩ

Những năm qua, công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin luôn được Đảng, Nhà nước, các ban, bộ, ngành, trung ương, Ban Chỉ đạo 515 các cấp, các địa phương, đơn vị quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo.

Các địa phương, đơn vị có nhiều chủ trương, giải pháp, triển khai đồng bộ, quyết liệt đạt hiệu quả thiết thực; từng bước đáp ứng nguyện vọng của thân nhân, gia đình liệt sĩ; góp phần ổn định tình hình chính trị-xã hội ở các địa phương và cả nước, củng cố niềm tin của nhân dân, thân nhân liệt sĩ vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Theo Ban Chỉ đạo quốc gia 515 (Ban Chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ), được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương và Ban Chỉ đạo 515 các cấp; sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị; sự đồng thuận, ủng hộ của các tầng lớp nhân dân, đến nay, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã cơ bản hoàn thành việc rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xác minh kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở 3 cấp (xã, huyện, tỉnh).

Toàn quốc đã rà soát được 920.601 hồ sơ, danh sách liệt sĩ (có 797.251 hồ sơ, danh sách liệt sĩ có thông tin nơi an táng ban đầu).

Trong đó, các cơ quan, đơn vị, địa phương thuộc địa bàn quân khu 1, 2, 3, 4, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội rà soát được 265.465 hồ sơ, danh sách liệt sĩ; phân tách, chuyển giao cho Bộ Chỉ huy quân sự các tỉnh theo địa bàn hy sinh: 194.471; theo quê quán: 147.426 để hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ. Bộ Quốc phòng đã chuyển giao hơn 843.000 bản ghi về liệt sĩ; Bộ LĐTB&XH đã chuyển giao gần 1.200.000 bản ghi về liệt sĩ, hơn 300.000 bản ghi về mộ liệt sĩ cho Bộ TT&TT để xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ. 

100% cấp thôn, cấp xã và cấp huyện; 63/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã cơ bản hoàn thành công tác kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; 14 địa phương đã bàn giao dữ liệu kết luận địa bàn, sản phẩm bản đồ đợt 1 về Cục Chính sách và Cục Bản đồ.

Toàn quốc đã kết luận nơi an táng ban đầu của 751.423 liệt sĩ (trong đó tìm kiếm, quy tập được 454.514 hài cốt liệt sĩ; chưa tìm kiếm, quy tập được 177.242 hài cốt liệt sĩ; chưa rõ thông tin quy tập của 119.667 hài cốt liệt sĩ).

Từ kết quả rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, đã tìm kiếm, quy tập được: 4.016 hài cốt liệt sĩ (trong đó, khu vực phía Bắc: 1.306 hài cốt liệt sĩ; Quân khu 1: 125 hài cốt liệt sĩ: Quân khu 2: 166 hài cốt liệt sĩ; Quân khu 3: 127 hài cốt liệt sĩ; Quân khu 4: 888 hài cốt liệt sĩ). Nhiều điểm mộ, khu mộ đã được tìm thấy, mà trước đó đã tổ chức tìm kiếm nhiều lần chưa tìm thấy được.

Từ năm 2014 đến nay, Bộ Quốc phòng đã phối hợp Bộ Tài chính và các cơ quan chức năng có liên quan báo cáo Thủ tướng Chính phủ bảo đảm kinh phí hơn 4.200 tỷ đồng, 106 phương tiện để triển khai thực hiện các hoạt động tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Từ năm 2013 đến nay, toàn quốc tìm kiếm, quy tập được hơn 21.200 hài cốt liệt sĩ ở trong và ngoài nước, đáp ứng phần nào mong mỏi của nhân dân và thân nhân các gia đình liệt sĩ.

Hiện số lượng hài cốt liệt sĩ cần tiếp tục tìm kiếm, quy tập còn khoảng gần 180 nghìn hài cốt liệt sĩ, trong khi công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ còn gặp nhiều khó khăn, thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ ngày càng ít, sự tác động của tự nhiên, địa hình thay đổi.

Tuy nhiên, cũng theo Ban Chỉ đạo quốc gia 515, trong thực tế triển khai, việc phối hợp giữa cơ quan quân sự, ngành LĐTB&XH, cựu chiến binh và các cơ quan, đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội ở một số địa phương còn hạn chế, chưa thường xuyên.

Các tài liệu, sổ sách ghi chép thông tin về liệt sĩ lưu trữ và thông tin do ngành LĐTB&XH quản lý, từ cựu chiến binh, thân nhân liệt sĩ cũng chưa khai thác tối đa để rà soát, bổ sung thông tin, cập nhật danh sách liệt sĩ vào phần mềm máy tính. Vì vậy, một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa xác định được số lượng liệt sĩ thuộc đơn vị quản lý.

Một số Bộ Chỉ huy quân sự cấp tỉnh chưa chuẩn hóa dữ liệu liệt sĩ đã phân tách danh sách chuyển đến các huyện, xã dẫn tới cấp xã, huyện gặp không ít khó khăn trong xác minh, kết luận số lượng, đối chiếu kiểm đếm mộ trong nghĩa trang liệt sĩ để xác định số lượng liệt sĩ cần tìm kiếm, quy tập.

Nhiệm vụ khó, yêu cầu cao

Theo Thượng tướng Võ Minh Lương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia 515, công tác rà soát hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; xác minh, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ là nhiệm vụ mới, khó, yêu cầu cao, cần tỉ mỉ, cụ thể, chính xác và kiên trì.

Kết quả công tác xác minh, kết luận địa bàn, lập bản đồ phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ đạt được mới chỉ là kết quả bước đầu. Đến nay, còn hơn 200.000 danh sách liệt sĩ chưa rà soát được.

Chính vì vậy, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Võ Minh Lương đề nghị Ban Chỉ đạo 515, cấp ủy, chính quyền các địa phương, lãnh đạo, chỉ huy các cấp cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo các giải pháp để rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xác minh kết luận địa bàn.

Theo Thượng tướng Võ Minh Lương, phải có các biện pháp cụ thể, thiết thực để nâng cao hiệu quả hoạt động thông tin, tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ và phát huy tốt vai trò các tổ chức, như: Cựu Chiến binh Việt Nam; Hội truyền thống, Ban Liên lạc bạn chiến đấu của các đơn vị; Hội người cao tuổi, cựu binh ở địa phương trong rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xác minh kết luận địa bàn ở cơ sở.

Thứ trưởng Võ Minh Lương cũng lưu ý, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện, đặc biệt là việc đề cao tinh thần trách nhiệm khi thực hiện các nội dung cần xác minh giữa các địa phương với nhau, giữa các cơ quan, đơn vị quân đội với các địa phương và ngược lại.

Bên cạnh đó, phải tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Ngoài ra, cần kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn, thẩm định kết quả ngay từ cấp thôn, bản, xã… Các cơ quan, đơn vị, địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giám sát; sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm; biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích, kịp thời phát hiện chấn chỉnh những hành vi sai trái, tiêu cực trong thực hiện chế độ, chính sách về công tác bảo đảm cho nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Trên thực tế, mức chi đối với tổ chức, cá nhân làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ còn thấp, chưa phù hợp với tính chất đặc thù và tình hình kinh tế-xã hội, có lúc chưa kịp thời.

Mức chi trả chế độ, chính sách ngày công cho các đối tượng dẫn đường, bảo vệ, người cung cấp thông tin hiện thấp hơn ngày công lao động phổ thông, cho nên chưa động viên, khuyến khích, huy động được các tổ chức, cá nhân tích cực tham gia.

Hiện chưa có quy định chế độ, chính sách đối với đơn vị, địa phương, tổ chức, cá nhân thực hiện thu thập thông tin tài liệu, hồ sơ, danh sách liệt sĩ, mộ liệt sĩ, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ… Vì vậy, các cơ quan, đơn vị từ Trung ương đến địa phương cần dự toán, phân bổ nguồn kinh phí, bảo đảm đúng, đủ kịp thời, dân chủ, công khai theo đúng quy định của pháp luật.

Cần thường xuyên rà soát, đề xuất bổ sung các trang bị, phương tiện cần thiết đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, tích cực huy động mọi nguồn lực, nhất là nguồn ngân sách địa phương để hỗ trợ các hoạt động tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, góp phần hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ.

Thượng tướng Võ Minh Lương cũng cho biết đã giao Bộ Tổng Tham mưu QĐND Việt Nam chỉ đạo Cục Bản đồ phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp nhận sản phẩm bản đồ, hoàn thiện phần mềm quản lý hệ thống cơ sở dữ liệu bản đồ và thông tin tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; tổ chức tập huấn, hướng dẫn khai thác, sử dụng cho các quân khu, các tỉnh trong năm 2024.

Phương Liên