Trí tuệ Việt Nam trong và ngoài nước góp sức định hình tương lai

Khẳng định vị thế và 'chủ quyền' công nghệ của đất nước trên trường quốc tế

Bày tỏ vui mừng và xúc động khi trở lại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) tham dự chương trình, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng xem NIC là "mái nhà" hội tụ các nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước để lan tỏa các giá trị trên phạm vi cả nước

Trong kỷ nguyên đổi mới sáng tạo và công nghệ, trí thức, chuyên gia và doanh nhân Việt Nam một lần nữa đứng trước trọng trách lịch sử, quy tụ với nhau, chung sức đồng lòng khẳng định vị thế và chủ quyền công nghệ của đất nước trên trường quốc tế, đặc biệt là công nghệ lõi, công nghệ nguồn.

Sau gần 40 năm Đổi mới, đất nước ta đã đạt được thành tựu vĩ đại. Từ một nước nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu, Việt Nam đã vươn lên thuộc nhóm 34 nền kinh tế lớn nhất thế giới và nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu về quy mô thương mại và thu hút FDI. GDP bình quân đầu người đạt hơn 4.800 USD, thuộc nhóm các nước có thu nhập trung bình cao (theo tiêu chuẩn của World Bank nhóm thu nhập trung bình cao từ 4.500-14.000 USD).

Thách thức đặt ra đối với Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là làm thế nào để giải phóng được các nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững và thực hiện thành công 2 mục tiêu 100 năm. Từ đó, đưa đất nước trở thành nước phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045.

Theo số liệu tính toán của World Bank và IMF, hiện nay có khoảng 86 quốc gia và vùng lãnh thổ đạt mức thu nhập trung bình cao (từ 14.000 USD trở lên). Trong đó, chỉ có 43 nước vượt qua được bẫy thu nhập trung bình, trở thành nước thu nhập cao.

Đối với châu Á, ngoài các quốc gia, vùng lãnh thổ giàu tài nguyên ở khu vực Trung Đông, thì chỉ có Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Singapore đã làm được việc này. Đặc biệt, Nhật Bản là quốc gia duy nhất có quy mô dân số trên 100 triệu dân đã thực hiện thành công mục tiêu vượt bẫy thu nhập trung bình.

"Đúc kết từ bài học của các quốc gia nêu trên, kinh nghiệm thành công là phải thúc đẩy phát triển dựa trên KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; lấy KHCN là động lực chính cho tăng trưởng", Phó Thủ tướng nhận định và cho rằng cần có chiến lược tập hợp mạng lưới nhân tài, huy động sức mạnh tổng lực kết tinh từ sự đồng lòng và tinh thần dám nghĩ lớn, dám hành động.

Tổ hợp trí tuệ quy tụ tinh hoa người Việt

Trên cương vị Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư trước đây, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đã chỉ đạo NIC thành lập và bảo trợ Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam từ năm 2018.

Qua nhiều năm hình thành và phát triển, đã hình thành được 10 mạng lưới trên toàn thế giới, đều ở các nước phát triển, có tiềm lực KHCN hàng đầu thế giới, như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu, Singapore… và 2 mạng lưới chuyên ngành (về AI và bán dẫn).

Theo Phó Thủ tướng, mạng lưới không chỉ là những diễn đàn học thuật, mà là những "tổ hợp trí tuệ" thực sự, nơi quy tụ tinh hoa người Việt toàn cầu, kế thừa những thành quả của các mạng lưới đi trước để cùng Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp giải quyết các bài toán lớn của quốc gia; đáp ứng được nhu cầu phát triển của thời đại.

Thời gian tới, để phát huy hiệu quả vai trò của 3 mạng lưới, Phó Thủ tướng đề nghị các mạng lưới phát huy thế mạnh của mình trong việc tổ chức các hội thảo, diễn đàn khoa học nhằm chia sẻ kiến thức và kết quả nghiên cứu; kết nối, thu hút các chuyên gia, nhân tài người Việt, gốc Việt trên toàn thế giới; hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, có khả năng dẫn dắt trong một số nhóm ngành công nghệ chiến lược...

Đồng thời, tập trung vào một số nhiệm vụ cụ thể. Theo đó, Mạng lưới Lượng tử (VNQuantum) cần thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ lượng tử vào các lĩnh vực, như: Tính toán hiệu năng cao, truyền thông bảo mật và cảm biến chính xác - nền tảng để Việt Nam không bị bỏ lại trong cuộc đua công nghệ toàn cầu hiện nay.

Mạng lưới An ninh mạng (ViSecurity) cần xây dựng năng lực phòng thủ chủ động, hỗ trợ Việt Nam phát triển các giải pháp, sản phẩm "Make by Vietnam" về an ninh mạng, bảo vệ chủ quyền số quốc gia, đồng thời đồng hành cùng Chính phủ, doanh nghiệp và người dân trong việc bảo đảm không gian mạng an toàn, tin cậy.

Mạng lưới Hàng không-vũ trụ và thiết bị bay không người lái (UAV Việt Nam) cần tập trung kết nối chuyên gia, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển công nghệ vũ trụ, ứng dụng UAV trong quốc phòng, an ninh, nông nghiệp, logistics, giám sát môi trường và quản lý đô thị, qua đó mở ra không gian phát triển mới đầy tiềm năng cho Việt Nam.

Phó Thủ tướng mong rằng, với trí tuệ, tâm huyết và sự kết nối toàn cầu, 3 mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược sẽ là "cánh tay nối dài", đồng hành cùng Chính phủ, cùng các bộ, ngành, doanh nghiệp; chủ động tham gia vào quá trình hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ mới, qua đó góp phần giải quyết những thách thức lớn, biến "bài toán khó" của đất nước thành "cơ hội lớn" cho tương lai.

Chính phủ cam kết sẽ đồng hành, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để các mạng lưới hoạt động hiệu quả, đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển quốc gia.

Nhấn mạnh phát triển các ngành công nghệ chiến lược không còn là sự lựa chọn, mà là mệnh lệnh phát triển của dân tộc, Phó Thủ tướng cho biết, Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68 đã khơi dậy tinh thần và tầm nhìn mới. Quyết định 1131 đã chỉ rõ mục tiêu điểm đến. Và hôm nay, các mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia ngành công nghệ chiến lược chính là hành động.

Phó Thủ tướng mong muốn 3 mạng lưới được công bố hôm nay, cùng 2 mạng lưới về bán dẫn và trí tuệ nhân tạo đã được NIC bảo trợ thành lập từ năm 2024, sẽ phát triển mạnh mẽ, trở thành những "hạt nhân đổi mới sáng tạo" trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Thu Sa